Wuxuu ku barbaaray miyiga, weligiina magaalo subax kama soo toosin, xoolaha haqaalahooda ayuu aad u yiqiin. Nolosha miyigana mel fog buu ka gaaray, magaalada haddii wax looga baahdo aabihii baa reerka u safri jiray.

Ninka aan dhimman dhibaato waa u hurid la’aane, maalintii dambe ayuu aabihii allaystay, isagana irrido hawleed ooh or lihi ku furmeen. Markii jiilaal caanona ah mareen ayaa baabuurkii ay fuushanaayeen mar qura ah jirjircad iska rogay, intii haruubkoodii buuxsamay weay geeriyoodeen. Faaraxse dhaawac uu la miyir doorsoomay oo aan nabar mjuuqda alahay ayaa dhacday u soo gurmaday dadkii beeraha ka dhawraa iyo baabuurada waddada maraysay, Faarax iyo dhaawicii kleba waxaa degdeg loogu daadgureeyey isbitaalkii ugu dhowaa.

Laba maalmood kaddib ayuu miyirsaday oo wax kala gartay. Markiiba waxay ishiisu ku dhacday waxyaalo aanu weligii il saarin. Sariiro, dhar cad lagu dedey, dhalooyin sariiraha qaarkood ka soo kordeldella iyo dad sariirahaas ku dul jiifay. Isaga oo aad u yaabban ayuu ninkii sariirta ku jiifay oo ma naxe la oran jira waraystay oo yiri; “Waar bal meesha iiga warran

“Meeshani waa aakhiro” ayuu ugu jawaabay ma-naxe.

“Waar xaq” Faarax baa is dhiibay, isaga oo aa naxsan.

Cabbaar markii uu aamusnaa aya oo cad iyo gabadh kaaliso aheyd
rad xirnevd qolkii Faarax iiifav srw
SS Faarax
gabadh iyaduna dhar cad qabta oo dadka cunto u
qaybinaysay.
Illayn la yaab ma lahee intuu is hayn kari waayey buu ma-naxe la hadlay oo uu yiri; “Waar kuwanin maxay ahaayeen? Waa malai’gtii oo qof walba wuxuu kasbaday siineysay Ma-naxaa miskiinkii ka sii dhalaaliyey. “Waa xaq!” ayuu faarax mar labaaaa yiri. Waxaanad aqon u lahayniba waa belaayo adduune. wuxuu haddana dad qolka qalLiinka la geynayo oo rarab ama dhooliyaal lagu vvalwaalayey.

Markaasuu mta uu jiifkii sidii wax boodaya ka hinqaday, ayuu ma-nexe ku yiri; “xageebaa loo
wadaa?”

“Waa qoladii la xisaabay oo cadaabta iyo janada ayaa look ala dirayaa” “Waa xaq”! buu misana sidiisii ku celiyey.

Naxdin iyo argagax inta uu Ilaahay lsugu Kcciwy Faarax ayuu daqad wejigisiia ku beegneyd eegay, uuna arkay awr afar ahayd oo isbitaalka xaabo u day. Ma’naxe oo markaas in uu kaco oo uu soo oldhaqdo u kaankaansanayey ayuu su’aal kale ku ellyey oo yiri; “Waar awrtaan aakhiro joogtaana jnaxay aheyd? “Waxay sidaan xaabadii Cadaabta jidi lahaa” ayuu ugu jawaabay ma-nexe. 1 sna, “waa xaq”.

Muddo yar ka dib ayaa dhakhtarkii iyo kaalisadii sariirtii Faarax soo gaareen oo intay kaarkiisii
qaateen dawooyin ugu qoreen iyagoon aika u kakla qaadin!

Markii ay ka tageen ayuu ma-nexc weydiiycy oo yiri waar maxay aniga ii qoreen” “Cadaabta” ma naxaa deg-deg ugu jawaabay,

Mai cabbaar ah markii uu fekeray ayuu Faarax,
intuu xanuunkii hayey iska ilaaway, degdeg u kacay,
oo irrida ku booday. Deetana orod buu isqaaday
isagoo doonayey inuu cadaabta cago kaga baxsado.
Shaqaalihii isbitaalku markay addin ku gaari
waayeen ayaa baabuurkii boolisku lahaa lagu eryey
oo sariirtiisii lagu soo celiyey isaga oo lahaa “haddii
aan ifkii camal fasho, malaai gta cadaabtuna cago
iguma gaadheen”. Faarax dadku waxay u qabeen in

Barbaaray
Allaystay
Dhabartay
Miiraabay
Tooyasho
koray
dhintay
caddaaday, ballaadhay
wax kala gartay
waraysi

WEYDIIMO

Ka dhig may ma-nexe miyi talo ku qabsatay Faaraxna la joogo. Ka sheekee waxyaalaha ma-nexe looga maadsan lahaa?

