Subaxdii dambe markay cadceedduuni soo boodday ayaa wadaad ka mida kuwii kanisadda u garaacay irriddii guriga Wadaadka Sare; kolkii laga furayna dalbaday in uu arko Ameres.

“Sarreeye waxan kuu sidaa war aad aad u xun,” ayuu ku yidhi wadaadkii yaraa. “Wiilkaagii Neko ayaa la dilay.” “Neko baa la dilay!” ayaa ka soo boodday afkii Ameres, “Ma dhici karto!”

“Waa run sarreeye. Siday wax u dhaceenna waxay ahayd: wuxuu isaga oo kalidii ah ka baxay gurigiisii subaxnimadii hore isaga oo damacsan in uu kaniisadda ku kallaho waayo waxay ahayd kaayihiisi inuu dabka ilaahyada kaniisadda ka shido, waxanan filayaa waqtiga uu guriga ka baxay in dhulku mugdi ahaa. Markii uu xilligii laga filayey uu kaniisaddii iman waayey ayaa waxaa loo soo diray adeege u yeedha. Waxaana halkaa uu arkay isaga oo meel wax yar u jirta gurigiisa yaalla oo midiyana laabta kaga taagan tahay.” Ameres intuu hadalba ka soo bixi waayey ayuu qol gooni ah isku xiray. Inkasta oo aan isaga iyo wiilkiisa cudrad kalgacalo badni ka dhexayn sida ay isaga iyo carruurtiisa kale Jebron iyo Maysa ugu dhaxeeso, dhimashada deg deg ah waxay Ameres ku noqotay dharbaaxo weyn. Qolkii buu deeto cabbaar fadhiyey isaga oo aan far dhaqaajin cidna la hadal, ilaa uu maqlay oohin guriga dhankiisa kale ka baxaysa; waxanu gartay in afadiisii warkii maqashay oo ay ooyeyso. Dabadeed xaggii qolkii ay ka ooyaysay ayuu ku kacay si uu uga bi’iyo tiiraanyada, hasa ahaatee kuma uu guulaysan in uu uurka u qaboojiyo.

Amenes, haweenayda Ameres, waabay maroordilaacday. Jebron iyo Maysa iyagu si xasilan ayey warkii u qaateen. muddo saddex sano ah may arag walaalkooda weyn waayo wuxuu ku maqnaan jiray kaniisadda oo waxbarashada diinta ayuu aad ugu mashquulsanaa. mar marka uu guriga yimaadana aadba uma caanayn jirin walaalihiisa yar yar. Run ahaantii yar yarku dhimashadiisa kadiska ah ayuun baa fajac ku noqotay, ee waayitaankiisa uurkoodu aad ugama murugoon.

Ameres wuxuu markiiba isku sii daayey gurigii uu Neko gali jiray; si uu bal sida wax u dhaceen aad ugu warsado. Halkaa wax intii hore ee uu ogaa ka badan kama helin; waxana warkii oo dhammi noqday in Neko habeennimadii hore ku raagay kaniisadda, gurigana ku soo noqday goor kuwii kale ee kula jiray oo dhami wada seexdeen. Aroortaa kolkuu baxayna aan qofna arag; wax qaylo ah ama dagaal ahna aan qofna maqal. Waxana male noqotay in mid u gabbanayey in uu gadaal kaga dhuftay middida.

Waxa guud ahaan la isu raacay in malaha mid adeegayaasha kaniisadda ka mid ihi uu dilay Neko; Adeegayaasha kaniisadda oo wada neceb awgeed waxa adkaatay sidii loo soo saari lahaa kii dilay. Maalinnimada markuu Jebron tagey kaniisadda wuxu maqlay warar jaad walba leh oo ku saabsan dhimashadii walaalkii iyo wixii kaniisadda ka dhacay habeenkii hore; waxa ii sheegay in cod amaran lagu maqlay Ilaahyada mid ka mid ah. Waxa la isla marayay in malaha tuugi gashay kaniisadda kuwaas oo damacsanaa in ay xadaan dahabka iyo luulka yaalla oo ay markaa isku dayeen in ay ka bajiyaan wadaaddada ilaaliya alaabta; laakiinse la ogaaday oo ay baxsadeen intii aan laqaban.

Jebron markii uu soo noqday isaga oo waxaas oo wara ah soo maqlay waxay Amuba ku heshiyeen in ay Ameres u sheegaan runta sidii ay habeennimadii wax u dhaceen. Haddii habeennimadii ay casheeyeen uun baa Ameres qolkiisii ugu yeedhay Jebron. “Waxba ma ka maqashay xagga kaniisadda, waxyaalihii la yaabka lahaa ee xalay dhacay? Waxaaba laga yaabaa in tuugtaa la sheegayaa dileen walaalkaa. Midda kale ma maqashay cidda ugu hor ogaatay in nimankaasi meesha ku jireen. Waxa la leeyahay Bataylus baa ugu hor arkay, inkasta oo ay yaab leedahay waxaa uu isba xilligaa kaniisadda ka qabanayey. Dhowr wadaad oo kale waxa la sheegay in iyana ay halkaa joogeen hase yeeshee midkoodna saaka ma iman kaniisadda. Haddaan addin, u diray guryahoodiina waxa la ii sheegay in ay giddigood ka baxeen magaalada.”

“Waxba ma maqal aabbo,” ayuu ugu jawaabay Jebron, “waxaanse ogahay waxa waxaa la isla marayo runtoodu tahay.” Halkaabuu dabadeed, Jebron aabbihii uga warramay, sidii ay wax u dhaceen oo dhan.

“Waa qiso yaable runtii,” ayuu yidhi Ameres markuu sheekadii oo dhan maqlay, “waxana laga yaabaa in qoladii shirqoolka samaynaysay ee aad kor ka maqasheen ay ahaayeen Bataylus iyo saaxiibbadii, waayo dhaqsahaa ugamay tageen kaniisadda. Runtii wax ra’yiya kama haysto qofka ay dilkiisa ka tashanayeen, inkasta oo aan u malaynayo in uu kolley yahay qof magac leh.” “Miyaanay wax suurtogasha ahayn in qofkay u tashanayeen ahaa Neko? Sidaas baannu aniga iyo Amuba isku raacnay markii aannu galabta arrintaa falanqaynay,” ayuu yidhi Jebron. “Ilama aha sidaas aniga,” ayuu ku jawaabay Ameres ka dib markuu wax yar ka fikiray arrintii. “U malayn maayo in shan nin isugu tagayaan in ay dilaan wadaad yar oo darajada wadaadnimada aad ugu hooseeya sida Neko; waxanan filayaa in shirqool loo samaynayey nin ka sarreeya isaga.”

“Waxa jirta, Aabbo,” ayuu ku celiyey Jebron, “in Bataylus aad rajo uga qabay in uu maalin maalmaha ka mid ah gaadho mansabka wadaadka sare ee kaniisadda. Nekona carqaladi buu ku noqon lahaa hadduu noolaado waayo waan ognahay iney jirto haddii Wadaadka Sare dhinto in wiilkiisa cudrad loo doorto darajada, Neko waxaa jirtay in mansabka aad isugu diyaariyay oo aad waxbarashada diinta isugu taxalujin jiray si haddaad dhimato aanay darajadu marnaba u seegin.”

“Maya sidaas maaha. Haddii ay dileen Neko, waxay u dileen waayo waxay moodayeen qofkii shirqoolkooda ogaaday. Waad arki doonta, dhawr maalmood ka dib marka ay ogaadaan in arrintii la iska ilaaway ayey soo noqon doonaan. Adiguse waa in aanad tegin kaniisadda, marka aad waajibaadkaaga soo gudanayso mooyaane.”

Maalintii Neko la aasay maalintii ka dambeysay ayay Maysa iyo hooyadeed farriin ka heleen magaalo la odhan jiray Bubeysta. Magaaladaa waxa ku taallay kaniisad weyn. kaniisadda waxa lagu hayn jiray bisad. Bisaddu waxay ahayd mid amran oo Masar oo dhan lagu maamuusi jiray. Bisaddaa ayaa markaa ayaamahaa si lama filaan ah u bukootay oo dabadeed dhimatay, Farriintuna bisadda amran dhimashadeeda ayey saabsanayd. Arrinta markaa dadkii diinta ku shuqul lahaa hor taallay waxay ahayd sidii bisad tii dhimatay lagu beddelo loo heli lahaa. Bisadda markaa la doonayaa waa in ay ahaato mid weyn oo aad u qurux badan, isla mar ahaantaana waa in ay calaamado gaar ah yeelato. Calaamadahaa bisaddii aan lahayn. lama xulan karo. Waxaana laga yaabaa in ay wadaaddada ku qaadato muddo badan ilaa mid shuruudaha la doonaya wada buuxisa la helo.

Sidaa darteed mar allaale markii ay dhimatay bisaddii, waxa lagama maarmaan noqotay in guutooyin wadaaddo ah laga diro Bubaysta si ay u soo raadiyaan bisadda iyada ah oo magaalo iyo tuulo walba u soo maraan.

Meel allaale meeshii ay kooxahaas wadaaddada ihi tagaanba waxa loo keenayey bisaska la isyidhaa jimidhkood qoobkooda, iyo midabkooda ayaa tii la rabay ku dhawaanaya. Markii koox wadaaddadaas ka mid ihi yimaadeen Tebis ayey Amenes haweenaydii Ameres warqad u dirtay ay ka warramayso bisad ay lahayd Maysa oo la odhan jiray Bawkis. Waxay kooxdaa wadaaddada ah weydiisatay in ay soo booqdaan oo ay arkaan bisadda.

Inkasta oo sharcigu ahaa in qofka bisaddiisa wadaaddada u soo bandhigayaa uu isagu keeno, haddana wadaaddadii waxay raali ka noqdeen in ay haweenayda Wadaadka Sare gurigeeda ugu tagaan.

Amense si fiican bay wadaaddadii u soo dhaweysay, iyada nafahaanteedaana kaxaysay oo gaysay guryihii looxaanta ahaa ee xayawaanka rabbaysani ku jireen. Warbixinta ay ka blxiyeenna aad bay u raalli gelisey, waayo may arag bisad la baaxad ama la qurux ah.
Inkasta oo ay calaamadaheedu wax yar ka geddisnaayeen kuwii tii dhimatay haddana bisad iyada uga dhaw may arag. Hasa yeeshee, goobtii wadaaddadii go’aan kumay gaadhin, waxayna la sugeen inta kooxaha kalena warka iskugu keenayaan Bubaysta.

Dhawr bilood ka dib ayaa waxa timid farriin odhanaysa in Wadaadka Sare ee kaniisadda Bubaysta go’aan ku gaadhay in bisaddii Maysa ee Bawkis la siiyey maamuuska ah in ay noqoto bisaddii amranayd ee kaniisadda. Farriintu waxay intaa ku daraysay in Wadaadka Sare ee kaniisadda Bubaysta oo ay la socdaan wadaaddo iyo addoomo fara badan ay ka soo kicitimi doonaan Bubaysta iyaga oo wata doonyo wabiga soo mari doona si ay u soo qaadaan bisadda.

Dhowr maalmood ka dib ayaa Jebron iyo Amuba, goor habeen ah oo dayuxuna aad u iftiimayo tageen kaniisaddii. Waxay galeen mid ka mid ah barxadihii waaweynaa ee gudaha. Waxay arkeen irrid meel hortooda ah ku taalla oo in yar furan. Markay irriddii aad u yar fureen ayaa waxay arkeen jaranjar yar oo dhuuban oo kor u socota. “Waxan u malaynaye in saqafka loo fuulo jaranjartan,” ayuu yidhi Jebron isaga oo yaabban. “Maan moodayn in jaranyar caynkan oo kale loo fuulo saqafka waayo marka shaqo samays ihi ka socota dadka ka shaqaynayaa waxay u fuulaan sallaanno dibadda kaniisadda ay dhigtaan!”

