Bismillaahi wabacdu. Waa qormadeennii 22aad. Ikhwaanii waxaan kala tagnay ayadoo go’aan lagu gaaray magaalada Burco, waxa gaarayna ay yihiin golahii sare ee Al-Itixaad, go’aankuna waa in ciidanka Laasqoray jooga lakala diro. Anaguna wax war ah oo aan ka hayno haba yaraatee ma jirto. Xataa madaxdayadii noogu sarraysay war kama hayaan arrinkaas, waxayna ku baraarugeen ayadoo nala haysto!

Waxaan soo marnay hadda ka hor shirar badan oo la galay. Xiwaar dheer dabadiina waxaa la qaadan jiray qoladii ra’yigooda iyo nusuustu is-waafaqdo haba laga tira badnaadee. Sababta arrinkaas fududayn jirtay oo loo qaadan jiray wixii nusuunta iyo ra’yiga saliimka ah waafaqa waxay ahayd hal arrin oo ah: Waxaa la watay ama la isku waafaqsanaa hal manhaj, wixii manhajkaas ka hor yimaadana daaqadda ayaa laga tuuri jiray oo waxaa lagu faataxaysan jiray meesha nasku tilmaamo manhajkuna ama raggiisuna ku qanacsan yihiin.

Waxaan soo marnay Dhoobley, Nasrudiin, Bacaadweyn. Intaba waxaa la qaatay go’aanno aad u qaraar oo ragga qaarkiis ka dagi waayay. Waxayse ku qasbanaayeen in ay raacaan nusuusta la hordhigay, haba u arkaan in ay ahaayeen culumo waawayn oo waayo arag ah ama madaxdii ururkaan ugu sarraysay. Waxaa lagu kala dambayn jiray daliil ma haysataa?

Shirkaan hadda go’aannadu kasoo baxeen waxaa ka horreeyay laba dhacdo oo aan midna laga shuuraysan ama laga tashan. Mid waa tii Garoowe iyo gumaadkii gurboodka. Midna waa Dabra iyo dabargoyn la’aantii daalimiinta oo la daayay daaquudkii na dilay. “Yaan la dhammayn waa Muslimiine!”

Midkaani waa kii saddexaad, kuwii hore waa loo daboolay kanse daahaa nalooga faydey. Asaga laftiisa intii shirku socday lagama run sheegin, waxaa la sameeyay oo kaliya afduub ama xukun maroorsi ay xeeladi ku jirto, waxaana markhaati u ah sida loo adkeeyey akhbaartiisa illaa nalagu leefay oo nalaga dhigay hal dhumay iyo hal dhaan raacay.

Waxba yaanan warwareegin oo ka biqin ama afka soo marin waayin ciidankii na jabiyay iyo khiddadii ay adeegsanayeen ama ciidanka tiradiisii. Walaalayaal waxaa naloo soo diray hal nin oo ka mid ah culumadii la yaqaanay ama ka mid ahaa maamulkii sare ee Al-Itixaad, wuxuu soo gaaray magaladii Laasqoray.

Waxaa lagu soo dhaweeyay gacmo furan, qalbi furan, waa la martigaliyey oo waxaa la dajiyey madaxtooyadii. Wax war ah oo kasoo horreeyay ma jirin war ka daba yimidna ma jirin, asagiina iskama dhigin nin akhbaar wada oo uma warramin cidna, madaxdiina waa ka xishoodeen ninkaan martida ah oo walaalkood ah meel dheerna uga yimid in ay qodqodaan. Wadaadku waa nin aad loo yaqaan muddana la isma arag, dadkuna waa ehello oo waa wada dhasheen. Waxaa lagu wada tukadaa barxad wayn oo magaalada dhexdeeda ku taal. Markii salaadda laga baxo ayaa lagu soo xoomaa oo salaan lagu boobaa, waa la waraystaa, dadku kala dhiirane qaar baa dhaha maxaad u socotay shiikh?

Wuxuu ugu jawaabaa, “Waxaan u imid in aan baabuurta baasiin idiinku shubo oo aad bannaysaan Laasqoray iyo aaggiisa oo nin walbaa qabiilkuu ka dhashay aado!” Waxaa loo qaataa hadal kaftan ah, asagase waa ka dhab oo wax kale uma imaan intaas mooyee. Muddo aan maalmo ka yarayn ayuu qofkii u yimaadaba wuxuu ku lahaa isla warkii, mana badiyo mana yareeyo, waddo walba ayaa warkii ku fulay, waxaa ka faa’iidaystay munaafiqiin fara badan oo aan la aqoon laakiin soo baxa markay dhacdo wax Muslimiinta lid ku ah.

Arrintii waxay noqotay dacaayad ciidankii ku riday ama ka dhex dhalisay ismaan dhaaf, waxay dhalisay muran gaaray in qoryo la isula baxo. Waxaa lagu dagaallamayaa waa hadalkii Shiikhu suuqa galiyay. Qaar baa waxay leeyihiin warkaas shiikhu ma oran ee munaafiqiin baad tihiin. Ma anaad iiga warramaysaa fulaan waaba ninkii jihaadkaanba dhaqaalihiisa bixin jiray ee. Qaar waxay leeyihiin hadduu hebal yahay waa lagu been abuuranayaa ee warkaas asagoo fayow afkiisa kama soo bixin. Ma fayooba! Manhajkii baa la baddalay!