Reer Miyi iyo Reer Magaal: Gabay

Qodobada Soomaalidu ka gabaydo oo aad caanka u ah waxaa ka mid ah xifaalada. Gabayada xifaaladu waxay ka yimaadaan dhinacyo badan oo kala duwan, gabayada noocaasi ahi waxay qani ku yihiin suugaannimo xeelad dheer. Gabaygan soo socda waxaa isku xifaalaynaya laba nin oo reer miyi iyo reer magaal ah, waana kan gabaygii:

Ninkii reer magaalka ahaa baa ninkii reer miyiga ahaa ku yiri:

Walee daacuflow reer miyaan doocna garaneyne
dab la shiday aroortii hadduu daamanka is dhaafsho
doqonimo waa wuxuu cadkiis doc uga in u-ujaaye
haddii roob Ilaah shubo ooy dunji barwaaqowdo
oo doobi caana ah riyaha looga dalaf siiyo
oo rodol uu doon doon ku helay uga dambaysiiyo
isagiyo duqdiisii markaa dawlad la ismoodye
dam damtiyo hangoolkii majiroo diriri maayaane
maantaas ninkii dan ulahow day so hadalkaaga.
Jawaabtii ninkii reer miyiga ahaana waxay haeyd

Dunuunucaye goortuu qaxwaha dibinta saaraayo
duuf lulaye goortuu kaluun labada daan buuxsho
dayn qaatc mccshii nin rag ah debar ka maalaayo
duryan xum< markuu deega buu dunidnnaye
diintiyo wuxuu caayayaa eebbe daayin e
dat wad aan lagaaraneyn sheegto

daryeelaaye
ah
deeqdana haddii loogu daro darajo weeyaane
waxaa dowrada magaaliyo ninkii degelkeed
waa joogay

Weydiimo

1. Doodan gabayga ah ee labada nin dhex martay keebaad isleedahay waa lagu jilciyey? Waayo?
2. Labada nin mid waliba sagaal tuduc buu tiriyey, tuducii kastaba midka u dhigma la doono.
3. Doqonimo waa wuxuu cadkiis doc uga
4. muujaaye, muxuu gabyaagu tuducaasi uga
5. jeedaa?
6. Dunuunuc • cabasho
7. I3uuf lulaye
8. Durian
9. Deeg
10. Darash
11. Dowdar
12. siin badaxie
13. buuq
14. wax la’aan
15. belaayo/waxyeelo
16. meherad laawe

Ummad waliba waxay kedahay dhaqa hiddaheeduba qarannimadeeda, midnima ’ waxa lagu ^aa m ku dhisan yihiin. Uhism^ udciadii badneyd ee aan karaa, afka oo la qoro. looyin badan afkeennu qorneyn. & muteen. hiddaheena iyo dhaqan raajkaa afkeell;‘ vaftbka ku ay aan badannahay ^ xnurtideena qorray, oo dabaqabatayn ;nna dhaafey leh, kagana kaban karra

Haddaynu u kacno xagga sheekooyinkahiddaha ah, waxaynu kala kulmaynaa kuwo murti qoto dheeri ku jirto, kuwo xifaale ah, kuwo maaweelo iyo madadaalo leh iyo kuwo halxiraale, waxbarasho iyo aqoon lijaabinba leh. Sheekooyitikaas oo runtii taariikh ahaan muujinaya sida dhaqankeennu ahaan jiray, waxa ka mid ah sheekada dhex martay wiilwaal iyo Aw-samatar leeddo.

Wiilwaal wuxuu ahaa nin Garaad ah ooh al adag.

Gecesi gacalna ku hiro, nacabna ka hakado, seeftiisuna aanay galka ku jirin, oo dood, deeq iyo
dagaalba ku fiican, sida gabayadiisu muujinayaan:.
Gacan iyo in geed laga hadliyo gobanimaan sheegtay.

Wiilwaal oo maalin meel maraya, ayaa jidka kula kulmay nin wadaad caalima ah, diintana ku xeel dheer, dadkuna ku wada yagaan oo la oran jiray Awwadaadow, maxaad dadka ku waanisaan ood u sheegtaan?”