“Bal ma yar fuulaan,” ayuu yidhi, “aynnu kaniisadda oo dhan kor ka soo daawanee.” “Waa tahay. laakiinse waa in aan la inna arag. Hadday innagu arkaan wadaaddadu, kobtaas uun bay inagu dili, sababtuna waxay tahay in aan qofna loo ogalayn in uu kaniisadda kor uga baxo oo uu ilaahyada kor ka soo eego,” ayuu yidhi Jebron. “Wax badan ku raagi maynno. Kollay habeenkiina wadaaddo badani ma joogaan kaniisadda; markaa waxa laga yaabaa, haddaynu aayar sanqadh la’aan socono, in aan cidi inna arag,” ayuu yidhi Amuba.

Halkii bay qunyar qunyar haabhaabteen jaranjartii mugdiga ahayd. Markay cabbaar fuulayeen ayaa jaranjartii ku dhamaatay qol yar oo kooban oo qiyaastii laba qof uuni joogsan karaan. “Shaki la’ waxan aynnu dhexjoognaa waa madaxyadii asnaamta mid ka mida,” ayuu yidhi Jebron, “waa meel la yaab leh! Tolow! Maxaa sidan loogu sameeyey. Waar bal eeg! Halkanna waa meel daloosha.” Daloolkii bay ka fiirsadeen oo waxay arkeen barxadihii kaniisadda mid ka mid ah oo iftiinkii dayuxu hayo. Amuba ayaa daloolkii gacanta galiyey, “Waxaad mooddaa in uu horay u sii socdo,» ayuu yidhi, “wuuse sii dhuubanayaa.”

Gacantii buu la soo baxay waxanu yidhi, “Daloolku xagga shishe wuu u yar yahay waxanan u malaynayaa in qolkan aynu ku dhexjirnaa yahay madax sanam; daloolkanina yahay afkii. Sidaa ma kula tahay?” Jebron baa sidii ku waafaqay isna. Dabadeed Amuba ayaa yidhi, “Hadday sidaa tahay waxan odhan karaa qolkan waxa loogu talogalay in wadaaddadu soo galaan oo ay dadka kala hadlaan; daloolkanna hadalku uga baxo. Dadku markaa waxay u haystaan in ilaahay la hadlayo. Shaki la’ halkani waxa weeyaan meel wadaaddada uun qarsoodi u ah oo cid kale aan loo ogaIayn.” Jebron intaa Amuba hadlayey wuu aamusnaa isaga oo aad uga cadhaysan sida wadaaddadu dadka waxaan waxba ku jirin ugu khiyaamaynayaan. Waxanu si deg deg ah u yidhi, “inna mari meesha ka baxnee waxay ila tahay in aynnu gaf weyn samaynay.” “Bal ii kaadi aan dhankan fiiriyee; waxan u malaynayaa in aan codad maqlayee,” ayuu yidhi Amuba. Halkii bay dhawaaq dhagaysteen, oo daloolkii ka fiiriyeen barxaddii.

Sanamka weyn ee ay madaxiisa ku dhex jireen waxa hoostiisa taagnaa toddoba ilaa siddeed nin; ahaana wadaaddo waayo giddi dhar cad bay qabeen. “Waxaan idiin sheegayaa waa in aynnu dilaa!” ayuu yidhi mid colkii ka mid ihi, “anaa u diyaar ah in aan gacantayda ku dilo, haddaan sidaa yeelana waxan aaminsanahay in aan waajib weyn ka gutay ilaahyada. Waad ogtihiin in aanu si daacad ah u caabudin ilaahyada.”

Jebron baa Amuba garabka taabtay isaga oo gacantu gariirayso, “Nin bay inay dilaan ku tashanayaan ee waan ka bajinayaa si ay uga noqdaan,” ayuu yidhi Jebron.

Dabadeed intuu daloolkii afka u dhaweeyey ayuu codkii wadaadka weyn oo kale ku qayliyey, oo yidhi, “Cadhada ilaahyada halis ha u noqonina! Ninkaa aad dilkiisa ku tashanaysaan faraha ka qaada!”

Isaga oo sidii ay dadka u khiyaameynayeen doonaya in u iyaga u khiyaameeyo. “Inna keen, meeshan ka yaacnee,” ayuu yidhi Amuba, “Waxay ila tahay in qaarkood sirta waxan ka dambeeya og yihiin oo deeto hadday halkani inaga helaan qudha innaga jaraan.”

Labadii wiil halkii bay jaranjartii deg deg uga soo degeen oo ay ka soo fudh yidhaahdeen irriddii ay ka soo galeen. Deeto intay hadhkii derbiyada isku leexiyeen ayey sharqan la’aan kaniisaddii ka soo baxeen, iyada oo aan qofna ogaan iyaga.

Waxase ay ka baqdin qabeen in ciduuni arkaysay markay kaniisadda ka soo baxayeen. Si aan deeto loo soo raad raacin ayey cabbaar ka socdeen halkii gurigooda ku toosnayd. Hadday hubiyeen in aan cidina daba socon ayey xaggii guriga u soo laabteen, ka dib markii dhowr suqduud oo yaryar ay ka soo wareegeen.

Intii ay guriga u soo socdaan ayay sirtii ay soo ogaadeen iyo khiddadii ay maqleen ka sii tashadeen wixii ay ka yeeli lahaayeen, iyo bal sida xaal noqon doono hadday Ameres u sheegaan. Markayse dhan walba ka eegeen qisadii waxay la noqotay in ay iska aamusaan oo aanay cidna uga warramin.

Jebron, intii u socdaalkii ay Goshen ku tageen ka soo noqday isbeddel muhiim ah ayaa ku dhacay noloshiisii. Wuxuu gaadhay heerkii u wadaad ku noqon lahaa. Sidaa awgeedna waxa laga dhigay wadaad ka mid ah wadaaddada kaniisadda. Hawlaha markaa la rabay in uu fuliyo waxay ahaayeen kuwo ku cusub. Ugu horreyntiise way fududaayeen oo markaa waqti fiican ayuu u heli karayey waxbarashadiisa xagga wadaadnimada.

Ha yeeshee waxa haatan loo fasaxay in uu kaniisadda gali karo goortuu doono iyo meeshuu ka doono. Wuxuu ka gali karayey barxadaha waaweyn iyo meelaha muqadaska ah ee aan wadaaddada mooyaane cid kale loo oggolayn. Qolqolada kaniisaddu dusha ayey ka bannaanaayeen Jebronna wuxuu jeclaa in uu dhex tamashleeyo habeennada uu dayuxu jiro, khaasatan markay cidlada yihiin, ee aan dadka faraha badan ee maalintii u soo caabudid tagaa, aanay jirin.

Sanamyada dhagxaanta ah ee ilaahiyada ka dhignaa waxa qaar walba hortooda ka shidnaan jiray dab ololaya. Mar mar baa laga yaabaa in wadaad maryo cadcaddi meelahaa ka soo baxo oo dabka hadba kii baqtiya shido; inta badan Jebron kalidii ayuu iska goobyaali jiray.

Mararka qaarkood wuxuu kaxaysan jiray Amuba. Hadday wadaaddadu arkaan Amubana waxay moodi jireen kuwa ka shaqeeya kaniisadda mid ka mid ah.

Ameres waxay jaar ahaayeen wadaad xagga darajada ka hooseeyey isaga hase yeeshee, mid ka mid ah kuwa kaniisadda Osiris. Labada wadaad hoostay iskaga yar xumaayeen, sababta oo ah waxay aad ugu kala duwanaayeen xagga dabaca iyo ra’yigaba. Wadaadka kale oo la odhan jiray Bataylus wuxuu ahaa nin kibir badan oo sanka taaga; aadna ugu naxariis daran dadka ka hooseeya. Si qarsoodi ah ayuu u necbaa Ameres; waxana uu dhawr jeer damcay in uu ka faafiyo sheekooyin been ah Ameres. Beentaasoo uu xataa boqorka in uu ka dhaadhiciyo aad iskugu hawlay; si deeto boqorku uu u naco; oo Ameres loogu masaafuriyo dhul fog, isna uu u dhaxlo darajada wadaadka sare. Ilaa markaanse Bataylus umay suurogalin in uu waxyeello sinaba ugu gaysto Ameres, waayo Ameres dadka oo dhan baa jeclaa; boqorkuna wuxuu aad u tixgelin jiray waxgaradnimadiisa. Haweenayda Bataylus iyaduna waxaas oo nacayb ah ee ninkeedu u hayey Ameres way ka warqabtay, aad baanay ugu dadaali jirtay sidii khiddadaha ninkeedu u hirgali lahaayeen. Marka iyada iyo saaxiibadaheed sheekaysanayaanna haddiiba la soo hadal qaado magaca Ameres waxay luli jirtay madaxa si saaxiibadeed u shakiyaan una moodaan inay siro xun ka hayso.

Ameres, isagu xaggiisa, waligii fikradda uu ka qabo caabudaadda ay dadku ilaahyada dhagxaanta ah caabudayaan kagamuu sheekayn gurigiisa. Kala duwanaanta xagga ra’yiga ay wadaaddada ku kala geddisnaayeen waxay ahayd arrin isaga u gooni ah. Ameres haweenaydiisu waxay ahayd qof kibir badan oo darajada odaygeeda ku faanta. Sidaa ay tahay muu faragelin jirin arrimaheeda. Waxaanu oggolaan jiray in siday doonto xoolaha ugu tarki fasho, ha yeeshee xogtiisa marnaba kalamuu sheekaysan jirin. Waxbarashada Jebron iyo Maysana isaga ayaa gaar ahaan uga shaqayn jirey.

Maalin maalmaha ka mid ah ayaa Ameres oo fadhiya qolkii maktabadda u ahaa, oo daalacanaya buugaggiisii ayey haweenaydiisii u soo gashay. Waxay ku tidhi, “Waan ka xumahay in aan kaa dhexgalo hawshaada, Ameres. Waxase aan kuu sidaa war aad u muhiim ah. Waxa weeyaan; Nikotis, haweenayda Bataylus, baa galabta halkan iigu timid, oo maxaad u malaynaysaa in ay iila timid? Kuye: waxa habboonaan lahayd iyada oo wiilkayga Blekso iyo gabadhiinna Maysa la isku arooso.”

Ameres baa warkaa isaga ihi kana nixiyey kana cadhaysiiyey. Intuu yar aamusay ayuu yidhi, “Oo waayo! gabadheenu aad bay u yar tahay.” “Aad uma sii yaree adna naga daa,” ayey ugu jawaabtay, “maanta shan iyo toban ayey maraysaa.”

“Gabdhaheena afar iyo toban jirkaa hadda lagu guursadaa,” Ameres baa haddana muddo aamusnaa. Xaalka naagtiisu sheegaysaana wuxuu la noqday in uu run yahay. Wuxuuse dareemay in aanay arrintu la wanaagsanayn. Wuxuu yidhi, “Waa hagaag. Haddii Maysa qaangaadhay waynnu ka fiirsan doonnaa arrintaa iyada ah. Haddaan Blekso dabicigiisa eegose waxay ila tahay in uu yahay wiil camal xun oo raganimadiisu liidato. Mana aha ninkaan kollaba gabadhayda siin lahaa.” Jawaabtaa u bixiyey Ameres may qancin haweenaydiisii. Si ahaan way ula oggolaatay in aan gabadha la siin Blekso. Waxayse damacsanayd in Maysa loo dhiso nin xoolo badan oo reer sare ka dhashay. Si ay markaa iyadu u hesho xoolo badan iyo magac weyn. Waxay markaa tidhi, “Aad baan ugu faraxsanahay diiddadaa aad u diiddan tahay guurkaas fikrad ahaan. Waanan kugu waafaqsanahay waxyaalaha aad ka sheegtay wiilka Bataylus. Laakiin maxaan sabab uga dhigaa diiddadaa markay Nikotis ii timaaddo?”

“Dabcan, runta ugu jawaab,” ayuu yidhi Ameres, “maxaa kaleed odhan?”

Amenes uurkay ka jeclaysatay sidaa xaal u dhacay. Waxay dareentay in jawaabtaa ninkeedu aanay kollaba ka farxinayn Bataylus iyo naagtiisa; waxayna malaysatay in ay sidaasi u noqon doonto qoladaan reer Bataylus darsi ah in aanay carrabka la soo laacin meel ka sarraysa, sida: weydiisiga ay gabadheeda dooneen. Waxase jirtay markii Nikotis ninkeedii Bataylus u sheegtay diiddadii Ameres u diiday gabaddhiisa in loo dhiso wiilkooda, ay meeshaa wax ka dhaceen.

