SALAANTA
Salaanta qaraabada
Salaanta oo la gacan qaado haweenka ajnabiga
Salaanta ardaygu salaamo ardayadda
Haweenka oo lala kaliyoobo (khalwada)
Way i caayaan markaan xumaanta ka reebo

SALAANTA
Salaanta qaraabada
Su’aasha 233aad: Waxaan deganahay magaalada Riyaad, waxaa jira dad aan qaraabo nahay oo aan aad isugu dhownahay oo ay ka mid yihiin gabdhaha abtigay iyo xaasaska adeerraday iyo gabdho aan ilma adeer nahay, marka aan soo booqdo waan isa salaamnaa oo is dhunkannaa wayna ila soo fariistaan iyagoo aan xijaabnayn, arrintaas waan dhibsadaa, waana caado aad ugu faaftay koonfurta Sucuudiga, maxaad ka oranaysaan caadadaas maxaase ila gudboon? Noo faa’ideeya Allaah ha idinka abaal mariyee.

Jawaab: Caadadaasi waa caado xun oo sharciga khilaafsan, kuumana bannaana in aad hablahaas iyo wixi la mid ah gacan qaaddid oo dhunkatid sababtoo ah maxram uma tihid waxaana ku waajiba inay kaa xijaabtaan, Allaahna wuxuu yiri:
“Haddii aad wax weydiinaysaan (haweenka Nabiga) ka weydiiya xijaabka gadaashiisa, sidaas ayaa qalbiyadiinna iyo qalbiyadoodaba u daahirnimo badan.”
Aayaddani waxay khusaysaa haweenka oo dhan sida ugu saxiixsan ee culimadu sheegeen daliilna uma haystaan dadka oranaya aayaddani waxay khaas ku ahayd xaasaskii Nabiga waana hadal baadil ah, Allaahna wuxuu aayad kale ku yiri:
“Yaysan u muujin quruxdooda raggooda rnooyee, iyo aabbayoowgood iyo ninkooda aabbihiis, iyo wiilashooda iyo wiilasha raggoodu ay dhaleen iyo walaalahood iyo wiilasha walaalahood iyo wiilasha gabdhahay walaalaha yihiin, iyo haweenkooda (Muslimiinta ah).”
Adigu intaas la sheegay midna ma tihid balse waxaad ka tahay ajnabi waxaana kugu waajiba in aad u sheegtid oraahdaan si ay kuugu cudurdaaraan una ogaadaan xukunka sharciga ah, waxaa kugu filan in aad salaantid adiga oo aan gacan qaadayn sida aayadaha Qur’aanka ah ee aan soo sheegnay ku xusan, Nabiga mar ay haweeney damacday inay gacan qaaddo oo salaanto wuxuu ku yiri:
“Anigu haweenka ma gacan qaado.”
Caa’ishana waxay tiri:
“Waligeed Rasuulka Alle gacantiisu ma ay taaban haweeney ajnabi ka ah gacanteed, afka ayuu kala baayactami jirey (marka ay axdi la galayaan).”
Sidoo kale Saxiixa Muslim waxaa ku taal iyadoo Caa’isha laga warinayo qisadii been abuurka inay Caa’isha tiri markii ay maqashay codka Safwaan bin Mucaddil:
“Waxaan dabooshay wajiga wuxuuna i arki jirey intaan xijaabka la soo dejin.”
Arrintaasi waxay daliil u tahay in ay haweenku wajiga qarsadeen markii xijaabka la soo dejiyey intii ka dambaysey. Allaah waxaan weydiisanaynaa inuu Muslimiinta xaalkooda hagaajiyo iyo inuu inagu galladaysto fahamka diinta.

Salaanta oo la gacan qaado haweenka ajnabiga
Su’aasha 234aad: Muxuu yahay xukunka in haweenka la gacan qaado marka la salaamayo iyadoo maro iyo wixi la mid ah gacanteeda la iska xijinayo? Farqise ma u dhexeeyaa ninka wax salaamaya haddii uu yahay dhallin yaro iyo haddii uu oday yahay ama haweenta la salaamayo ay da’ yar tahay ama da’ weyn tahay?

Jawaab: Ma bannaana in salaan loo gacan qaado haweenka ajnabiga kaa ah waana isku mid haddii aad maro iska xijisid iyo haddii kale ama ay da’ weyn tahay ama da’ yar tahay, ama ninka salaamayaa uu dhalinyaro yahay ama da’ weyn yahay, fitnada ka iman karta mid kasta oo iyaga ka mid ah awgeed, Rasuulkana waxaa ka sugnaatay inuu yiri:
“Anigu haweenka ma gacan qaado.”
Caa’ishana waxay tiri:
“Waligeed Rasuulka Alle gacantiisu ma ay taaban haweeney ajnabi ka ah gacanteed. Afka ayuu kala baayactami jirey (marka ay axdi la galayaan).”
Waa isku mid haddii maro ama wax la mid ah la iska xijiyo ama aan la iska xijin marka la salaamayo, iyadoo laga hor tagayo inay fitno ka timaaddo.