Aw-Samatar baa intuu garaadkii hor u eegay dhoosha ka qoslay. Kolkaasuu si fudud u yiri, “Garaad cabsida Ilaahay baannu dadka ku waaninaa.”

Wiilwaal baa cabbaar aamusay. Intuu faraskii ka soo degay oo wadaadkii fool-kafool isu hor taagay, ayuu waydiiyey, isagoo ilkacaddaynaya, “oo wadaad, Ilaahay mooyee, cid kale oo laga cabsadaa miyaanay jirin?”

Wadaadkii baa naxay oo yaabay oo u qaadan waayey. Gadaal buu u booday sidii uu dhuxul dab ah ku joogsaday.

Wiilwaal baa iska dhaqaaqay, faraskiisii dusha uga dhacay oo wadaadkii ku yiri; “dood baan ka leeyahay ereygaase, bal haddaba wadaaddadiina oo dhami isu qaylo dirta oo waa inoo burrito iyo geedkii halkaas ahaa.”

Meeshii baa lagu kala dhaqaaqay. Wadaadkii baa qaylo kula dhex dhacay culimadii degmada. Wiilwaal iyo arrinkiisii buu uga warramay. Halkii baa laysu wada cid dirsaday. Kutubtii baa la soo gurtay, la soo qabsaday, iyadoo ballankii lagu soconayo.

Wiilwaalna muxuu sameeyey. M geed dhibba la yiraahdo, jigjigana u ay< Wuxuu hadhaca hoostiisa ood dheer . u ^ k eliyan a u ka sameeyey ardaa ilaxid___ 5 ’ caWS si debecsan
banneeyey, daaftana dareemo iy ^,eg yahay loogu gogley, dacalladana c eyr • . o0da bawdka
Aqai-Soomaali weyne, wuxuu to dtaW ^ buu dhabarkeeda. Ari wanan sooc.< ^aVydkii buu £ceS
keenay. Col fardooley ahna, kastaba laba nin ka joojiyey. ee mesha u yimaadeenna u darban,
ayaa Wiilwaal oo ay harcero socdaan laba nin oo xoo weyne, dharkii dagaalkana huwan, laba seefoodna a sita, wadaaddadii irridda iska soo taagay. Intuu faadhumaystay oo lugba meel dhigtay giirna iska kiciyey oo kelyaha qabsaday, waddaadadiina il xun ku oegay, ayuu labadiisii nin ku yiri; “qabta” isagoo gufuurka cirka u taagaya.

Labadii nine xoogga weynaa, ayaa labadii wadaad ee ugu soo xigay soo qabtay oo kaxeeyey. Aqalkii bawdka ku dheggenaa bay la galeen. Kolkaasaa qub iyo qac iyo caacdu yeertay. Wadaadadi oo yaabsan, oo dhegeha taagaya talana ku firidhaan tahay, ayaa labadii xoogweyne soo noqdeen. Wiilwaal bay is hareero taageen iyagoo seefihii oo dhiiggu tifta hayo gacmaha ku sita.

Wiilwaal oo weld afka circa u taagaya, foolkana ururinaya, ayaa haddana labadii nin ku yiri, “qabta” sidii oo kale ayaa laba wadaad lala kala orday, aqalkii lala galay oo qub iyo qacdu yeertay, seefihii oo dhiig lehna mar kale lala soo noqday.

Mar Alle markii ay wadaadadii arkeen labadii xoogweyne oo soo noqday, ayey oodda jebiyeen,
qabac… qayb iyaga ka mid ah, ayaa bawdkii intii dhere le’ekaa xagga shishe iska dhigtay. Colkii
fardooleyda ahaa ee debedda tubnaa, ayaa soo qabqabtay wixii fakaday. Wadaaddada intii kalena, siday isu garbinayeen ee midba kan kale dusha uga fuulayey, ayaa muskii oogada looga baxay. Iyadoo raggii la moodo biiq la qabtay oo qaar jidhkoodii ooddii jeex-jeexday, qaama dubku ka hoolmay sidii loogu tumanayey oo nin waliba leeyahay, tolow goormaa adna gacanta lagugu dhigi.’

“Waar waa side? Oo maxaa idin helav” saw ;alahaa Ilaah mooyee cid kale lagama cabsado.”

