Guddiga Dheefshiidka
Y oonis waxaa looga dhigay madaxa nafaqooyinka.
YADA oo ay maskaxdiisu ku cusub tahay sheekadda bakaylaha, Yoo-
nis Maskiin waxa uu waydiiyey sida lagu tago bartamaha magaalada. Haweeneeydii waynayd waxay gacanteeda saartay garabkiisa, lana dar
daarantay, “Fadlan, Yoonis Maskiin, cidna ha u sheegin raashinkii aanu ku si- inay. Ma’aanu haysano warqad ogolaansho.”
“Maxay?” ayuu Yoonis yidhi. “Oo ma waxaad u baahan tahay ogolaasho in aad raashin ku bixisaan?”
“Magaaladdan, haa, ” ayeey ayeeyadii ku jawaabtay. Waxayna raacisay, waxayba noo keeni kartaa dhibaato haddii dawladdu ay ka war hesho-In aan raashin bixinay ogolaansho la’aan.”
“Oo maxaa ogolaashaha looga baahan yahay?”
“Waxaa looga baahan yahay cid walba oo raashin isticmaasha. Berri hore dadka magaaladdu waxay raashinkoodda ka iibsan jireen kuwa wadadda wax ku iibiya, dukaamadda xaafadaha ku yaalla, makhaayadaha dadka lacagta lehi ay wax ka cunaan, ama waxay raashinka ka soo iibsadaan dukaamadda, iyaga oo si sharci ugu karsadda raashinka aqaladoodda. Golaha Guurtidda ayaa ku doodaya in aynaan aqligal ahayn in dadka qaarkii ay cunaan raashin wanaagsan. Sidaa daraadeed, waxay sameeyeen sharciyo si cid waliba uga cunto kafateerooyinka, iyaga oo aan bixinayn wax lacag ah.”
“Dabcan, ma’aha lacag la’aan,” ayuu awoowgii yidhi, isaga oo soo saaraya boorsadiisa, iyo isaga oo sii rux ruxaya boorsadiisa yar, sankana ka saar saaraya Yoonis Maskiin.
“Qiimaha raashinka hadda ayuu ugu qaalisan yahay, cidina kuma bixiso albaabka horteeedda. Adeer Samta ayaa ka bixiya canshuurteena. Maadaama kafateeriyadda siyaasadda la siiyey lacagteedda, dad aad u faro badan ayaa joojiyey in ay raashinka ka soo iibsadaan dukaamadda caadiga ah, kuwaa- soo ay qiime kale ka bixinayaan. Dad aad u yar ayaa bixin kara kharashka makhaayadaha iyo iyaga oo dukaanaddii kalena ay lacagta kor u qaadaan. Qaarkood waa ay badbaadeen, sida kuwa dadka haystay lacagta, iyo macaami- ishooddu ay cunaan raashin gaar ah, maxaa yeelay, diintoodda awgeed, laakiin intii badnayd waxay xidheen dukaanadooddii.”
“Maxaa kalifay in cid waliba bixiso lacag kale haddiiba ay ka helli karaan kafeteeriyadda siyaasadda, kuna helli karaan lacag la’aan?” ayuu iswaydiiyey Yoonis.
Awoowihii ayaa qoslay. “Maxaa yeelay, siyaasiintii baa xumaaday – raashin kariyaasha, raashinkii, jawigii – bal adigu magacoow! Shaqaalaha aan si fiican u aqoon cuno karinta shaqooyinkoodda lagama caydhiyo, ururadoodduna waa kuwo aad u awood badan. Inta badana raashin kariyaha shaqadiisa si fiican u qabsadda lama abaal mariyo, maxaa yeelay, kuwo aan aqoon sida raashinka loo kariyo ayaa ka xumaadda, niyad fiicana mahayaan, raashinkuna waa xun yahay, raashinka la kariyana waxaa go’aamiya Golaha Raashinka.”
“Taasina waa qayb ka mid ah dhibaatooyinka,” ayuu yidhi awoowe. “Waxay isku dayaan in ay raalli geliyaan saaxiibadood, waligoodna ma dhargayaan. Waxaa wacnayd in aad aragtid dagaalka loogu jiro roodhidda iyo bataatiga. Roodhidda iyo bataatiga dagaalkoodda maalin walba iyo maalin kasta muddo imminka ku dhoow dhawr iyo tobon sannadood. Muddo kadibna kooxdda baas- tadda u ololeeysa ayaa abaabulay sidii wax loo tari lahaa dadka ka ganacsada bariiska iyo baastada. Taana maskaxda ku hay? Ayuu yidhi isaga oo madaxa uruxaya xaaskiisa.” Goorma ayeey ahayd markii kooxda jecel baastada ay ku guulaystaan in ay dadkooda ku darsadaan golaha maamulka, taasina waxay ahayd markii noogu dambaysay ee aanu maqalno arrimaha ku saabsan rootiga iyo bataatiga.”