Salaanta ardaygu salaamo ardayadda
Su’aasha 235aad: Waxaan ahay arday jaamicad dhigta, mar marka qaarkood waxaan salaamaa gabdhaha aan isku kulliyadda nahay, haddaba arrintaasi ma bannaan tahay?

Jawaab: Horta sideedaba ma bannaana in gabdho iyo wiilal hal fasal la isugu keeno oo ay kuraas ku wada fariistaan, waana waxyaalaha ugu waaweyn ee fitnadu ka timaaddo, umana bannaana ardayga iyo ardayaddu inay soo xaadiraan fasallada caynkaas oo kale ah, salaantuna wax dhib ah ma leh haddii aan la gacan qaadayn oo iyadoo xijaaban uu bannaanka ka salaamo, kalina aanay isla noqon (khalwo), salaantana aan looga dan lahayn xumaan iyo in fitno la abuuro, haddii sidaas looga dan leeyahay ma bannaana.

Haweenka oo lala kaliyoobo (khalwada)
Su’aasha 236aad: Maxaa loola jeedaa xadiiska ah:
“Ninna yaanu la keli noqon haweeney iyadoo aanu la joogin ninkeedii ama ruux kale oo maxram u ah.”
Mase bannaan tahay inuu ninku la fariisto naagta iyadoo aanu wax xijaab ahi u dhaxeyn haddii uu ninkeedu la joogo?

Jawaab: Macnaha xadiisku waa inaysan u bannaanayn ninku inuu kula keli yoobo haweeney ajnebi ka ah meel aan dad kale ka arkeyn iyadoo ninkeedii ama qof maxram u ahi la joogin waxaana laga hor tegayaa iney meesha ka dhacdo fitno iyo waxaan Alle raalli ka ahayn sida sinada ama waxyaalaha gogol xaarka u ah, waxaana ninka ajnebiga ah u bannaan inuu la fariisto haweenta haddii ay xijaaban tahay oo ninkeeda ama maxram la joogo.

Way i caayaan markaan xumaanta ka reebo
Su’aasha 237aad: Waxaan ahay gabar ardayad ah gabdho badan ayaan kulleejo ku wada jirnaa, Allaahna hanuun ayuu igu galladaystay oo diintayda ayaan ahmiyad siiyaa, waxaan aad u dhibsadaa falal aan wanaagsanayn oo ay sameeyaan gabdhaha ila deggen sida dhagaysiga heesaha iyo muusikada ama xanta iyo isku dirka in badanna waan waaniyey, qaar ka mid ah gabdhahaas markii aan waaniyo way igu jeesjeesaan iyagoo i yasaya, haddaba maxaa ila gudboon?

Jawaab: Waxaa kugu waajiba in aad xumaanta ka reebtid hadba sidii aad awooddid adigoo hadal qabow ku waaninaya isla markaana soo daliilsanaya aayado iyo axaadiis munaasib u ah hadba mawduuca aad kala hadlaysid, hana dhegaysan heesaha iyo xanta iyo iskudirkooda, camalkooda xun iyo caydooduna waxba kuma yeelayso maadaama aad u naseexaysey isla markaana aadan la wadaagin camaladooda xun, Allaah wuxuu yiri:
“Dadka xaqa rumeeyow naftiina mas’uuliyaddeeda ayaa idin saaran, waxna idin ma yeelayo ruuxa dhunsan haddii adinku aad toosan tihiin.”
Waxay arrintaasi kuu suurta gelaysaa in aad marka hore xumaanta reebtid, haddii ay dadku xumaanta ka hari waayaan naftaada ayaad ku dadaalaysaa xumaantooduna waxba kuma yeeli doonto Allaahna faraj ayuu kuu furi doonaa dadkana wuu ku anfici doonaa hanuunintaada haddii sabir iyo dulqaad aad la timaadid adigoo Allaah ajar ka dalbaya kuna bishaarayso khayr fara badan iyo cirib dambeed wanaagsan maadaama aad xaq ku sugan tahay isla markaasna aad waaninaysid ciddii aad xumaan ku aragtid,
Allaahna wuxuu yiri:
“Cirib dambeedka wanaagsan waxaa iska leh dadka Rabbigood ka cabsada.”
Aayad kalena wuxuu Alle yiri:
()
Aayad kalena wuxuu Alle ku yiri:
“Kuwa Dartayo u jihaada, waxaan ku hanuuninaynaa jidkayaga, Allaahna wuxuu la jiraa kuwa ka cabsada ee camalada wanaagsan sameeya (muxsiniinta).”