“Kuma dhacaan!” ayuu yidhi Bataylus, isaga oo bahal cadho ah la gubanaya, markii arrintii loo sheegay. “Way arki doonaan in ay sidaas inaga yeeli karaan iyo in kale. Waxan ogahay in Ameres khaa’in yahay oo aanu ilaahyada aaminsanayn. Dadkuse way jecelyihiin oo waxay u haystaan nin wanaagsan oo daacad ah. Boqorka ayuum baana isha ku hayee, beri hore ayaan runta ka sheegi lahaa oo laga caydhin lahaa kaniisadda dabadeed waxa dhici lahayd in aniga la iga dhigo wadaadka sare, waayo wiilkiisa Neko aad buu uga yar yahay darajadaa. Sii joogidda meesha u Ameres sii joogayaa marnaba dantayda ma aha. Kolkuu Ameres dhinto waxa u bislaanayaa darajada, Neko. Halkaasaanan ku waayayaa himiladaydii oo dhan.”

“Markaa waxa lagama maarmaan ah inaanu Ameres sii hayn darajada Wadaadka Sare. Waa in aynu wax kastaa ha dhacaane, xaalkaa wax ka qabanaa. Dhowr jeer oo hore ayeynu arrintaa isla soo qaadnay. Waxanad waligaaba iigu ballan qaadi jirtay in aan maalin maalmaha ka mid ah noqon doono haweenayda Wadaadka Sare ee Masar; wiilkeenna Bleksona darajada dhaxlo marka aad dhimato,” ayey afadiisii tidhi.

“Waad quman tahay Nikotis,” ayuu ugu jawaabay ninkeedi, “kaniisaddana waxaan ku leeyahay saaxiibo badan oo iyaga nafahaantoodu rumaysan in uu Ameres halis ku yahay kaniisadda iyo ilaahyadaba, kuwaasaanan la kaashan doonaa sidii aan u baabi’in lahaa magaca Ameres.”

“Adigu iska aamus anaa jab la maagane, indhahaaga oo shan ah ayaan darajada wadaadka weyn qabsan doonaa Bleksona gabadha Ameres guursan doonaa markaan dhintana u mansabka iga dhaxli doonaa.”

Jetro baa gabadhii sariir yar oo gees taallay dhigay. Dabadeed biyihii buu ku yar rusheeyey; Amubana madaxuu u salaaxay. Cabbaar ka dib bay indhaha kala qaadday oo ay soo miiraabtay. Isla markaa waxa soo galay laba dumar ah. Markaasay qoladeenii iyagu iska baxeen oo kaga tageen dumarkii. “Waxan rajaynayaa,” buu yidhi Amuba, “in aan yartu dhaawac badan qabin. Oo dharkeedu waxabu iila ekaa dadkii waa reer Yuusuf la lahaa. Inkasta aan moodayay in aynnu dhulkoodii geestaa ku soo dhaafnay. Kollayba yartu waxay u maryo ekayd dadkii aynnu kaga nimid Goshen.”

Wax yar ka dambow ayaa waxa gurigii ka soo baxday mid ka mid labadii dumar ahaa waxanay u sheegtay ragii in gabadhii ladan tahay oo aanay wax nabaro ah qabin. “Yaxaasku,” bay tidhi “gabadha maradeeda uun buu qabsaday ee jidhkeeda aad uma gaadhin. Awoowgeedna wuxuu doonayaa in uu idinku mahadnaqo wanaagga aad u fasheen.” Waxay markaa dib ugu noqdeen gurigii. Waxay arkeen gabadhii oo awoowgeed hoos fadhida oo gacantiisana labadeeda gacmood ku haysa.

Dumarkii oo iyaga markaa hawshoodii dhamaatayna dibadda ayey u baxeen. “Kumaa yartayda nolosheeda nabadgeliyey?” ayuu yidhi odaygii. “Annaga oo dhan. Anigu waxaan ahay Jebron, wiilka Ameres, wadaadka weyn ee kaniisadda Osiris ee Tebis ku taalla. Kuwanna waa saaxiibaday Amuba iyo Jetro, oo ah labo ka mid ah dadkii reer Reebu ee la keenay Masar. Iminkana guriga aabbahay ayay addoon ahaan u joogaan.”

“Run ahaantii waxannu nahay addoontiisii in kasta oo u na yidhi waa saaxiibaday,” ayuu yidhi Amuba. “Waa arrin la yaab leh,” ayuu yidhi odaygii, “in ayaamaha noloshayda u dambeeya wadaad ilaaha Osiris u tukadaa wiil uu dhalay ka dhigo kuwa farxada leh; oo nabadgelyo nolosha inantayda yar. Sidaa waxan u leeyahay waan necbaa weligayba in aan u sujuudo oo aan u tukado ilaahyada Masar. Haddaad dhan kale ka eegtaanse waxaba malaha u habboonayd in uu yaxaasku la tago. Sababta oo ah noloshaydii wax yar baa ka hadhay. Markaan ifka ka tagana keli bay ku noqon doontaa.” Yartii markay hadalkaa maqashay bay intay jilbaha isku taagtay oo odaygii laabtiisa isku tuurtay ayey oohin qadhaadh hiqlaysay.

“Runtii waa sidaas, awoow,” ayuu ugu caqli celiyey odaygii yartii, “waxan soo jirey boqol iyo toban sanadood. Imikana noloshaydii waa dhamaad.” “Waxan ugu yeedhayaa awoow,” ayuu ku yidhi dhalinyaradeenii, “runtiise waxan u ahay awoowgii labaad. Waxa alla waxay dunida ku haysataa waa aniga. Aabbo ma leh, hooyo, awoow iyo ayey midna ma lahaa labadayadaana isku kali ah. Laakiinse waxay aaminsantay Ilaaha midka keli ah ee awoowyaashayo caabudi jireen. Isagaana ilaalin doona.”

Cabbaar ayaa la wada aamusnaa markuu odaygii hadalkii dhameeyey, Dabadeed Jebron baa hadlay, waxaanu yidhi, “Aabbahay waa nin wax garad ah. Cilmigana fiqi ku ah; wax walbana si xaq ah ayuu u eegaa; siday saaxiibaday iiga markhaati yihiin. Wuxuu og yahay in dadkii reer Nebi Yuusuf Ilaah kali ah caabudi jireen. Haddaan markaa Aabbahay weydiisto in u yartaada gurigayaga in ay joogta u oggolaado; wuu yeeli doonaa. Waxan hubaa inuuna waxba ka qabi doonin in ay siday doonto wax u caabudo. Waxannu walaalo nahay gabadh yar oo ay Ruut isku da’ yihiin, oo wanaagsan, naxariis badanna, oo ay rafiiq noqon doonaan.”

Odaygii baa Jebron cabbaar dhugtay. Deetana yidhi, “Hadalkaaga, inanyahow, waxa iiga dhadhamaya wanaag iyo naxariis. Waxaanad ila leedahay weji daacad ah. Dhowr sano ka hor waxan odhan lahaa gabadhayda geeribaa u dhaanta inay u shaqayso Masri; laakiinse markay dhimasho soo dhawaato waxa inoo caado ah in aynnu bedelo ra’yigeenna. Ruut, waad maqlaysaa soo dhaweynta lagu siiyey. Adiguun baana ku tashanaya sidaad jeceshahay. Ma waxaad raaci sayidkan yar ee Masriga ah oo aad walaashii u shaqayn, mise waxaad tegi reerihii dadkeenu deganaayeen?” Ruut baa sara joogsatay oo aad u eegtay Jebron, deetana waxay ku jeedsatay Amuba iyo Jetro.

Markay seddexdoodaba isha kala dheregtay ayey tidhi, “Waxan rumays nahay in Ilaahay ii soo dooray oo iigu soo diray in ay noloshayda uun nabad galiyaan kaliya maahee waliba inay ii kaalmeeyaan inta aan noolahay. Nimankan wejigooda waxan ka arkaa wanaag. Haddii markaa ninkan yar aabbihii ii oggolaanayo, awoow markaad dhimato, waan raaci. Sidii roonna Rabbaa og.”

“Waa si wanaagsan,” ayuu yidhi odaygii, “Imikaanan si fudud u dhiman karayaa oo aan luxudka qabanayaa; waayo, ducadaydii baa Ilaahay aqbalay. Waxaanan ninyohow yari Ilaahay kuu baryayaa in uu sidaad ilmahayga ka yeeshay adigana kaa yeelo.”

“Iminkana waanu idin ka tegeynaa, waayo adna waad iska daallan tahay, Ruutana yaxaaskii baa si ba’an uga bajiyey oo nasasho ayey iskaga baahan tahay. Waxannu degney oon kaam ka dhiganay meel hal mayl inoo jirta oo wabiga uun la siman; bari baanannu idinku soo noqoneynaa.”

Dhallinyartii markii ay gurigii ka baxeen ka dib in muddo ah midkoodna eray kama soo bixin. Jebron baa hadlay oo yidhi, “Waan in aan aabbahay warqad u qoraa, oo aan wax alla wixii dhacay oo dhan uga warramaa. Waxan u dhiibi doonaa mid addoonta ka mid ah. Odaygu wuxuu ku farxi doonaa wax alla waxaa aynnu u samaynay yartaa miskiinadda ah. Aabbahay waa inaan waliba uga warramaa mushkiladda i haysata.”

Amuba ayaa yaabay oo weydiiyey, “Oo waa maxay mushkiladda ku haysataa?” “Miyaadan garanayn. Amuba, in aan ka qayb galay dilkii yaxaaska oo taasina tahay arrin ku xaaraan diintayada. Maxaase kaleen yeeli lahaa? Ma bahal qof cunaya ayaad dayn karaysaa?”

“Hubaal wax kale oo aad yeeshaa meesha ma ool. Kol haddaanad ku odhan karteen intaad dhegta ugu qabato: ‘Waar waa khalad inaad yarta cuntaa.’ Adigu wixii kula gudboonaa uun baad yeeshay. Haddaad si kale u eegto adiguba maaddiline, wuxuu ku dhintay tumaatidii Jetro iyo ninka kale,” ayuu yidhi Amuba.

“Ma fahmaysid Amuba, sida arrintu tahay. Walow aanan lahayn nafta yaxaaska ayaa ka muuhiimsan naf qof baniaadam ah; waxase jirta in yaxaasku yahay xayawaan xagga diintayda ku dheer, qofkii wax yeelana ay balaayo ku dhacayso.”

“Sidaas hadday tahay,” buu uga daba qaatey Amuba, “Jebron, balaayadu waa in ay ku dhacdaa dadkan jooga dhulkan la ogol yahay in yaxaaska la dilo. Marnaba u malayn maayo in balaayada ku dhacda iyaga tu ka badani kugu dhacayso.”

“Waa laga yaabaa in sidaasi jirto, Amuba, laakiinse eeg ilaahyada qaar baa meelo badan oo dalka ah lagu cabudaa,” ayuu ku dooday Jebron. “Waa yahay. Dee markaa saaxiib dhiiggaaga qabooji. Waayo kol haddaan halkan lagu caabudin wax kugu dhacyaana ma jiraan. Aabbahaana waxba odhan maayo, waayo adigu waxba maad yeelin bahalka.”

Jebron baa warqad dheer aabbihii u qoray. Wuxuu u yeedhay Rabah oo ku amray in uu warqadda addoon orad badan u dhiibo. Subaxnimadii dambe ayuu addoonkii oo cararaya oo jawaabtii Ameres sidaa yimid. “Aabbahay wuu ila waafaqsan yahay,” ayuu yidhi Jebron isaga oo faraxsan markuu dhameeyey akhrigii warqadda, “Waan iska garanayey in uu sidaa igu raacayo. Iminkana waxan u tegi doonaa odaygii. Saaka idinka idiima baahni. Markaa haddaad doontaan iska kalluumaysi taga.”