Goortaasaa wadaaddadii qaylo afka kala waaxeen: waai garaad nanna dnammayn, waar garaad hanna dhammayn!” Wiilwaal baa kolkaa yiri, “Haddaba ma ogaateen iii iAUa.Lieiyij.ci laga cabsado, aadmigiisana laga baqo? Manta ka dib, wadaad hub la yaan arkin, Wadaad walow Da qalabKaaga cjaado oo dadkaaga dhinac ka raac.”

Afartii wadaad ee markii hore laga kaxeeyeyna, iyagoo aan waxba wanankii martiqaadka loo keenay mid soo gawracaan, ayey seefihii oo dhiig leh la soo noqonayaan si ay wadaaddada u cabsi geliyaan.

Halkii baa wadaaddadii martiqaad sbaraf leh liogu sameeyey, kolkii uu casharkii u dhammaaday ee la garansiiyey in hub ia’aantu ay nacasnimo ieedahay.

Murti Soomaaliyeedna waxay idhaahdaa: Dagaal gondahaaguu ka dhashaa. Dooddaa wadaadada iyo Wiilwaal dhex marta waxa muujinaysaa in wwiilwaal ujeeday, cu ma u
diintoodana inay haystaan oo ilaahay ka cabsada dalkoodana wax ku taraan ai iyo addin a.

Salaan Carabay gabaygaan waxa uu mariyey isagoo magaalada Neyroobi jooga halkaas oo uu nin uu adeer u ahaa oo uu abaal badan u tirsanayey ugu tagay, ninkaas oo markaas maal qabeen weyn ahaa ayaa halkii uu odayga wax ka tari lahaa inta uu qadiyey ayuu hadana dadkii kale ee Soomaaliyeed ku diray oo yiri, “Waa oday asaasaq ah ee hala hadlina.”

Salaan gabayga wuxuu ku sheegay sadex arrimood oo waaweyn oo uu wiilka u galay, waa tan koowaade isagoo ninkaas iyo geeliisiiba col isku af-duubay ayaa Salaan col uu watay u gurmaday soona furtay, waa tan labaade, mar kale uu ninkaas dowladu xirtay ayuu Salaad dood iyo maal ku soo furtay, waa tan saddexaade, naag uu xoolo ka bixiyey oo laga
qabsaday lagana qaaday uu Salaan u soo furtay, markii uu gar adag la galay reerkii ay gabadhu ka dhalatay, wuxuu asagoo arimahaas sheegaya yiri:

Qeylada xaduurkii ninkay xaraqday laabteydu
Xusul duubka orodkii ninkaan dhab ugu xuurtooday
jilabkii xadhaadhaa ninkaan ugu xajiimooday
guuraha xambaarada ninkuu xagarku ii jeexay
xidhkii odayodheerood markii rag is xiniintaabtay
xaaraamigii olol markuu xila fur kaw siiyey
waataan u xuubsaday sidii xuurta baalka lahe
xarbigii shisheeyaha ninkaan xeebashada diiday
mumarkuba xublada foosha way xanaf wareeraane
balse in ay xusuus daran yihiin xaylka kale mooge
waxba yaanu xeerkay imarin xoolana isiine
xaashee nin labin kaa xistiyay xumihii waa yaabe
xeerbeegti murantaa gartay xeeli hadashaaye
xubin rag isku waajahay haday xeyga ka cadaato
afku wuxuu la xoog yahay magliga xowda kaa jara e
xafiiskii magaalada wixii xaalad iga gaaray
xabsigii cadaawaha ninkaan xaalan uga saaray
xoolaha markay imid ninkaan xulayey geeleyga
waxba yaanu xeerkay imarin xoolana isiine
xaashaa nin labin kaa xistiyey xumihii waa yaabe.

Sharaxa Ereyada

Xaduur: baryo
Xaraqday: gubtay
Xuurtoobay: daalay
Jilib: magac geed
Xagar: magac geed
Xidh: kob
La is xiniin taabtay: rag isku bareeray
U xuubsaday: ku booday
Xuurta: shimbir magaceed
Xeebashada: cabashada
Xeeli: cilmi ahaan
Xeyga: ubaxa
Magliga: ableyda
Xowda: xafta
Xaalan: degdeg
Olol: waa ninki colka geela dhacay madaxa u ahaa.