Ladan ayaa qososhay, kana hoos qososhay ayeeydeed, waxayna fadhiday garabkeeda, Ladana waxaa sankeeda ka soo fuulfuulayey qoyaan, markaaseey isku yaraatay. “Ma jecli baastada, ayeeyo.”
“Waa in aad cuntaa ayeeyo, haddii kale kooxda nafaqada ayaa ku daba joogaysa.”
“Kooxda nafaqada?” ayuu waydiiyay Yoonis.
“shhh!” ayuu awoowihii yidhi, isaga oo bishimihiisa gacantiisa saaraya. Waxa uu iska eegay garabkiisa, kadibna dhinaca waddada, si uu u arko in cid ay daawanayso. “Kuwa iska daaya raashinka waxay inta badan ku dambeeyaan gacanta kooxaha nafaqada. Caruurtuna waxay ugu yeedhaan kuwii nafaqada. Nafaqadu waxay si gaar ah u waardiyeeyaan dadka aan wakhtiga raashinka aan immaan, iyaga oo baadigooba cidda iman waysa. Dadka raashinka diida waxaa loo taxaabaa xabsiga iyo iyaga oo markaas raashinka xoog lagu cunsiiyo.”
Ladan ayaa ku dhawaaqday, “Laakiinse miyeynaan aqalkeenna raashinka ku cuni karayn? Raashinka ay ayeeyo kariso ayaa ugu wanaagsan.”
“Ayeeyo ma’aha mid la ogol yahay,” ayeey tidhi ayeeyo, iyada oo madaxa u salaaxaysa Ladan.
“Dad qaar ah ayuun baa leh ogolaasho gaar ah, laakiin ayeeyo iyo anigu awood uma lihin, tababar gaarna ma lihin, mana awoodi karno kushiin wayn oo ay u baahan yihiin, na loogana baahan yahay haddii aan dalbano. Bal eeg, Ladan, siyaasiyiintu waxay aaminsan yihiin in ay iyagu kaaga wanaagsan yihiin naftaada adiga.”
“Ogoow,” ayeey ayeeyo ku dartay, “Labadayaduba waa in aanu shaqayno si aanu canshuurta u bixino lagu samaynayo waxaan oo dhan.”
Awoowihii waxa uu xajistay kursigiisa, isaga oo isla hadlaya, hadalkana ku rafanaya, “Waxay noo sheegayaan in aan imminka haysanno raashin aad u yar, marka loo eego taariikhdeenna, inkastoo dadka badhkii ay gaajo wada hayso. Qorshihii hore ee ahaa in dadka saboolka la siiyo raashin nafaqa leh, wuxuu ku dhamaaday in dadka saboolka ahi ay qabsato nafaqa daro. Qaarkood waxay ka go’een raashinkii, waxayna u eg yihiin qoryo. Inkastoo raashinkoodu uu yahay bilaash. Tan ugu darran waxaa biibitada siyaasada waalay boobkii iyo budhcaddii, cid aammin ku qabtana ma jirto.”
“Awoowe, jooji!” ayeey tidhi, iyada oo arkaysay walwalka ka muuqda Yoonis wajigiisa. “Aad iyo aad buu u baqayaa marka uu tago biibitada siyaasada. Waxaad soo qaadataa cadayntaada si aad u tustid dadka raashinka qaybiya, ee albaabka taagan. Wax walibana waa ay kuu hagaagayaan.”
“Waad ku mahadsan tahay walwelkaaga, ayeeyo,” ayuu yidhi Yoonis, isaga oo is leh toloow sidee bay caddayntu u eg tahay iyo sida uu raashinku uu u helli karo isaga oo aan lahayn warqada caddaynta.
“Maad ii ogolaan kartaa haddii aan xoogaa rooti ah aan sii qaato intaan tegin?”
“‘Dabcan ayeeyo.’ Qaado intaad rabto.” Waxay dib ugu noqotay madbakhii waxayna la soo noqotay dhowr midh oo rooti ah oo ku duubban warqad nadiif ah. Waxayna iska eegtay labadda dhinac si ay iskaga eegto haddii deriskeedu ay eegayeen, kadibna iyada oo faraxsan ayeey gacanta ka saartay Yoonis, oo misna tidhi, “Si gaar ah nafta u ilaali. Waxaan xan ku maqlayaa in qofkii raashinka noo keeni jiray in ay ciidamadda nabadda ee raashinku ay xidheen. La soco cidna ha tusin roodhidan, haye dheh?”
“Waa yahay. Waadna ku mahadsan tahay wax walba.” Isaga oo ku sii leh nabadgelyo, Yoonis Maskiin waxa uu u soo baxay banaanka iyo waddada, isaga oo dareensan, garwaaqsanayana in uu jasiiraddan la yaabka leh uu ka helay aqal
– guri.