Jebron baa dabadeed u ambabaxay xaggii gurigii odayga iyo inanta yar ee uu awoowga u yahay joogeen. Markuu meeshil yimid gabadhii Ruut waxay ka shaqaynaysay beer yar oo guriga hortiisa ku taallay. “Aad buu u jecal yahay awoowgay,” bay ku tidhi Jebron, “in uu ku arko. Laakiinse saaka sidii hore wuu ka sii liitaa.” Deeto waxay u horkacday xaggi guriga. Markay qolkii odayga soo galeen ayuu Jebron odaygii ku yidhi, “Ruut baa ii kaa sheegtay in aadan saaka roonayn; ee bal iska warran.” “Waxan la yaabay,” ayuu odaygii yidhi, “waxaan naxdintii shalay i gaadhay ugu dhiraan waayey. Saa saaka haayoo ma fiicni.”

“War wanaagsan baan kuu hayaa,” buu Jebron odaygii ugu bishaareeyey; “shalay baan aabbahay warqad u diray ku saabsan arrintii, jawaabtiina saaka ayaan ka helay.”

Markaasuu warqaddii qaybtii Ameres kaga hadlayey ogolaanshaha Ruut, kor ugu akhriyey odaygii. “Aad baan kuugu mahad naqayaa,” buu odaygii Jebron ku yidhi; “Ilaahaygana waxan kuu baryayaa in uu ku taageero. Waxaanse doonayaa in ay gabadhu ila joogto ilaa inta ayaamahan.” “Waa sidaas Aabbahayna wuxuu sheega in uu kharashka ku bixin doono ilaa ay gaadhayso Tebis u qalqaaliyey.”

Labo maalmood bay Jebron iyo kooxdii la socotay sii joogeen jiiddii webiga agtiisa ee ay kalluumaysiga iyo ugaadhsiga ugu tamashlaha yimaadeen. Markay ka xiiso dhaceen taasina waxay ku noqdeen Goshen halkii ay Ameres kaga yimaaddeen.

Meeshaasoo ay giddigood laba bilood oo kale sii joogeen; isaga oo Ameres gaar ahaan u indha indhaynaya habka shaqada beeraha laga qabanayaa u socoto. Haddii uu ka bogtay kormeeriddaana waxay isaga iyo intii la socotay u soo ambabaxeen Tebis.

Kolkay gurigoodii Tebis ku soo noqdeen baa addoon u yimid Ameres oo u sheegay in gabadh yaroo magaceeda la yidhaa Ruut ay guriga timid oo ay doonayso in ay aragto isaga. Addoonkii buu ku amray in uu soo kaxeeyo gabadha; islamarkaana u yeedho Jebron.

“Aad baan ugu faraxsanahay gabadh yahay yari, in aan ku arko,” ayuu wadaadkii ku yidhi Ruut, markay isa soo hortaagtay, “Waxan filayaa in hadda awoowgaa dhintay; mar haddaanad, isaga oo sida wiilkaygu warqadda iigu soo sheegay, ahaa nin aad u da’ weyn, ka iman karteen.”

“Haa, sayidii, wuxuu dhintay bil ka hor,” ayey ugu celisay Ruut, “Laakiinse halkan waxan imid laba toddobaad horteed, waayo waxan hore u waayey doonni aan halkan u soo raaco.”

“Jebron,” ayuu yidhi Ameres, “orod u yeedh Maysa.” Jebron baa markiiba u yeedhay Maysa oo hore u maqashay in gabadha iyada loogu keenay in ay noqoto adeegaheeda gaarka ah; waxanay aad ugu xiiso qabtay warka uu Jebron ka sido gabadhu siday uga nabadgashay yaxaaska.

“Gabadhan waxa la yidhaa Ruut,” ayuu Ameres ku yidhi Maysa markay soo gashay, “Rafiiqii kali ahaa ee ay dunida ku lahaydna wuu dhintay, markaa waxan aabbo kaa doonayaa in aad u qalbi jilicsanaato. Waxaad ka dhigtaa adiga oo dad aanad aqoon lagu dhex geeyo oo kale, sidaad noqon lahayd. Waxa laga yaabaa in ay inta hore la socon kari waydo dhaqankeenna; waa inaadse ku dadaashaa sidaad u qariib bixin lahayd.” “Waxba iska hagran maayo, aabbo,” ayey Maysa ku jawaabtay, “sidii aan joogitaankeeda u fududayn lahaa.”

“Hubaal aad baynnu isku jeclaan doonaa; waxanan rajaynayaa, markaynu aad isku baranno, in aanad iga arkayn wax ku dhiba,” ayey raacisay Maysa. Ruutna waxay ku kordhisay, “Shaki waxanu ku jirin in aynnu saaxiibo wanaaggan noqon doonno. Waligay ma helin qof aannu isku da’ nahay oo aan saaxiibno. Waxaan isku deyi doonaa in aan ku raali galiyo; waayo aabbahaa iyo walaalkaaba waxanan waligay ila wayn bay ii tareen.”
Intaa haddii la isdhaafsaday baa Ameres ku yidhi Maysa, “Imikana aabbo israaca oo beerta iyo xayawaanka aad leedihiin soo tutusa, gee oo u sheeg waxa hawlaheedu noqon doonaan.”

Muddo aan badnaynba ka dib ayey Ruut si fiican ula qabsatay hoygii cusbaa iyo dhaqankii cusbaa ee maqaadiirtu la soo doontay. Maysa ayay u noqotay rafiiq iyo jaariyad labadaba. Waxay u raaci jirtay mijabaxsiga iyo tamashlaha iyaga oo Jetro daba gaambinayo, mararka qaarkood waxay la caawin jirtay marka tan kale xayawaanka wax siinayso yaalaana waqtigood wuxuu ahaa sheeko ay midiba mid ku maaweelin jirtay waxay sheekooyin hayso.

“Waxaan u baxayaa socdaal,” ayuu ku yidhi Ameres wiilkiisii maalin maalmaha ka mid ah, “Waanad i raaci doontaa. Waxan rabaa in aan bal soo fiiriyo beeraheennii ku yaalay Goshen.”  Waa meel woqooyi ugu toosnayd halkay Tebis ku taallay.

“Waad mahadsan tahay, aabbo. In aan tago aad baan u jeclahay,” ayuu ku jawaabay Jebron isaga oo fikradda u riyaaqaya; sababta oo ah meeshaa iyada ah ee ay beeraha ku lahaayeen waligii muu arag. “Amubana ma inna raaci karayaa?” ayuu raaciyey.

“Haa, waan ku hayey maskaxda; waa inna raaci karayaa,” ayuu ku jawaabay Ameres, “Jetrana waynnu kaxaysan; iyo waliba kuwa kale. Siday caadadu tahay mar haddaan ahay wadaadkii weynaa, waa in aan dad badan kaxaystaa. Runtiina markaan Goshen u socdaalayo waa in aan sidaas oo kale yeelaa. Dadka halkaa joogaa waa dad innaga duwan. Waanay adag tahay siday innoogu shaqeeyaan; ilaa ay arkaan weynaanteenna iyo haybaddeenna.”

“Waan maqlay sheekadooda aabbo,” ayuu Jebron yidhi, “Waxa weeyaan Ummaddii boqorrada balaayada ihi xukumi jireen. Sidayse aabbo ku dhacday in ay kuwani soo hadhaan, markii kuwii kale dhulka laga eryey?”

“Waa isla ummaddaa,” ayuu yidhi Ameres, “Laakiinse lama ay socon iyagu ciidanadoodii wax qabsanayey ee balaayada ahaana kuma ay jirin. Kuwani waxa weeyaan qolo la odhan jiray reer Yuusuf; kaas oo sidaad taariikhda ku akhrisatay, barigaa samada maray oo nin sharafle ahaa — ilaa u gaadhay in uu boqorka u xukumo wadanka. Yuusuf kaasi baa dadkoodii oo dhan ka soo raray dhulka badda weyn bari ka xiga. Barigaasaa dhul la siiyey oo deeto halkii bay ku tafiirmeen.”

Maalintii dambe ayaa wadaadkii iyo intii la socotay u baxeen socotadii ay ku lahaayeen Goshen. Deeto hal toddobaad ayey doonyo ku marayeen webiga ilaa ay gaadheen Memfis, halkaasoo ay ku nasteen dhawr ayaamood. Ka dibna waxay bilaabeen socdaal dhulka ah. Ameres iyo Jebron waxay fuuleen gaadhifaras. Amuba iyo Jetrona waxay fuuleen gadhifaraskii ku xigay; intii kalena iyaga oo saf dheer ah ayey daba lugeeyeen.

Laba maalmood ka dib ayey nabadqab ku yimaadeen gurigii uu Ameres ku lahaa duleeddada Goshen meelaha ay beerihiisu ku yaalleen. In kasta oo uu ka yaraa guriga weyn ee ugu yaallay Tebis, wuxuu ahaa mid si fiican loo dhisay oo raaxaysi loogu talo galay.

“Waxa ila socda wiilkaygii,” ayuu Ameres ku yidhi ninkii maamulaha uga ahaa beeraha, “Waxanan doonayaa kalluumaysi, ugaadhsi iyo kolba wuxuu jeclaysto inuu helo si uu waqti fiican u qaato inta uu halkan joogo.”

Subaxnimadii dambe ayaa Jebron la kulmay Rabah oo ahaa ninkii soo tusayey dhulka laga ugaadhsado iyo meelaha laga kalluumaysto. Socdaalkaasi wuxuu qaadanayey hal maalln. Dabadeed ilaa labaatan addoon baa horkacday, kuwaasoo madaxa ku siday cunto, teendhooyin iyo waxyaalihii kale ee tamashle iyo raaxo looga baahnaa. Jebron waxaa loo keenay faras, hase yeeshee wuxuu ka doorbiday in uu lugeeyo oo ay Amuba is barbar socdaan.

Maalintii ay yimaadeen meeshay dalxiiska ku qaadan lahaayeen maalintii ka dambaysay, ayaa Jebron iyo koox yar oo addoontii ka mid ihi ugu baxeen kalluumaysi meel wabiga ah. Hadday wax yar socdeen ayaa waxay maqleen qaylo ka baxaysay meel hortoodaas ku toosan.

“Waa maxay qayladaasi?” ayuu yidhi Jebron, “Waxay u eg tahay qaylo ruux dumar ah.”

Jebron iyo Amuba ayaa baba’ ku siiyey xaggii codku ka yeedhayey. Markay hal cabbaar ah yaacayeen baa waxay arkeen yaxaas weyn oo xagga webiga u walwaalaya gabadh qaylo hayaada haysa. Inkasta oo yaxaasku ka mid ahaa xayawaanka amran ee Masaaridu xushmeeyaan, haddana inankii Jebron markuu arkay maqtasha meesha ka dhacaysa ayuu intuu warankii la fah yidhi yaxaaskii dhakada kaga taagay. Yaxaaski baa sii daayey gabadhii oo cartankii kula booday Jebron. Hase ahaatee Amuba iyo Jetro oo daba yaacayey baa la boobay warmaha. Yaxaaskii markuu arkey in laga badan yahay ayuu xaggii wabiga u cararay.

“Dabadiisa iska jir!” baa mid colkii ka mid ah oo markaa uun oradkii ku soo gaadhay yidhi.

Digniintaasi waxay noqotay waxba kuma taal. Shaw, ilbidhiqsi waxaan ahaynba bahalkii baa inankii Amuba bahal dhirbaaxo ah candhada u galiyey oo dhulka beerka ugu dhuftay. Rabah baase markiiba bagcadka oo barbar ah yaxaaskii waran kaga dhuftay. Jetrona isla markiiba wuu ugu geemaalay. Bahalkii baa halkaa ku talax gabay oo isaga oo ilgeeriyaad leh dabada kolba dhan u dhuftay.

“Iska jira!” ayuu ninkii ku qayliyey, “Si xun buu u dhaawacmay; loomana baahna in wax kale lagu dhufto.”