Weydiimo

1. Si kooban u sharax tuducyada ka hadlaya in uu Salaan inanka ka abaal dhacay iyo
2. iloshaha dhawaantiisa?
3. Immisa waxtar buu odaygu gabayga ku sheegay mid kastaba goonidiisa u sheeg.
4. “Afku wuxuu la xoog yahay magliga xowda kaa jara e,” ma kula tahay inuu tuducaasi run yahay?

Guuleed oo safar ah iyo nin tafga xaydan oo awr ka lumay baadidoonkii ah, ayaa meel cidla ciirsi ku kulmaya. Isma gacan qaadayaan, afkayse iska salaamayaan.

Ninkii: War salaamu calaykum.

Guuleed: Calaykuma salaam.

Ninkii: War inay badidaada badbaaddo, awr baadi ah ma ii sheegtay?

Guuleed: Allaa igu og, oo il ma saarin.

Guuleed: Ha sheegin

Ninkii on

iqaaqid u h1–o1l1l_a_naya haddaa

Guuleed: Sug awka ma il la’aa?
Ninkii Ilaahey ballankii

Guuleed: Awrku culays ma siday?
Ninkii tilmaantay
Guuleed waan
Ninkii
kaygii.. loo noqon mayo,
oo tallaabo horey u qaac
ee nabadgelyo!
oo yaaban war waa ku side xageed isaga
dhaqaaqday?
Guuleed: Xaggaa iyo meeshaa awalba u socday.
Ninkii:
Guuleed:
Ninkii
oo caro is maray, Awrkaygiina
oo socosho maagan awr ma arag ee aduu
kaa maqan yahaye raaso
oo flad u xanaaox saJv oo Op uuleed hor “
goynaya: waar aragtayee.. awrkii meel iigu
sheeg.
Guuleed: il ma saarin ee iga hor baydh
Ninkii
Guuleed
N inkii
oo indhuhu soo gal baxsan yihiin:
waar ha isku keen dilin ee awrkii
iska keen.
Allaa igu og inaan war iyo wacaan toona|
ka heyn
Guuleed
Ninkii:
kaamana
kaama
dhan tahay
inkir iga kaa wadi mayo
Goor ay isla il daran yihiin oo qir iyo qir uu xaal
joogo, ayaa oday socoto ahi ku soo baxayaa

Guuleed
Odaygii
Ninkn:
Ninkii:
Odaygii: Kaye.
Ninkii:
Odaygii
Ninkii:
Odaygii
Ninkii:
Odaygii:
Ninkii:
Odaygii:
Ninkii:
Odaygii:
Ninkii:
Odaygii:
war salaamu calayku aa
goor fiican baad timid W?JJ bal Ca8 dhiga’
tahav – ee ee … bal n i n k a T ^ ^ Waad
waa tahay … side w*v
I siiyas. wax u jiraan? Ral warka
laguu warran.Odaygii:qhave
baadl QOOnkii hann ‘
— —
na kala saar
awrku wuu il la’aa.
(oo shaarubta miiqaya) waa tahay
wuu daba go’naa.

Odaygii: haye.
Ninkii: laba moohaaradood oo haruur cad ah
ayuu siday
waa tahay
ninkan ayaan la kulmay waa llaah
mahaddiiye.
haye.
awr baadi ah ma shegtay baan ku iri
haye.
Maya buu igu yiri
waa tahay.

misna awrka tilmaantiisii buu ii shee
L”v 1 / A o 1 1 sankana
haye
Ninkii: waa sida … ee ninku awrkaygii meel ha ku
sheego.
Odaygii- oo guuleed indhalia ku sugaya) war adna
Guuleed:
Odaygii:
Guuleed:
taa soo oog
wax ku dari mayo oo waa siduu kuugu
shegay.
oo
bidaarta salaaxaya: awrka maad arag r
haa oo Alla ogyahay.

Odaygii: tilmaantaa
bixisay?
Guuleed: haa hevsto.
v>U
side ku ogaatay?
Guuleed: kuu sheegay.
Odaygii: waa tahay
Guuleed
Guuleed
tiimaantiisa
Odaygii: haye
i raadkiisaan meel aan
baan kaga soo dhacay
intuu il la’yahay, oo waliba tan uu
xaan

Odaygii: hee!
Guuleed: dhirta dhanka bidix ka soo hagaagta wuu jiidhayey.
Odaygii: haa gartay!
Guuleed: deaba la’aantiisa wax aan ku dhaaday
Guuleed: saalada ayuu tuuminayey
Odaygii: oo madaxa lulaya: gartay … gartay…
Guuleed: inuu culays sido waxaa aan ku dhaaday…
Odaygii: hee!
Guuleed: cagta ayuu dhulka ku ballaarinayey… radkiisuna si fiican ayuu u dhignaa.
Odaygii: haa haa gartay … gartay!
Guuleed: waa sidaa. Ee ma ku qanacday?

