Cutubka Afar iyo Tobnaad – Nidaarka

NIDARKA
Nidarku waa karaahiyo oofintiisuna waa waajib
Haweeney nidartay inay soonto bisha Rajab sanad kasta
Xukunka dib u dhigidda nidarka
Waxay nidartay inay hal geel ah qasho oo aysan hilibkeeda dhadhamin
Xukunka in la beddelo wixii la nidray

NIDARKA
Nidarku waa karaahiyo oofintiisuna waa waajib
Su’aasha 193aad: Maxay diintu ka qabtaa nidarka? Haddii aan la oofin nidarka ciqaab miyaa ka imanaya?

Jawaab: Nidarku waa karaahiyo sharci ahaan, waxaa Nabiga ka sugnaatay inuu reebay nidarka uuna yiri:
“Nidarku sidiisaba khayr ma keeno, ee ruuxa bakhaylka ah ayaa xoolaha looga soo saaraa.”
Dadka qaarkood haddii ay xanuunsadaan ama khasaaraan, ama dhib kale soo gaadho waxay nidraan sadaqo inay bixinayaan ama xoolo qalayaan haddii cudurka ay ka bogsadaan ama khasaarada ay ka badbaadaan, waxayna citiqaadsan yihiin Allaah inuusan caafimaad ama faa’iido siinayn inay nidar galaan mooyaane, sidaas awgeed ayuu Nabigu sheegay Allaah inuusan beddelayn wixii uu qaddaray oo uu xugmiyey, qofka bakhiilka ahna inuusan sadaqo bixin inuu nidar oofinayo mooyaane.
Nidarka waa la oofinayaa haddii uu yahay cibaado, sida salaad ama soon ama sadaqo ama ictikaaf, haddiise uu nidarku yahay wax Alle lagu caasinayo sida dil, sino, khamro cabid, dadka maalkiisa oo dulmi lagu qaato iyo wixi la mid ah ma bannaana in la oofiyo waxaana beddelkiisii la bixinayaa kafaare gudkii dhaarta oo ah quudin toban miskiin, ama waxyaalihii kale ee xadiisku xusay.
Haddii nidarku yahay waxyaalaha bannaan sida cunto, cabbitaan, dhar, safar, hadal caadi ah iyo wixi la mid ah waxaa la kala dooran siinayaa inuu oofiyo nidarkaas iyo inuu kafaare gudkii dhaarta bixiyo.
Haddii nidarku yahay cibaado sida sadaqo, cunto ama xoolo la qalayo waxaa la siinayaa masaakiinta iyo dadka tabarta daran, haddiise uu yahay cibaado xubnaha laga gudanayo ama maal la bixinayo, sida jihaad ama xaj iyo cumro in la oofiyo ayaa waajib ah.
Haddii maalka uu bixinayo uu ku nidray in wax loogu qaban doono meel gaar ah sida masaajid ama xafiis ama mashruue khayri ah uma bannaana inuu ku bixiyo meel kale.

Haweeney nidartay inay soonto bisha Rajab sanad kasta
Su’aasha 194aad: Muxuu yahay xukunka haweenay nidartay inay soonto bisha Rajab sanad kasta kaddibna da’ weynaatay oo kari weydey?