Run ahaantii bahalka si ba’an bay wax ugu dhaceen. Dabadii u markii hore sida baas u lulayey buu qun yar uu u laadlaadiyey ilaa uu dhaqaajinta kari waayey. In kasta oo wixii u dhawaa, naf xaraarihii uu kolba ilkaha la laacay; tiisii baase gashay oo halkii buu ku dhintay. Jetro baa Amuba oo weli dhulka yaalla ku soo cararay. “Waar bal iska warran sidee wax kuu gaadheen?” buu waydiiyey.

“U malaynmaayo inaan wax badan qabo,” ayuu isaga oo hiinraagaya ku jawaabay Amuba, “Wallee waxad moodaysay in buudh beerka la igaga dhuftay waxase igaga darraan lahayd isaga oo lugta igu jiida, Hubaal waan jabi lahaa. Waar bal ka warran gabadhii u qabsaday? Ma dhimatay mise wey nooshahay?”

“Waqti aan ku fiiriyo uma aan helin,” yuu ugu celiyey Jetro, “Ee ka baydh aan ku teegaree; iyada waan u danbayne.”

Markaasay dabadeed u soo kaceen xaggii Jebron oo isna markaa dul yimid gabadhii oo hadda mayd ahaan u taalla. “Alla! Waa gabadh yare,” ayuu yidhi.

“Oo walaashaa waxba kama weynee, Jebron, Waxa khasab ah in aynnu qaadno oo aynu meel gayno. Xaawalay inala caawisana hello. Guri yar baa meel halkaase ka muuqday; waxan u malaynayaa in uu koodii yahay,” ayuu ku taliyey Jetro. Deeto intuu labo nimankii ka mid ah diray inay u yeedhaan dumar, ayuu gabadhii oo weli miyir la’ qaaday ilaa gurigii meesha ka muuqday.

Markuu Jetro, isaga oo gabadhii sida la galay gurigii ayaa wuxuu arkay oday gaboobay oo gadhka iyo timuhuba cira la caddaadeen oo soo fadhiya xagga shishe qolkii yaraa. “Waa maxay?” ayuu yidhi odaygii, “Ma Ilaahii aabbayaashay baa mar kale dhirbaaxadiisii igu dhacday? Ma inantaydii yarayd buu iga qaaday? Waan maqlayey waraaqeeda, ee ma lugo aan ugu soo gurmadaan haayaa? Weyii,” isaga oo cod murugaysan ku hadlaya.

“U malayn maayo in ilmuhu waxan daran qabo,” ayuu Jetro odaygii qalbiga ugu qaboojiyey, raaciyeyna, “Annaba waxaan ku soo yaacnay qayladeedii; waxannuna aragnay iyada oo yaxaas weyni u sii sito laakiinse markiiba waannu ka ridnay. Dumarna waannu u qaylo dirray… Haa waa kuwan biyo.”

Wadaadkii markaa deeto irridii weyneyd ee gurigii ayuu qoladii ka galiyey. Waxay soo galeen barxad weyn oo ay fadhiday haweeney. Waxa gadaasheeda taagnaa laba gabdhood oo addoomo ah; gabadh yar oo laba iyo toban jir ihina kursi yar oo gaaban ayey ku ag fadhiday haweenayda; waxna way akhriyeysay. Gabadhii yarayd baa markuu wadaadkii soo galay boodday oo istaagtay.

“Alla, Aabbo!” yey gabadhii hadal istidhi wayse aamustay markii ay aabbaheed wajigiisii aragtay.

“Gacaladay,” yuu haweenaydiisii ku yidhi, “Waxaan keenay gurigeenna laba addoon oo ka mid ah kuwii boqorku la yimid markii uu dagaalka ka soo noqday. Labadaana anaa la i soo siiyey in ay kaniisadda iyo gurigaba iigu shaqeeyaan. Waxay ahaayeen rag dhalasho leh markii ay dhulkoodii joogeen ee waxa habboon markaa in aynaan waxba iska hagran sidii aynu u ilowsiin lahayn isbedelka murugada leh ee ku dhacay. Wiilka waxan gaar ahaan ugu doortay in uu Jebron rafiiq u noqdo; walise ma aan goosan waxaan kan kale ka yeeli lahaa.”

“Alla, aabbo miyaad aniga i siisid,” ayey codsatay Maysa, “Faadumo ma aha gabadh dabac fiican. Dolmamana maba garato waxaan ku idhaa.”

“Oo maxaad Rabusigan weynida badan ku fali?” buu yidhi wadaadkii, intuu yar ilka-caddeeyey.

“Mooyaan hadda; aabbo,” yey tidhi intay madaxa dhan u qaloocisay oo Jetra kor iyo hoos u fiirisay.

“Laakiinse aabbo wuu wanaagsan yahay. Kollay waxyaalo badan buu yaqaanaa; wuu i daba socon doonaa markaan meelaha u baxo. Markaan webiga aadana doonidu ayuu igu kaxayn oo waliba kubadda ayuu ii soo qaqaban; shimbirahaygana hadhuudhkuu u daadin.”

“Si fiican weeyee, Maysa. Jetro wuxuu noqon doonaa addoonkaaga gaarka ah. Markaanu waxba kuu qabanaynna – taasoo ah kollay maalinta inteeda badan, wuxuu ka shaqayn doonaa digaagga; waayo addoonka Sanbo si fiican ugama shaqeeyo. Sidaas ma kastay Jetro?” ayuu Jetro weydiiyey.

Jetrona intuu tallaabo hore u soo qaaday oo yartii gacanta soo qabtay ayuu foorarsaday ilaa u wajigiisii gacanteeda taabtay.

“Waa taa jawaabtaadii, Maysa,” ayuu yidhi wadaadkii markuu arkay sida uu Jetro yeelay, “Imikana dhalin yarta waad tegi kartaan. Kaxeeya saaxiibadiinna cusub oo tusa shinbiraha iyo xayawaanka aad ku ciyaartaan.”

Wiilkii iyo gabadhii walaalaha ahaa ayaa horkacay labadoodii addoon ee cusbaa. Waxay dhexmareen beertii oo deeto waddo yar oo geedo khudrad ihi ku heero yallaan qaadeen. Halkay wadiiqadu ku dhamaatay waxa ahaa afaaf weyn oo loo marayey meel xero ah. Xerada waxa ka dhex dhisnaa dhowr buul oo looxaan ah; gal weyn oo biyo ah oo ay dul sabbaynayeen shinbirbadeed wiiro, hareerihiisa oo dhul doog qurux leh lahaana waxa marna duulayey marna soo degayey shinbiro jaad-jaad ah.

“Ma’aha xilligii wax la idin siinayey,” buu Jebron ku yidhi shinbirihii markay waaqwaaq-da gureen ee ay boodboodeen baalashana luleen. Deeto intuu Jetro oo ag socday eegay buu buulashii mid ka mid ah farta ku fiiqay oo yidhi, “Eeg Jetro, halkaasaanu cuntadooda ku kaydinaa.”

Deeto intuu horkacay ayey buulkii galeen. Gudihiisa waxa ku sarbanaa saxaarado badan.

Jebron baa furay mid saxaaradihii ka mid ah oo soo cantoobiyey midhihii ku jiray oo ahaa dlgir cagaar ah oo aan aad u bislaan. “Maalin walba beertaa laga soo guraa oo gaar ahaan baa loo beeraa. Saxaaradaha kalena galleey iyo hadhuudh… Maysa, walaal, bal shinbiraha midhahan wax u daadi wayna wareeriyeene.”

Dabadeedna wuxuu tusay suxuun caano iyo hilib yar yar ku jiraan oo bisaaska loogu talo galay. Waxa kale oo yaallay lafo iyo hilib googo’an oo eeyda loo dhigayo. “Khafaskanna,” ayuu yidhi Jebron, “Waxaannu xayawaan yar yar ugu haynaa yaxaaska. Isagu kelidii buu ballayga ku jiraa. Xayawaanka oo dhan seddex jeer baannu maalintii wax siinnaa. Markaannu maqannahayse, hadda ka dib, adiga ayaa wax siinaya.”

Buul kale ayey galeen. Waxa ku jiray seddex bisadood oo waaweyn; kuwii yar yaraa ee ay dhaleenna ku ag ciyaarayaan. Markay wiilashi u soo galeen ayey bisaaskii intay soo kaceen, Jebron iyo Maysa lugahooda isku xoqeen. Amuba wuxuu dareemay in saaxibadood muujiyeen astaan iyo hab ixtiraam iyo xushmayn, markay soo galeen guriga bisaaska. Sidaa si la egna waxay muujiyeen markay u tageen yaxaaska. Shaw bisadda, eyga iyo yaxaasku waxay qoladan reer Masar u ahaayeen kuwo amran oo la xushmeeyo; wax mudira ahna aan loo geysan.

Halkaasay Amuba iyo Jetro ku billaabeen nolol cusub. Sanad aan saxal iyo dhib mldna aanay arag ayaa ugu dhamaaday gurigii wadaadka. Hawlaha loo diri jireyna waxay yaalaa ahaayeen kuwa fudud. Haddii uu Jebron xagga bustaanada u mijobaxsado Amuba ayaa raaci jirey. Haddii ay wadaadka iyo xaaskiisu habeenkii xaafad soo bariidinayaan, Amuba iyo Jetro waxay hor qaadi jireen faynuuska u iftiiminaya dhulka.

Amuba wuxuu gaar ahaan aad u jeclaa in uu barto ilaa inta awooddiisa ah xikmadda iyo aqoonta Masaarida. Sidaa awgeedna Jebron baa baray sida loo akhriyo fartoodii sawirada ahayd. Wax yar dabadeedna waxa u suurtowday in u akhriyi karo waxa ku qoran gidaarada kaniisadda iyo looxaanta wax ku qoran yihiin ee taala guryaha cilmiga.

Waqtigaa boqorkaa la odhan jirey Totmes Saddexaad uu xukumi jirey Masar, ma jirin wadaad ay dadweynaha Masar uga xushmo badnaayeen Ameres. Wuxuu ahaa wadaadka weyn ee ugu sarreeya kaniisadda ilaaha ay caabudi jireen ee la odhan jiray Osayris. Sidaa awgeedna boqorku Ameres aad buu u lctiraafsanaa, ra’yigiisana ugu kalsoonaa. Ameres wuxuu ahaa nin maal badan oo qaninimadiisa si gobanimo ah ugu macaamila. Dadka dhexdiisa wuxuu ugu noolaa tastuurta wadaadka kaniisada laga filayey in uu u noolaado. Hase ahaatee wax yar buu maalkiisa Isagu isticmaall jirey; inta kalana wuxuu u qaybin jirey masaakiinta.

Inkasta oo waxaas oo wanaag ah uu Ameres dadka dhexdiisa ku lahaa wadaaddada kale ee kaniisaddu ma jeclayn. Waxay dhexdood ku xaman jireen, in kasta oo uu yahay nin aqoon dheer leh aadna loo jecel yahay kollayba in uu yahay nin ay ra’yiga ku kala duwan yihiin iyaga. Ameres wuxuu si hubaal ah isku qanciyey in Osayris iyo Aysis, iyo ilaahyada kale oo dhami ay yihiin madaxyo xayawaan oo dadku sameeyeen oo been been ah. Ilaahyana aanay noqon karayn. Wuxuu aaminsanaa in ay yihiin calaamado u taagan quwadda, xikmadda, cadhada, iyo wanaagga Ilaahay – Ilaahaa oo weyn oo aan magaciisa la garanayn.

Arrimahaas iyo kuwo kale oo badan ay Ameres iyo koox yar oo wadaaddo aqoon leh ihi ka ogaayeen arrimaha diinta, dadweynaha kalase waxay si dhab ah oo daacad ah u caabudi jireen ilaahyadaa sanamka ah ee madaxa xayawaanka leh, iyo xayawaanada amran.

Ameres wuxuu ra’yi ahaan aaminsanaa in ragga sarsare oo dhan la fahamsiiyo xaqiiqada ka danbeysa ilaahyada ay u tukanayaan. Wadaaddada kalese ra’yigiisa way ka cadhoon jireen. Waxay ku doodi jireen: haddii sirta kaniisadda iyo ilaahyada la inala ogaaddo ixtiraamka la inoo hayo iyo baqdinta la innaga baqayo ayaa lumi doonta oo haddii taa la waayana dalka oo dhami wuu baabi’i doonaa.