Odaygii: oo ninkii muddiga ahaa kugu quusreebaya, ku qanacaye ma ku qanacday oo wax dhaadiddiisu intay gun dheer tahay ma ku dhacday!

Ninkii oo goorahaanba yaabsanaa, ku qancay oo wuu iga kafiyey siduu tilmaanta awrka ku helay!

Dhaadid: wax
laba jawaan wo
Tuumin: isku meel dhig

Saarkaan hal ku dheggiisu yahay Sahan waxaa tiriyey Alla ha u naxariistee abwaan Careys Ciise Kaarshe, wuxuuna si qoto dheer uga hadlayaa dhaqanka dadka Soomaaliyeed ee la xiriira marka xoolaha loo sahmiyo, wuxuuna yiri:

Gahaa gabey laga galaa,
Gawaan waa lagu kufaa,
Gabiib waa la cuskadaa,
Goon waa laga dhaadhacaa,
Ga’dii kale waxaan lahaa,
Abaar xooluhu go’een,
Iyadoo geelii gawaray,
Gudbanahaan deyrta sugin,
Cirkaa soo daayey gugac,
Habeen baan reer ka guday,
Gudcur ay goortu tahay,
Go’doon weeyee caradu,
Galool fooryaaya iyo,
Waxaa igu yeerey galow,
Libaax baa igu gurxamey,
Abeesada gaamurtiyo.
Good iyo gugume,
Waraabe igarab ordiyo,
Gufashada geedka iyo,
God dheeraadoon galiyo,
Sidaan guuraha uwadey,
Jidkii baa kala gudoo,
Faalbaan gaagaabiyoo,
Guntanaa ii soo baxoo ,
Mid waataan saarey geed,
Midkii kale waan lagaley,
Cabbaar goortaan gurmadey,
Hirdana aan siinin gama’,
Gaduudkii waaga iyo,
Salaaddaa galac ku tin,
Aniga oo gaaja qabah,
Oo gamaavadu saa’id tahay,
Fuley baa gabi rogtee,
Intaan dhuuqsadey guntiga,
Guluf waa taan iakacay,
Harkii oon geesna jirin,
Haduu soo galay gondaha,
Geed hoostii baan gabadey,
Dhuunyaalaa igu gab yiri,
Go’doon weeyee caradu,
Illeen waa guul daree,
Cabbaar anigoon gal galan,
Hadiibana weys gadiyey,
Waxaan galay galab carow,
Kabteyduna wey gabtoo,
Ilaashkii baa ka go’ay,
Gacmaha anigoo ku sida,
Markaana aan gaabshay socod,
Gabalkii bey igu dhacay,
Waa ii guurihii lauaad,
Cabbaar goorlaan gurmadey,
Gufaacadii roobka ivo,
Geedaha ii soo carfiyo,
Naqii vvaatuu igalay,
Illeen waa gooba3^ee,
Go’ii baan saartay geed,
Katiga warankaan la baxay,
Dhulkii baab ciid ka gurey,
Oo god dheeraadaan ka qoday,
Aniga oon gaarin wali,
Caloosheeydaan gocdoo,
Hadiibana weys gadiyey,
Cabbaar goortaan gurmadey,
Habeenkii galin dhexaad,
Gondoob loogama noqdee,
Gugacu meeshuu ku dhacay,
Guntii roobkaan utagey,
Haraad bey gubahayee,
Biyihii goortaan dhex galey,
Gacalo anigoo uqaba,
Qur qura gowaaan ka suray,
Waa gacan weynyahey ilaah,
Ninkuu guuleeyso dhaho,
Talada waa kii gartee,
Geedbaan guudka uga baxey
Saa waa gaajeeysnahaye,
Miraha goortaan ka guray,
Hadii aan gowska dhigay,
Garoorkii caanihiyo,
Waxaad moodaa galey,
Calooshii baa gig tiri,
Sahay meel gaara iyo,
Guntiga qaar baan ku ride
Aniga oo guushii wada,
Salaadii wcys gadiyey,
Go’doon kaan soo marana
Garmaamaan kaga baxay,
Oo ciddii goortaan ugaley,
Gaadiidkaan soo qabtayoo
Reerkii geedaan urarey,
Habeen guul oomaniyo,
Gasiin iyo galab carow,
Naqii goortaan ku galay,
Dhulkii geedaha lahaa
Guriga goortaan ku furay,
Intaan gaawaha uculay,
Geelii baa ii godladey,
Ritigu waa guuxey,
Oo qaalmuhu waa goojiyeen.