Jawaab: Marka hore waxaan dadka Muslimiinta ah uga digayaa nidarka sababtoo ah Rasuulku wuxuu yiri:
“Nidarku sidiisaba khayr ma keeno, ee ruuxa bakahylka ah ayaa xoolaha looga soo saaraa.”
Allaah wuxuu Qur’aanka ku ishaaray reebiddiisa wuxuuna yiri:
()
Haddii arrintu ay sidaas tahay waxaa habboon in aan waxba la nidrin haddiise aad wax nidartid waxa aad nidartayna yihiin wax wanaagsan, waa kugu waajib in aad nidarkaas oofisid, Rasuulkuna wuxuu yiri:
“Qofkii nidra wax wanaagsan oo uu Alle ku addeeco ha oofiyo.”
Waa isku mid haddii nidarkaasi yahay mid uu balaayo xijaab ka dhiganayo ama uu wax ku raadinayo, ama uu yahay nidar aan shardi lahayn ee uu iska nidray, nidarkuna waa saddexdaas xaalo, haddii uu qofku yiraahdo waxaan nidray in aan berri soomo, nidarkaasi Alle adeecid miyaa mise ma ahan? Jawaabtu waa in nidarkaasi yahay mid Alle lagu adeecayo, nidarkaasi mid shardi leh miyaa mise waa mid caam ah aan sabab lahayn? Matalan haddii qof yiraahdo imtixaanka haddii aan ku baaso waxaa Alle igu leeyahay in aan soomo saddex maalmood, nidarkaasi wuxuu ku xiran yahay helitaan maslaxadeed ama balaayo xijaab, gaar ahaan maslaxaddiisa inuu helo, waxaa iyana taas la mid ah inuu dhaho haddii Alle qofka naga xanuunsan noo caafimaadiyo waxaan nidray in aan bil soomo, nidarka caynkaas ahina waa nidar Alle adeecid ah oo haddana ku xiran dhibaatada haysata in laga faydo, marka nidarka Alle addeecidda ah waxaa waajiba in la oofiyo.
Su’aasha haddaan u soo noqodo waxaan weydiinayaa haweeneyda wax nidartay waxa ay bisha Rajab bilaha kale uga dooratay, haddii ay markaas citiqaadsan tahay in bisha Rajab ay leedahay cibaado u khaas ah nidarkaasil wuxuu noqonayaa karaahiyo lamana oofinayo, sababtoo ah bisha Rajab in lagu khaas yeelo cibaado daliil looma hayo waana karaahiyo, haddiise aanay citiqaadsanayn arrinkaas oo ay bishaas bilaha kale uga dooratay Allaah oo bishaas waxay ku faraxday siiyey iyo wixi la mid ah, markaas waa ku waajib inay oofiso haddii ay kari weydana wuxuu la mid yahay soonkii waajibka ahaa oo kale oo sidii ay yeeli lahayd ayay yeelaysaa.
Waxaanse dadka weydiinayaa su’aal. Matalan haddii uu ruux yiraahdo, “Nidar ayaan bixinayaa haddii aan maradaas mar danbe gashado,” nidarkaas oofintiisu waajib miyaa mise ma ahan?
Jawaabtu waa maya oo waajib ma ahan oofintiisu sababtoo ah waxyaalaha aan xaaraanta ahayn ee Allaah inoo banneeyey haddii uu qofku nidar ku galo inuusan qaar ka mid ah u dhawaanayn nidarka caynkaas oo kale oofintiisu waajib ma ahan wuxuuna la mid yahay dhaarta waxaana laga doonayaa kafaaragudkii dhaarta maradii uu ka dhaartay (maadaama aysan shareecada xaaraan ku ahayn) haddii uu doono wuu labisan karaa maradaas haddii uu doonana ma labbisanayo,
Qofku haddii uu wax ka dhaarto, waxaas uu ka dhaartayna sharci ahaan ay bannaan yihiin wuu ka noqon karaa dhaartiisa waxaana laga doonayaa kafaara gudkii dhaarta oo ah toban miskiin quudintood ama labbiskood ama addoon xorayntiis, haddii uu intaas midna waayo wuxuu soomayaa saddex maalmood oo isku xiga.

Xukunka dib u dhigidda nidarka
Su’aasha 195aad: Muxuu yahay xukunka in dib loo dhigo oofinta nidarka haddii uu qofku gaaro ujeeddadii uu wax u nidray, sida qof yiri, “Waxaan Allaah u nidray in aan soomo shan maalmood haddii aan caafimaado,” kaddibna markii uu caafimaaday dib u dhac sameeyey oo aan soomin, in kastoo markii uu nidarka galayey aanu xaddidin waqtiga uu soonkiisu noqon doono, haddaba shanta maalmood ee uu nadray ma waxaa laga doonayaa inuu xiriiriiyo? Daahitaanka iyo dib u dhaca uu ka dib dhacay soonkaas kafaaro miyaa ku waajibaya haddii uu niyaysnaa inuu soomo oo aanu diidanayn soonku?

Jawaab: Waa waajib in la oofiyo nidarka la nidray wax Allaah loogu dhawaanayo sida soon, sadaqo, ictikaaf, xaj, Qur’aan akhris iyo wixi la mid ah.
Haddii nidarkiisu ku xirnaa shardi sida inuu Allaah caafimaad siiyo ama inuu safar ka soo noqdo, haddii uu helo waxa uu doonayey waxaa ku waajiba inuu dedejiyo oofinta nidarka, haddii uu dib u dhac sameeyo kaddibna uu dib ka oofiyo nidarka wax dambi ah kuma leh dib u dhigidda, haddii uu dhinto isaga oo aan oofin waxaa nidarkaas ka oofinaya dadkii dhaxalkiisa lahaa, waxaase habboon inuu qofku dedejiyo oofinta nidarka si waajibkaasi uga dhaco.

Waxay nidartay inay hal geel ah qasho oo aysan hilibkeeda dhadhamin
Su’aasha 196aad: Haweeney ayaa iyada iyo carruurteedu cudur ku wada dhacay carruurteediina mid ka mid ah ayaa geeriyooday waxayna gashay isbitaal iyadoo aan ka war hayn carruurteedii guriga joogtay xaaladdoodu waxa ay ku sugan tahay, inay nool yihiin iyo inay dhinteen, iyadoo xaaladdaas ku sugan ayay tiri, “Ilaahow haddii aan carruurtaydii guriga joogtay u tago iyagoo nool waxaan qalayaa faadir (waa hal magaceed), hilibkeedana waxba ka cuni mayo, bilna waan soomayaa.”
Nidarkii way oofisay oo waxay soontay bil, hashiina way qashay laakiin hilibkii hasha ayay wax ka cuntay, su’aashuna waxay tahay hashii ay hilibkeeda dhadhamisay ma ka gudaysaa nidarkeedii mise waa inay hal kale qasho? Noo faa’ideeya Allaah ha idinka abaal mariyee?