Hadaba markuu ogaaday in aanu kalidii waxba beddeli karayn ayuu Ameres arrintaa iyada ah afkiisa ka xidhay, oo waajibkii uu bulshada u hayey halkiisii ka watay.

Fantasiyihii iyo damaashaadkii loo samaynayey soo noqodka boqorka ayaa dhawr maalmood beledkii oo dhami ku eedanaa. Markii xiisaddii dabbaaldeggu yar kala fadhiistay baa deeto la xusuustay wixii maxaabiistii laga yeeli lahaa. Maxaabiistii qaar ka mid ah waxa hadiyad loo siiyey abbaanduulayaashii iyo saraakiishii ciidanka ee geesinimada dheeraadka ah muujisay intii dagaalladu socdeen. Qaarna waxa la siiyey wadaaddadii waaweynaa. Intii soo hadhayna waxa loo diray meelaha daaraha iyo waddooyinka laga dhiso.

Maxaabiistii reer Reebu oo iyagu maxaabiisaha kale ka yar midab duwanaa waxa gaar ahaan loo siiyey raggay boqorka isku dhadhawaayeen. Gabdhihii intii badnayd waxa loo geeyey boqoradda iyo hablaha reer boqor si ay uga shaqeeyaan guryaha reer boqor. Qaar kalena waxa la siiyey wadaaddadii sare iyo saraakiishii dawladda. Ragga intii badnaydna waxa la raaciyey wadaaddadii si ay meelaha wax lagu caabudo uga shaqeeyaan.

Cawadiisa iyo ayaankiisa Amuba wuxuu nasiib u helay in isaga iyo Jetro la israaciyo. Siddeed ay ku jireen waxaa loo direy in ay ka shaqeeyaan kaniisadaha wax lagu caabudo tii ugu weyneyd. Iyaga oo jid suuqweyna ah maraya oo ku socda hoygoodii cusbaa ayuu Jetro, intuu Amuba yara jaleecday ku yidhi, “Waa in aad xusuusnaataa in aynu hadda nahay addoon la leeyahay. Imika halkaynnu ka bixin jirnay amarka waa in aynnu innagu amarka qaadanaa. Nasiib wanaag qoladan inna leh afkooda wax baynu ka baranay, Sidaa darteedna wixii amar ee la inna siiyo waynnu kasi karaynaa waxana lagama maarmaan ah in aynnu degdeg u fulinaa. Haddii aan sidaa ku wadnana waxay ila tahay in la inoo naxariisan doono.”

Hadday kooxdii yarayd ee addoonta ahayd kaniisaddii soo gaadheen, waxa islamarkiiba la hor keenay wadaadkii weynaa oo magaciisu ahaa Ameres, kaasoo ay ka muuqatay haybad iyo dhaladnimo. Sidaas ayuu u hor maray safkii addoonta oo isha la raacay. Cabbaar hadduu aamusnaa ayuu Amuba ku amray in uu horo u soo baxo.

“Waxad noqon doontaa,” ayuu ku yidhi Amuba, “adeegahayga. Waa inaad shaqadaada si wanaagsan u qabsato; si wanaagsanna waa lagula dhaqmi.”

Amuba ayaa dhulka isku tuuray oo wadaadkii weynaa cagihiisa madaxa dhigaya; yidhina, “Sareeyahaygii! Ii ogolow inaan hadlo. Waxan kaa codsanayaa in aad ninkaa i ag taagnaa isna xulato. Wuxuu ahaa saaxiibkay ilaa carruurnimadaydii. Waa ninkii gaashaankiisa i huwiyey goobtii dagaalka, waxanu ii ahaa aabbahay oo kale. Sarreeyahaygii, markaa, waxan kaa baryayaa in aanad na kala kaxayn. Waxannu ballan ku qaadaynaa in aannu hooseeyayaal dlran kuu noqono.”

Wadaadkii baa dhageystay erayadii murugada lahaa ee Amuba waxanu yidhi, “Sidaad codsatay baa laguu yeelay.” Wuxuuna raaclyey, “Waa waajibka nin kasta in uu u naxariisto dadka ka hooseeya. Saaxiibkaana waa nin xoog leh; wuxuuna iila eg yahay nin daacad ah. Iminkana labadiinuba isoo raaca gurigaygii baan idin geynayaa.”

Adoontii kale ayaa Amuba u sujuudday markay isaga iyo Jetro daba kaceen wadaadkii.

Wadaadka oo show arkay siday addoonta kale Amuba u sameeyeen ayaa ku yidhi, “Ma waxaad ahayd qof meel sare ka dhashay, markaad dhulkiinnii joogtay? Waxan arkayey addoontii oo kuu foorarsatay adiga; saaxiibkaa oo kaa da’ weynna aan sidaa oo kale u yeelin.”

“Waxan ahay boqorkoodii dhintay inankiisii,” ayuu Amuba ugu jawaabay wadaadkii, “Wuxuu aabbahay ku dhex dhintay askartiisii isaga oo dagaallamaya. Haddii aan magaaladaydii jabin oo aan ummaddaydii la qabsan, waxan ahaan lahaa boqorkooda.”

“Siday nolosha bani’aadamku isku bedelaysaa, runtii, waa si amran; waxanse la yaabay, haddii aad ina boqor ahayd maxa Totmes nafahaantiisu kuula hadhi waayey.”

“U malayn maayo in uu sidaa og yahay,” ayuu Amuba ugu celiyey. “Maanaan garanayn caadooyinkiinna. Sidaa awgeedna saaxiibaday waxay la noqotay in haddii la ogaado in aan ina boqor ahay in lay dilayo. Deeto darajadaydii waa la qariyey.”

“Waxaaba laga yaabaa in sidaasi sidii u habboonayd tahay,” ayuu yidhi wadaadkii ka dib markuu cabbaar fikiray. “Ha yeeshee,” buu raaciyey, waxan u malaynayaa inaan noloshaadu agtayda marnaba ku xumaan doonin.” Deeto intuu Jetro kujeestay buu ku yidhi, “Adna afkayaga wax makaga hadashaa?”

“Wax yar baan ku hadlaa,” ayuu ku jawaabay Jetro, “Laakiinse marnaba sida Amuba uguma hadli karo. Nin weyn baan ahay oo carrabkaygu sida kiisa af cusub dhakhsahaa kuma baran karo.”

“In kugu filan oo waxa lagu yidhaa aad ku kasto waad ku hadlaysaa.” buu wadaadkii yidhi, “Si fiicanna waad ugu hadli doontaa.”

Hadduu hadalkii uun dhameeyey wadaadkii, yaa wiil dhallinyar ah oo qiyaastii Amuba uun la da’ ah irridda ka soo galay gurigii wadaadka. Orod intuu labo ugu soo booday jaranjartii ibrinka ayuu soo qayliyey kuye, “Aabbo! Alla! Ma addoontii dhulka fog laga keenay ee qalaad baad inagana gurigeenna keentay? Waxannu ku soo aragnay markii jidka la soo waday; waxana i yaab galiyey midabka timahooda iyo indhahooda. Aniga iyo Maysaa ayaa markiiba indhahaygu ku dhaceen wiilkan aad timihiisa dahabka mooddo… Iminka, Aabo, ma halkan bay inala joogayaan?”

“Haa, halkaanbay inala joogayaan, Jebron,” ayuu Ameres ku jawaabay, “Waxan ka soo xulay lafcadan kuwii kaniisaddeenna loo soo diray. Kan yar waxan u soo doortay waayo waa kula da’. Way u habboon tahay inamada in ay saaxiib ay isku da’ yihiin oo ay wado koraan ay yeeshaan. Waxaan rajeeynayaa in aad saaxibo noqon doontaan. Magaciisa waxaa la yidhaa Amuba in kasta oo iminka uu addoon yahay hadduu dalkiisii joogo wuxuu ahaan lahaa ina-boqor oo laga yaabo inuu marka dambe isaga nafahaantiisu boqor noqde. Xusuusnow taa oo ula dhaqan sidii aad jeclaan lahayd in laguula dhaqmo haddii aad addoon noqoto oo aad gacanta cadowgaaga ku dhacdo.”

“Hubaal in aannu saaxiibo noqon doonno,” ayuu yidhi Masrigii Yaraa.

“Jebron,” ayuu yidhi aabbihii, “Qofna ha u sheegin in uu Amuba ina boqor ku ahaa dalkoodii. Ha u sheegin xataa hooyadaa, ama walaashaa Maysa. Haddii xog la rabo in ay qarsoonaato, waxa ugu habboon in inta ogi yaraato.”

Waagii markuu dilaacay ayaa kooxo dumar ihi isa soo ururradeen oo ka soo dhaqaaqeen badhtamihii magaalada, waxanay u soo kaceen halkii ciidanka Masaaridu joogay. Markay in yar u soo jiraayn askartii ugu soo sokaysay ayey dhulka isku daadiyeen una qayliyeen ciidanka guulaystay in uu intooda nool u naxariisto. Dabadeed qaar saraakiishii ciidanka Masaarida ka mid ayaa kaxeeyey dumarkii oo u geeyey boqorkoodii.

Totmes, boqorkii Masaaridu, haatan aad ayuu dhoolaha uga qoslayey. Ilayn waa nin guulaystay, oo laba daraad leh qabsaday magaalo ay abbaanduulayaashiisu u haysteen meel aan la qabsan karayn. Magaaladii hadda waxay ku soo korodhay oo ay sii ballaadhisay weynaantiisii iyo weynaantii Masar oo dhan. Sidaa awgeed qalbigiisu aad ayuu maalintaa u furraa una raxmad badnaa, diyaarna ugu ahaa koox dumar iyo carruur ah in uu u naxariisto.

“Raggii oo dhami hubkii ma dhigeen?” ayuu su’aalay dumarkii. Waxay ugu jawaabeen in aan nin keli ah oo hub sitaa ku jirin magaalada dhan. Hub oo dhanna, nooc kasta ha ahaatee lagu soo ururiyey habeenimadii, barxadda weyn ee ku taal magaalada badhtankeeda.

“Sidaa hadday tahay, waan wada nabad galinayaa,” ayuu yidhi boqorkii. “Markaan rag liita oo fulay ah la dagaalamo, naxariisi agtayda ma taallo, maxaa yeelay, nin hadduu marba fulay yahay uma qalmo nolosha. Markaan rag rag ah la dagaalamose waxan ula macaamilaa sidii rag sharaf leh. Ragga reer Reebuna waa rag geesiyaal ah si baasna waxay u difaaceen magaaladooda sidaa darteedna giddigiin waa la idin wada nabad gelinayaa— rag, dumar iyo carruurba, oo waxaan idin waydiiyey boqorkii aaway?”

“Wuxuu ku dhintay dagaalkii maalin afraaddii,” ayey ugu jawaabeen dumarkii.

“Oo boqoraddiina?” ayuu haddana waydiiyey.

“Xalay bay sun cabtay, oo waxay tidhi geeri aan ninkaygii ka daba tago ayaa iiga roon in aan guuldarrada inna haysata nolol ku gaadho.”

Totmes wuxuu markan iyo haatan amar ku bixiyey in dadkii la qabsaday oo dhan loo saaro bannaan weynaha xagga galbeed magaalada ka xiga oo halkaa lagu ilaaliyo. Dabadeed rag buu ku fayliyey guryihii iyo bakhaaradii kaydka ee reer Boqor si ay uga soo guraan wax allaale wixii qiimo leh. Markii wixii oo dhan hortiisa lagu soo tuulay, ayuu alaab dahab ka samaysan oo ay ka mid yihiin warmo, waysooyin, barkin iyo wixi la mid ah gees u dhigay si u hadyad ugu geeyo xarunta ilaahyada. Badh kale oo alaabtii ka mid ahna isaga ayaa iskugu talogalay; waxna saraakiishii ciidanka ayuu ku maamuusay; intii kalena wuxuu yidhi askarta ha loo qaybiyo.