Beri ayaa nin Cabdi Gaheyr la oran jiray geel laga dhacay. Markii loo sheegay in geeliisii la qaaday ayuu wuxuu ballan ugu qaaday nimankii dhacaa ku kacay in uu ka aar gudan doono, aargudashadiisuna ay keeni doonto cirib xumo weyn oo aan laga soo waaqsan.

Markaas ayuu tuducyadan soo socda ee kala googo’an tiriyey isagoo ku halqabsanaya wiil uu dhalay oo Gohaad la oran jiray:

Wallee ama gufaacada ka qaday guga la eegaayo
Wallee ama Gohaadow waxaan geysto, lala yaabye
Gacantayda jeeraan sidii, Gurey ku ciil beelo
Amaan gaal madow herer ku dilo giibba laga noole
Oo ay dumar ganbacad soo xidhaan gabaygu waab been.

Nin wadaad ah ayaa waaniyey Cabdi Gaheyr, kuna ehbiyey inuu cagta dhigo oo meel joogo. Cabdi Gahayr wuxuu ku yiri wadaadkii, “Sidee meel u joogaa, haddii xoolihii oo dhan la iga dhacay?” Isagoo wadaadkii xusuusinaya qiimaha iyo nacfiga geela wuxuu yiri:

Magaalada Hargaysiyo Berbera, moodka waxa keena
Oo Adari Maarsay ka dhjgay, muranku waa ceebe
Waa rn.uin.iQ addoonlow rati￡3, rnicidu waynaatay
Markab buu adduunyada u yahay, maccallinow geele
Nin waliba macnaha loo dhaqduu, maanka ku hayaaye
Muraadkaa ku toos awgayow, hay makeekiyine.

Sidaa markii uu yiri: ayuu hadana wadaadkii ku yiri, “Cabdi Gaheyr waxaad garan doontaa markii xabbadi wadnaha kaaga joogsato.”

Cabdi Gacaheyr wuxuu ugu jawaabay wadaadkii gabay, wuxuuna yiri:

Dagaalkii jidbaalaba ninkii, joogay baan ahaye,
Abidkayba meel lagu jabaan jiqilo weynaaye
Ilaahay I jeclaa muxuu, jiray arwaaxaygu.

Wadaadkii kamuu harin ee wuxuu hadana ku yiri, “Cabdi-Gahayr iska joog oo wardiga iyo Quraanka dhigo, geelii waad heli doontaaye ee si nabad ah ku raadso.”

Cabdi-Gahayr wuxuu haddana ugu jawaabay wadaadkii tixdan kale, isagoo ku celcelinaya sida uu ugu han weyn yahay lahaanshaha geela:

Idinbacasa awrkay dhashiyo, aarankay wadatay
Aakhiro nimaan geel lahayn, lama ammaanayne
Asaxaabihii horeba waa, ku intifaaceene
Maxaan idinla awlaadsadaa, awgaywo awr ma dhaansado e.

SHARAXA EREYADA

Gufaaco: roob dabeyl leh
Here: waa Hargeysa
Giib (Gibb): wuxuu ahaa gaal Ingiriis ah oo Burco lagu dilay
Maarsay: waa magaalo Faransiiska ku taal oo deked leh, Marseille.
Makeekiyine: Hadalka ha duwin jidka toosan oo muranka iyo isyeel-yeelka ka dhaaf.
Idinbacasa: qaalin geel ah.

Fal-Kaab

Waa erey caddeeya sida falku u dhacay wuxuuna u kala baxaa lix qeybood:

1. Fal-kaab waqtiyeed, sida: Cali baan barqadii arkey.
2. Fat-kaab meeleed, sida: Bisad baa kursiga hoos fadhida.
3. Fal-kaab jiho, sida: Iridda waxey u jeeddaa bari.
4. Fal-kaab masaafo, sida: Soddon tillaabo ayaan horey u qaaday.
5. Fal-kaab siyeed, sida: Degdeg buu Warsamc igu dhaafay.
6. Fal-kaab ra’yi, sida: Casharka ma baratay? Haa. Waan bartay.