Jawaab: Neefkaas geela ah oo ay nidartay Allaah dartiis inay u sadaqayso, waxaa ku waajiba inay oofiso nidarka maadaama nidarkaasi yahay mid Alle lagu adeecayo neefkaasna hilibkiisa oo idil way sadaqaynaysaa, haddii ay wax ka cuntay hilibkaas kuma waajib ahan inay neef kale qasho laakiin waxay soo iibinaysaa hilibkii ay cuntay in u dhiganta oo hilib ah kaddibna masaakiinta ayay ku sadaqaysanaysaa, nidarkeediina sidaas ayay uga xalaal noqonaysaa oo waajibkiisii ugu dhacayaa haddii Alle idmo.

In la bedelo wixii la nidray
Su’aasha 197aad: Ma bannaan tahay in qofku beddelo wixii uu nidray haddii uu arko wixii uu nidray wax ka nafci badan?

Jawaab: Inta aanan su’aashan ka jawaabin waxaan oranayaa oraahdan, horta sideedaba ma habboona in wax la nidro sababtoo ah nidarku waa karaahiyo. ama waa xaaraan, Nabigu wuu reebay nidarka wuxuuna yiri: “Khayr ma keeno ee ruuxa bakhiilka ah ayaa xoolaha looga soo saaraa,” khayrka aad u malaynaysid in nidarka aad gashay sabab u yahay, xaqiiqo ahaan wax saamayn ah kuma leh nidarku, in badan oo dadka ka mid ah haddii ay xanuunsadaan waxay nidraan in haddii Allaah caafimaad siiyo waxaas iyo waxaas bixin doonaan, haddii wax ka dhumaan sidaas oo kale ayay nidar galaan inay waxaas iyo waxaas bixinayaan haddii Allaah baadidaas u soo celiyo, haddaba markii uu caafimaado ama baadidii helo ma ahan in uu nidarka wax ku helay ee Allaah ayaa (fadligiisa) ku siiyey, Allaahna waa ka deeqsisan yahay in wixii la weydiisto uu shardi ku xiro, Allaah waa inuu weydiisto inuu caafimaad siiyo ama baadidii u soo celiyo, nidarkuna wax kaalin ah kuma lahan helitaankooda.
Dadka in badan oo ka mid ah markay helaan shaygii ay sababtiisa nidarka u galeen way ka caajisaan inay nidarka oofiyaan waxaana laga yaabaa inayba iska dhaafaan oo aanay oofin nidarkaas waana arrin aad halis u ah, bal maqal Allaah wuxuu ka yiri:
“Waxaa ka mid ah kuwo la ballamay Allaah hadduu wax ka siiyo fadligiis inuu sadaqaysto oo ka mid noqdo kuwa suubban. Markii uu wax ka siiyey fadligiisa ay ku bakhayleen jeedsadeenna iyagoo diidi. Wuxuu ku reebay quluubtooda munaafiqnimo tan iyo maalintay la kulmi ku baajintooda Allaah waxay kula ballantameen iyo beentoodii darteed.”
Maadaama ay arrintu sidaas tahay qof Muslim ah uma habboona inuu nidar galo.
Haddii aan usoo noqono su’aashii nala weydiiyey jawaabteeda waxaan oranaynaa: Haddii qof nidar galo oo jiho gaar ah nidarkaas ula niyoodo kaddibna uu arko meeshii uu ula niyooday nidarkaas meel kale oo ka fadli badan kana ajar badan oo Allaah loogu sii dhawaanayo kana anfici og dadka, xaaladdaas oo kale way u bannaan tahay inuu nidarkiisii beddelo oo ku bixiyo meesha ka fadliga badan meeshii markii hore uu u nidray, waxaana u daliil ah nin u yimid Nabiga oo ku yiri:
“Rasuulkii Allaahoow waxaan nidray haddii Allaah kuu furo oo aad qabsatid Makka in aan ku soo tukado Baytal Maqdis, markaas ayuu Nabigu ku yiri, “Ku tuko halkaan (Masjid al-Xaraam), ninkii ayaa mar kale su’aashii ku celiyey Nabiguna wuxuu ugu jawaabay, “Ku tuko halkaan,” ninkii ayaa mar kale su’aashii ku celiyey Nabiguna wuxuu ku yiri, “Marka sidii aad doontid yeel.”
Arrintaasi waxay daliil u tahay inay bannaan tahay in qofku waxa uu nidray beddeli karo haddii uu arko wax ka fadli badan wixii uu nidray.

Leave a Reply

Your email address will not be published. Required fields are marked *