Dabadeed wuxuu amray in konton wiil oo dhalin yaro ah iyo konton gabdhood oo giddi dad dhalad ah, laga soo sooco dadkii reer Reebu ee la qabsaday, deeto la soo daba kaxeeyo xaashiyadiisa si ay isaga addoon gaar ah ugu noqdaan. Waxa kale uu sheegay in reer Reebu qadar lacag ah oo cashuur ah bixin doonaan sanad walba. Intaa hadduu bogtay wuxuu ciidankii ku amray in ay magaalada ka baxaan wax yar maahee, dadkuna guryahoodii iskaga noqdaan.

Amuba wuxuu ka mid noqday kontonkii dhalinta ahaa ee boqorku u doortay addoonta gaarka ah. Amusis, abbaanduulihii ciidanka reer Reebu, isagu markuu habeenimadii arkay in aan rajo danbe hadhin ayuu fakaday oo lafihiisa u baxsaday. Jetro isna wuxu ka mid noqday addoontaa la xulay. Amuba, in cabbaar ah, isaga geerida iyo noloshu iskugu mid ayey ahaayeen. Warkii ahaa in hooyadii dhimatay wuxuu ku abuuray anfariir. Halkaasaanu ku waayey wax allaale wuxuu jeclaa; aabbihii, hooyadii, dalkiisii, mansabkiisii ina-boqornimo… Waxaas oo dhami ha jiraan wuxuse ku yara dursaday markuu arkay Jetro oo isna ka mid ah addoontan la soo xulay, oo ay isku xaal yihiin; waxanu ku yidhi, “Waxay iila eg tahay gaf Jetro in aan sina ugu farxo in aad adna tahay adoon; waxaase aan aad ugu beer diiranahay, wax kasta aan waayee, in aan meel adiga kaa ag dhow joogo. Waxa ii suurtoobi doonta in aanan cidloon oo aan kaala sheekaysto hooyaday, aabbahay iyo dhulkeenii.”

“Uurkutaallo sidaas ihi igama hayso in la igu daray addoonta la soo soocay,” ayuu ugu celiyey Jetro, “Sababta oo ah anigu oori iyo ubad midna ma lihi. Mar haddii dalkeenii iyo dadkeeniiba la qabsadayna sinaba naf xalaal ah uguma noolaadeen halkan. Waxana laga yaabaa, walow aynnu addoon nahay, in aan noloshu sidaa ahaan innoogu qadhaadhaan. Imikana bal aynnu uurxumaanta isku ilowsiino oo aynnu saaxiibadeen u kaalmayno, urugadana ka bi’ino, wixii kartadeena ah.”

Dabadeed, Jetro iyo Amuba waxay dhexgaleen maxaabiistii kale. Kuwii oo qaar ooyayaan, qaar tiiraanyo iyo coloolyow la qammuyeysan yihiin. Markiise ay dhegaysteen dhiirigalintii Amuba waxa gashay yididiilo iyo diiranaan. Wuxuu ku guubaabiyey oo yidhi, “Haddii cadowgu arko inaga oo si geesinimo ah dhibteena u xamilayna, waxay inoola dhaqmi doonaan si fiican. Markaa waa inaad guntiga isku giijisaan. Waxanad xusuusnaataan in jidka aan mari doonno ilaa inta an gaadhaynno dhulka la innagu wado uu aad u dheer yahay una dhib badan yahay; kartideena oo dhanna aynnu iskugu gaynno sidaynnu dhibta u mari kari lahayn. Kollayba siday dumarkaa jilicdasani ugu dhib mudan doonaan innagu noqon mayno. Innagu waxaynu ku barbaarnay dhibta iyo adkaysiga, iyaguse weli socoto dheer iyo shiddo may arag. sidaa ahaan waxa allaale wixii aynnu gacan siin karno way u baahan yihiin; xag gubaabin iyo dhiirigalin, iyo xag dhaqaalayn labadaba.”

Ereyadaa qumman ee Amuba kula hadlay saaxiibadii waxay galisay dabayl nololeed. Dhalinyaranimadiisii ayaa waxay u noqotay iftiin ay soo eegtaan; umanay qaadan addoon ka mid ahee waxay maqaamkiis ka dhigeen in uu boqorkoodii yahay. Xasiloonaantiisii iyo hadalkiisii deggenaana waxay laabtooda galisay yididiilo iyo waawaan. Waxanay markaa iyaga oo niyaddoodu sidii hore yar dhaanto, bilaabeen socdaalkii dheeraa; hareerahana waxa ka ilaalinayey askar badan.

Halkii buu ciidanwaynihii sii tukubay ilaa Masar oo kolba meel sahayda ka kordhistay. Intii hore oo dhan socdaalku wuu iska wanaagsanaa, sababta oo ah dhulka ay marayeen baa ahaa dhul barwaaqo ah oo beero iyo kaymo hadh weyn leh. Markayse soo gaadheen dhulka lamadegaanka ah ee u dhexeeya koonfurta dalka hadda loo yaqaano Suuriya ilaa woqooyiga bari ee Masar ayaa dhibaatadoodii bilaabantay. Ciidanka intiisa kale waxay siteen sibraarro waaweyn oo biyo ah. Biyahaase wax yar ayaa ka soo gaadhayey maxaabiista. Qorax aad naartii mooddo oo kor ka haysay iyo siigo jay dhinbilo ah saydhaysa iyo harraad wadnago’ ah oo iskugu biiray ayey ku mudteen dhib cadaabkii oo ifka loogu soo saaray ah. Waxasay naftoodii qabowday ka dib markii seddex bilood oo dam ah ay socotadaa saancadka qabta ku jireen, markay ku soo baxeen bustaanadii iyo beerihii agagaarka wabiga Niil, iyo dhulkii noqon lahaa hooygooda inta noloshooda ka hadhay.

Markay soo galeen Masar ayaa habkii ay u socdeen la beddelay. Safafkii maxaabiista ayaa waxa la daba mariyey oo lagu xijisiiyey gaadhifaraskii uu boqorku fuushanaa. Amuba oo isagu ku jiray safka ugu horreeya ee maxaabiista waxa fajac iyo yaab galiyey weynaanta iyo quruxda daaraha magaalooyinka ka dhisnaa, iyo astaanta raaxada iyo qaninimada ee meel kasta wadhnayd. Magaaladii u horreysay ee ay galeen wuxuu dadkii isasoo tubay jidadka; dadkaasoo marka uu boqorku hor marayo sujuud dhulka isku daadinayey. Show warkii ahaa in uu dagaalkii kusoo guulaystay ayaa horeba dalka u soo gaadhay. Markan iyada oo taasina farxad gooni ah sii galisay dadka, ayey riyaaqid kusoo dhawaynayeen. Il yaabitiin ah ayeyse ku dhugteen maxaabiistii reer Reebu ee u watay; sababta oo ah waxay arkeen rag iyo dumar dhul fog laga keenay, dhulkaasoo boqorkoodu soo qabsaday, dadkana addoon ahaan uga keenay.

Uuggaankii boqorka, maxaabiista iyo ciidanka ee iswada daba joogay waxay socdaanba, aroor ayuun baa qaylo baadhaadho-qaylis ihi dayaantay. Amuba oo intii ay Masar soo galeen dhowr eray oo af Masri ah bartay ayaa askari askartii barbar socotay ka mid ah weydiiyey sababta qayladaasi u dhacayso.

“Waxaynu soo gaadhnay,” buu ugu jawaabay askarigii, “Tebis oo ah magaala madaxda Masar. Halkaasaanu ku dhamaan doonaa socdaalkii dheeraa ee dhibta badnaa ee aynnu soo marnay.”

Markay magaalaweyntii mudh ku soo yidhaadeen baa dadkii isasoo shubay sida daadka si ay u soo dhoweeyaan boqorka iyo ciidanka guusha sida. Durba danankii muusikada iyo sacabka soo dhoweynta ah ayaa ifka wada gaadhay. Safaf dheer ee wadaaddadii kaniisadda ah ayaa iyaga oo talaabo gaaban oo qiyaasan ku socda, u kacay xaggii kaniisadaha si ay ugu soo mahad naqaan ilaahyadooda, soo nabad-noqoshada boqorka iyo guulaha badan ee uu soo hooyey.

Reer Reebu waxay isqanciyeen in haddii cadawgu isku dayo in uu derbiga hoostiisa ka soo kudaan ama ay intay seeska derbiga oo dhan qodaan ay gabigiisaba dumiyaan oo dabadeed soo jiidhaan, in ay sutida u qaban doonaan. Sidaa darteedna waxay derbiga hoostiisa oo dhankooda ah ku diyaariyeen rag xoog leh oo halkan wixii ka yimaadda ka hor taga. Hase yeeshee isku kalsoonaanta iyo sugidda ay cadowga halkaa ku sugayeen ayaa jabkoodii ka bilaabmay.

Nimanka Masaaridu waxay ahaayeen niman balo ah oo aad u yaqaan qodidda dhulka iyo buuraha salkooda, kuna bartay markay dahabka raadinayaan ama dhagaxaanta waaweyn bixinayaan. Waxaana u dhacsanayd hadday meel keli ah uun saani uga abbaaraan derbiga oo ay dabadeed halkaa uun ka kudaan in halkaa uun lagu wada gumaadi doono.

Waxanay markaa yeeleen in marka ay gidaarka waxoogaa saani u qodaan ay qodidda bidix iyo midig u wadaan si ay ugu wareejiyaan derbiga salkiisa, oo markaa ay daloolinayaan god weyn oo ballaadhan. Ilaa intaa saqafkii ay isku hagoogayeenna kolba wey sii durkinayeen oo halka ay qodayaan ayey ku dalaalimaynayeen.

Kolkay qodiddu sii ballaadhatana waxa sii badanayey ragga ka shaqaynayey. Markaa intay reer Reebu islahaayeen buulashan yar yar ee looxaha ah ee derbiga ku naban waxa ku hoos jira meeshiiba dhawr nin; kolkay soo dusaanna waydin gumaadi, baaba show muddo habeen iyo dharaar ah waxa qodiddii ka qayb galay ilaa laba boqol oo nin bulkiiba, Boqorka Masaariduna wuxuu amray in ciidanka weerarka u horreeyey kicinaya loo diyaariyo wax allaale waxa qalab uu u baahan yahay ee uu magaalada ku geli lahaa maalin seddexaadda.

Habeen walbana, intii qodiddaasi socotay, rag cusub ayaa shaqada soo galayey oo u shaqaynayey si shayddaanka, marba marka ka dambaysana sii durkinayey godka. Waxanay wax ku qodayeen gudmo yar yar oo gaagaaban. Nimankaa intaa gidaarka jafayey wax juuq iyo jabaq ah ama sanqadh ah oo ka baxaysay ma jirin. Waxay ku shaqaynayeen xasiloonaan iyo aamusnaan.

Mar allaale markii dhulkii madoobaaday ayuu weerarkii isaga ahaana bilowday. Masaaridu xeelad daran ayey dabbireen. Ugu horraystii sidii caadiga u ahayd ayay sallaanno iyo xadhka ku soo fuuleen jarkii buurta oo intaanay qoladii kale waxba dareemin, ku soo ururiyeen darbiga salkiisii dhowr kun oo nin deeto intay sallaanadii ag dhigteen gidaarka ayey weerarkii maalintii hore oo kale qaadeen.

Qoladii reer Reebu iyagu markay arkeen cadowgii oo misoole isku dayeya in uu derbiga dushiisa ka soo dhaco, ayey jac ku siin xaggii derbiga dushiisa, halkii bay misoole wixii gacantoodu haleeshay dhagax, qaare, bir, leeb, waran dusha kaga keeneen cadowgii sallaanada soo saloolanayey. Intii ay weerarkii derbiga u jilib dhigayeen ayaa waxa madaxoogii ka baxday oo ay iska ilaaween, in qayb cadowga ka mid ahi derbiga ay dushiisa difaacayaan, hoostiisa soo qodayaan oo ay wax yar ka dibna ka soo gali doonaan. Qubta iyo qacda, qaylada iyo buuqa aad u weynaa darteed may maqal intii ay Masaaridu soo qodayeen intii godka uga hadhsanayd. Ciidankii ilaalinayey meelaha laga filayey in Masaaridu ka soo kudaanna markii cadowgu weerarka ku soo qaaday darbiga dushiisa ayey u jabeen xagga si ay ugu kaalmeeyaan saaxiibadooda dagaalka xun lagu hayo gidaarka dushiisa. Sidaa darteed cidina ma ay tabin cadowga aamusan ee sida daadka derbiga hoostiisii uga soo jabay.