Xiriiriye

Waa erey qeybaha hadalka ka mid ah wuxuuna isku xiraa ereyada, oraahda, iyo weeraha, waxaana ka mid ah: iyo, laakiin, ama, intii, ileyn, mindhaa, oo, ee, maxaa, yeelay, se, xataa, ilaa, na.

Iyo: Cali iyo cumar way is raaceen.
Laakiin: Raggii oo dhan waan u sheegay laakiin Cali ma arag.
Ama: Axmed ha soo maro eeddo ama Cali.
Intii: Waxaa iga tagay baabuurkii intii aan soo socday.
Maxaa: Dariishadii waan xiray maxaa yeelay roob baa da’ayo.
Mise: Ma cuntay hilibkii mise waad diiday.
Na: Cismaan Xaashi u dir calina ogeysii.
Ilaa: Tagi meyno ilaa macalinku yimaado.

Gabaygan waxaa tiriyey Cabdi Muxumed Amiin taariikhdu markay aheyd 10.9.1992, wuxuuna kaga hadlayaa sidii ay dadkii Soomaaliyeed isu dhalanrugeen oo ay qabyaaladdu u saamaysay, wuxuuna yiri:

Haddaan diidney samihii Sinaantiyo wanaagii
Soomaalinimadii, la sadqeeyey nabaddii
Cadaaladdii surgooyiyo Lagu jiiday secf wcyn,
Sulankeed la naaroo Lala dhacay serbiyo kulul,
Anignn jwirr_e_e_yjt_y_o lKuiwbuir say’nta ala lulav
UawlHdnimo aadwccycc Haday sahal inala tahay,
Re*r hcbrl ka sara maray. Calankii si lagu hclo,
Saxaritrk# loo maray Hadduu caial la suray iyo
Wit suufiyuashec Siyaarada inala yahay,
Sad haddaad ka dhigatcen, Waxaan sii ahaaneyn
lyo acyn go’cenii, Ha socotoo ha socoto,
Sulufldyo colaaduhu Samadaa ha gaadhcen,
Sabigiyo hawecnkiyo Sirqada ha iska laayeen,
Qabii! baad ku sumad tahay Seyntiistayaashiyo
Saaniciin halagu dilo, Aqoonyahanow saahiday
Sceddi iyo walaal iyo Safaf ina adeeriyo
Sokecyaba ha waayeen. Maalkey sir iyo cad
Si kastaba’ku helayeen Cayr hawga soofeen,
Dad aan subaxna wcli qadin. Samay ha u ekaadeen,
Sahara du ha dhuubteen, Ha solmeen sideenaa
Sumuciyo rasaastaa Subagga ay u moodeen
Sanka markay ka keenaan * Soo jog nindiidaba
Soo jiifo wawdane, Halka laga siqsiqayiyo
Xeedhada salkeeduba Soomaali bay noqon.
Calankana rag bow sida.

Weydiimo

1. Yaa tiriyey Gabaygan?
2. Waa ayo dadka nabadda diiday ee uu abwaanku sheegayo?
3. Goorma ayuu abwaanku gabaygan tiriyey?
4. Muxuu ula jeedaa Abwaanku Ha socoto ha socoto?
5. Aqoonyahanadu iyo dhaqaatiirtu qabiil ma leeyihiin?

Gabaygan waxaa tiriyey abwaan Abshir Nuur Bacadle, wuxuuna kaga hadlayaa tirqooyinka Diinta iyo sida ay madaahibta isugu khilaafsan yihiin, isagoo abwaanku laa xun ayuu arrintaas gabaygan ka tiriyey, wuxuuna yiri:

Toddobaatan toban lagu daroo diinta wada sheegta.
Go qoloba qolo diidan tahay doodna ka horgaysay
Daldaloolka mceshaa ku jira wayga dagi waayey.
Maraan iri ma diintaa qabtoo waadan dib u fiirin
Maraan iri ma dano gaara baa culimadii doorshay
Maraan iri dadkoo idil maxaa dacarta qaadsiiyey
Maraan iri Allaha dooriyee duruqdu waas shiico.
Maraan iri salad lala dukaday daa’in ma ajiibin.
Maraan iri ka deeyoo sunnaha dacalna ha u dhaafin.
Deb intaad ka roortaad mid kale dalaq tiraahdaaye
Maraan iri degaan kale ilmaha diinta ugu eexi
Waa laga durkaa meel shirkigu diin latoo yahaye.