Reer Reebu iyagu si baas ayey derbiga dushiisii uga dagaalameen oo halistii halkaa kaga soo aaddanayd way iska dhiciyeen, waxabana gashay yididiilo cusub. Laakiinse waanwaanta balaayo ayaa u soo daba martay oo kol keliya ayuum ba dhawaaq aanay isagoo kale maqlin ka yeedhay meel darbiga agtiisa ah oo xaggii gudaha ah. Labaataan meelood oo kale ayaa dhawaaqii la iskaga jawaabay. Markay xaggii dushii ee dagaalku ka socday ka soo yaaceen ee u soo jabeen halkii qayladu ka baxaysay waaba ciidan laxaad leh oo heegan ah; markiibana fallaadh ayey sida roobka kaga dhigeen. Nimankii reer Reebu inkasta oo gaadmadaa fajaca lihi ku dhacday, haddana uma ay jixin jixin ee jilib dhig bay u gaashaanka daruureen oo geesinimo yaab leh ayey ku dirireen. Ha yeeshee Masaaridu weerarkan isaga ah wuxuu ahaa mid raggooda ugu balaysnaa dagaalka ay ugu soo talagaleen, oo aan dhib yaraan loo liicin karayn.

Hadda qafladdii way hirgashay. Ciidan weynihii Masaariduna derbiga hoostiisa godadkay ka soo qoteen ka soo galaa iyo dushiisaba intay sallaan u soo fuulaan ka soo dhacataba magaaladii ayey sidii daadka dhan walba ugu soo qulquleen.

Dadkii reer Reebuna madowgii habeenimo ee kolna derbiga dushiisa u gurmanayeen, kolna xagga hoose u sii jabayeen ayey intay asqoobeen kala garan waayeen askartoodii iyo kuwii cadowga.

Waxayna nimankii reer Reebu ula ekaatay sidii oo ay askarta cadowgu meel walboo magaalada ka mid ah ba ay dhulka ka soo biqlayaan. Ugu dambaystii, markay arrintii xumaatay ee xaalkii quus noqday, ayaa gaashaan dhiggii reer Reebu jabay. Raggii baa deeto badh guryahoodii ku carareen oo lafahoodii u dhuunteen, badh xaggii bari ee baddu ka xigtay ayey nafla-cararkii u jabeen. Doonyihii xeeliga yaallay baa markiiba la buuxiyey oo lagu dafadeeyey xaggii mawjadda. Intii dib u dhacday ee soo gaadhi wayday doonyihiina iyaga si kale oo ay u baxsadaan uma muuqan; waxanay qaarkood la noqotay in intii hubka dhigaan ee ay gacmaha taagaan ay isku dhiibaan cadowga – rag kala tashan oge, kuwana waxay la noqotay in ay iyaga oo diriraya dhintaan.

Dhowr saacadood ka dib ayaa dagaalkii joogsaday. Masaaridu oo iyaga nafahaantooda mugdigu asqeeyey, oo mararka qaarkood iyaga nafahaantoodu isgumaaday, ayaa markii sanqadhii istaagtay is yidhi bal daya sida xaal yahay iyo waxa cadow nool idinku hadhay. Waxay deeto dab qabadsiiyeen dhowr guri oo xagga derbiga soo xigay. Markuu ololkii isqaaday ee u fagaare idille iftiimiyey ayey isyidhaahdeen hore u socda. Intaanay waxba socon baase hadhaa hadhaagii gaashaandhiggii reer Reebu fallaadha oogta kaga qaadeen. Boqorkii Masarna markuu arkay in aanu habeenimada wada qabsan karayn magaalada, ayuu askartiisii ku amray in nin walba habeenkaa halkaa u joogo uun ilaaliyo.

Magaalada reer Reebu waxay ku taallay meel ku habboon dagaalka isdafaaca ah. Waxay ka dul dhisnayd gunbur yar oo ilaa labaatan mitir ka sarraysa dhulka intiisa kale. Geesta bari waxa ka xigtay badda la yidhaa Kasbiyan, seddexda geesood ee kalena waxa kaga wareegsanaa gidaar dheer oo dhagax ka dhisan, oo dhererkiisa soo wareegihi dhan yahay ilaa seddex mayl.

Duhur ku dhawaad hadday tahay, maalintaa, ayaa waxa bannaankii weynaa u soo baxay ciidankii Masar oo siigada iyo gulufka ay soo kicinayaan aad mooddo inay oodo jiidayaan. Inkasta oo dadka Reebu ay ku beer diiranaayeen derbiga weyn ee ku wareegsan, haddana waxa fajac iyo walwal galiyey faraha iyo quwadda cadowga ku soo aaddani leeyahay. Wax ciidda oo dhaqdhaqday aan laga garan waranka, gaashaanka, gaadhifaraska kollaba seddex boqol oo kun oo nin ciidan aan ka yarayn ayaa Ilaahay bannaankii kaga soo daayey.

“Waxani ciidan lama yidhaahdee, ummad dhan baa inna soo weerartay,” ayuu Jetro ku yidhi Amuba oo ag taagnaa oo nafahaantiisu la amakaagsanaa balaayadan ku soo foodle.

Waxanu ugu jawaabay, “Hubaal waa wax la yaable.” Waxase uu u raaciyey, “Inkasta oo ay aad u fara-badan yihiin, haddana lagama yaabo in ay soo jabin karaan darbigeenna.”

“Uma eka inay u suurogalayso in ay inna qabsadaan,” ayuu Jetro ugu celiyey, “Hasa yeeshee, sareeye, waa inaynaan sidaa isa siin. Waxa jirtay inay magaalooyin badan oo teenna ka xoog weyn, kana dayrar dhaadheer soo qabsadeen. Markaa waa in aynnu si kastaba diyaar u noqonnaa. Berri aroortaanaynnu arki doonnaa sida xaal u dhaco. Kollayba lagama yaabo in ay weerarka ku soo degdegaan. Horta waxay iska hubsan derbigeenna, intaanay inna soo weerarin. Waxana suurtowda in ciidanku nasto maalin.”

Habeenkii markuu soo galay ayey saraakiishii ciidanka, wadaaddadii diinta iyo duqaytidii magaaladu shir iskugu yimaadeen. Waxaa halkaa la isku raacay in haddii Amuba iyo hooyadii boqoradda ay oggolaadaan, Amusis loo doorto in uu noqdo taliyaha gaashaandhigga ilaa inta halistaa ay ku jiraan dhammaanayso. Sidii baanay Amuba iyo hooyadiiba ogolaadeen.

Subaxnimadii dambe, goor aroor hore ah ayaa ciidankii Masaaridu guluf weerar soo kiciyey. Markay wax yar u soo jiraan buurtii yarayd ee magaaladu ka dul dhisnayd ayey joogsadeen; dabadeed koox askar ah ayey u soo direen jarkii buurta.

“Tolow maxay sameeyn ayey isleeyihiin?” ayuu yidhi Amuba intuu qaansadii gees iska yar dhigay.

Jetro oo ag taagnaa ayaa madaxa lulay kuye, “Ha deg degsan, waynnu arki doonnaa. Bal dhegeyso.” Guuxii iyo sawaxankii dadka waxa laga dhex maqlayey garaac. “Waxan u malaynayaa in ay isku dayeen in ay buurta soo dalooliyaan! Taasi waa wax aan u suurogalayn, may wax kale la yimaadaan.”

Hasa ahaatee goor aan goor ahayn ayey u dhacday sababta ay Masaaridu u garaacayeen buurta salkeeda. Waayo, mar kali ah uun baa dhowr madax ka soo baxeen jarkii buurta dushiisa show Masaaridu intay qodinno bir ah jarka salkiisa ku taag taageen, ayey marka ka hoose ku taagaan ay kaa fuulyeen oo haddana ku kale la sii laacayeen; ilaa ay wax aan salaanno laga garan jarkii ku taxeen. Deeto kuwii dusha u soo baxay baa xadhko dhaadheer u laaladiyey kuwii hoosta joogay. Waxay sidii qudhaanta isku daba sunsumaanba ilaa jarka dushiisii la madoobaatay madax dad. Markii rag aan dhowr boqol ka yarayn u soo baxay buurta dusheedii, meel la siman gidaarkii magaalada ku wareegsanaa salkiisa, ayey haddana xeelad kale oo aan meeshaba laga filayn la yimaadeen. Waxay shaw siteen salaanno qori ah oo dhaadheer oo ay ugu soo talogaleen in ay ku fuulaan gidaarka. Salaanadii ayey dabadeed markiiba gidaarkii ku tiiriyeen oo halabsadeen sidii daayeer tiirro ka baxaya.

Reer Reebu iyagu inta waxaas oo dhami dhacayeen kor bay ka daawanaayeen. Markay arkeen waxan sidii koronkorada isa soo wada ag salooshay ayey kol kali ah, budh, dhagax, waran, leeb, iyo wax allaale wixii qof walba gacantiisu haleeshay la boobeen. Wixii rag gidaarkii soo abbaaray wax yar baa dushii soo gaadhay; ha yeeshee reer Reebu oo rag iyo dumarba weerarkaa isaga ah u diyaar ahaa ayaa kii gidaarka dushiisa u soo baxabe dhakada goosanayey oo isaga duuduuban jarka ka tuurayey.

Muddo dhowr saacadood ah ayey Masaaridii weerarkaa isdaba jooga ah ee nafhalaagga ah soo qaadayeen; hase yeeshee rag badan baa kaga hoobtay, ugu dambaystiina boqorkoodii baa amar ku bixiyey in weerarka la joojiyo. Cadceeddii markay dhacdayna askari kali ah oo cadawgii ka mid ihi oo nooli kuma hadhin gidaarka dushiisii.

Habeenkii baa galay. Wax qulqulad ah oo cusubna lama iman. Raggii reer Reebu ee ilaalinayey gidaarka magaaladuse waxay maqleen sawaxan iyo buuq ka soo baxaya bannaankii weynaa ee hoostooda ee ciidanka Masaaridu degganaa. Waxanay halkaa ka maleeyeen in waagu amuuro hor leh la beryi doono.

Iftiinkii u horeeyey ee cadceeddu markuu ifkii wada gaadhay ayaa nimankii reer Reebu hoostoodii ku arkaan aragti la yaab leh. Show Masaaridu, qayladii iyo sawaxankii xaggooda ka baxayey habeenimadii, waxay magganaayeen xeelad la yaab leh. Habeenimadii ayey intay qoryo iyo looxaan soo guureen ayey gidaarka guntiisii ka dhiseen wax aad qolal yar moodo oo saqafkoodii ku qabsan yahay gidaarka. waxayna u dhiseen si wixii dusha lagaga soo ridaaba ka wilaanwilanayo oo bannaanka hoose u shalwanayo.

“Tolow maxaan yeellaa, Jetro, talo way caddahaye?” ayuu yidhi Amuba, markuu arkay waxay Masaaridii meesha ka sameeyeen, “Hubaal waxa ah sandaqadahaa ay meesha safeen in rag aan la xisaabin karini ku hoos jiraan. Raggaasi wax kale ma qabanayaane waxay hoosta ka qodayaan gidaarka. Waqti aan fogaynna, sidaan u arko, waxay bannaysan doonaan dalool weyn oo ay si xoog leh uga soo galaan.”

“Halistu waa taa,” ayuu ugu jawaabay Jetro, “Laakiin ilama aha in wax didmo inna geliyaa weli inoo muuqdaan. Waxay ila tahay in ay garansan yihiin in hadday gidaarka hoostiisa marriin ka soo jabsadaan oo ay soo jiidh isku dayaan in aynnu halkaa kaga hortagi doonno oo halkaa waxa xilla ku tusi doonno. Waxase uun kollay aan meesha ka maqnayn in aanay iyagu waxaas oo dhib ah dheel dheel u marayn.”