Muran dheer dabadi arrinta waxaa lagu xalliyaa soo hubiya oo asagii u taga oo waydiiya warkaan beenta ah oo meelaha lala wareegaayo. Waxaa soo baxa ciidan xaqiiqo raadis ah, waa loo yimaadaa Shiikha oo la waydiiyaa warkaan dacaayadda ah ayagoo yiqiinsan in uu oran doono waa been iyo wax aan waxba ka jirin. Wuxuu ugu jawaabaa, “Haa. Anaa iri idinkana haddaan idinku leeyahay!” Waxaa qabata nimankaas caro ay ku sigtaan in ay Shiikha wax gaarsiiyaan waase isqabtaan oo caradoodii ayey liqaan.

Wallaahi furintaan ku jiray anigu oo waxaan kamid ahaa raggii cadowga hor fadhiyey, waxaan garanayaa ciidankayagii oo ku sigtay in uu xabbad isula baxo muran ka dhashay warkaas dacaayadda ah. Waxaa adkaysan waayay qiyaadadii magaalada oo wadaadku martida u ahaa, waxay waydiiyeen si taxaddar leh, “Shiikhow arrintaan magaalada ku jirta oo la yiri Shiikhaa laga maqlay maxaa ka jira?” Wuxuu ugu jawaabay, “Haa. Waa run anaa iri.”

Waa la yaabay, ciidankii fitan baa ku dhex abuurantay, khalkhal baa galay isku-xirnaantii iyo is-aaminiddii ciidanka, kala shaki baa ku dhex baahay, dowladdii Islaamka ahayd waxaa u yimid wax aan waligeed lagu fakarin. Nin waliba asagoo afka abur ka kicinaya ayuu kusoo gali oo ku qaylinaya, “Muxuu yahay munaafiqa noo yimid oo leh ku noqda qabiilkii iyo qurunkii Ilaahay nagasoo badbaadiyay? Aaway ninkaasi xaggee ayuu joogaa anaa shan xabbadood ku dhufanayee.” Haddaan takfiir nahay ninkaasaan dili lahayn.

Ninku waa nin loo soo dooray oo loo soo aaminay khibradna u leh arrintaan iyo sida dadka madaxa loogu socodsiiyo oo waliba looga badbaado sharkooda. Waa nin aan wadan wax hub ah oo aan ka ahayn dacaayaddaas iyo in la yiraahdo waa shiikh hebel ee ka wareega waa la yaqaan asaga iyo  manhajkiisaba. Nin ku aaminay ha khiyaamayn!

Maalin walba nin baa masaajidka ka istaagaya oo wuxuu soo daliilsadaa aayado Qur’aan ah ama axaadiith, wuxuu kor ugu qaylin, “Miyaan Rasuulku (sallallaahu calayhi wasallam) oran xadiith macnahiisu yahay: Qofkii idiin yimaada adinkoo isku duuban oo idin kala firdhiya dila? War ninkaan ha nalaga qabto.” Waan isku daalnay, waxaan jeclaanay in ay fiicnaan lahayd in la kala tago intii fitno ka wayn meesha ka dhici lahayd, illeen rag baa qoryo la gagabaya ama iscelin la’ caro darteed.

Shiikhii markuu arkay in aan u bisil nahay akhbaarta uu waday dhagaysigeeda ayuu wuxuu ballansaday qiyaadadii ciidanka ama madaxdii maamulkii Laasqoray. Wuu u warramay oo wuxuu usheegay akhbaartuu xanbaarsanaa. Akhbaartii waxay noqotay arrintii dacaayadda loo qabay, kamana yarayn kamana badin ujeeddadiisuna intaas ayay ahayd. Waxay si fiican oo dhaga nugul u qaateen akhbaartii ay u qabeen war ciyaalsuuqnimo ah ama war munaafiq ciidanka ku dhex tuuray oo aan jirin. Waxay yaqiinsadeen in amarkaan uu ka yimid golahii sare ee Al-Itixaad. Madaxay hoos u laalaadiyeen murugo awgeed iyo gabood falka meesha ka muuqday waxse kama qaban karaan arrinta oo talo farahay ka baxday.

Shiikhii wuxuu yiri, “Waqti badan ma hayo ee diyaar ma u tihiin in aad kala tagtaan oo nin waliba qabiilkii uu ka dhashay aado? Haddaad diiddaan ogaada maantaa isugu kaaya dambaysa oo shilin dambe ama raashin dambe oo aad ka sugtaan maamulka Al-Itixaad ma jiri doono cid aniga iga dambaysana war kama sugaysaan. Haddaad yeeshaan baabuurtaan baasiin idiinku shubi, waxayna idinku daadin ama idin gaarsiin illaa iyo Nugaal.” Waxaa la yiri afkaaga caano lagu qabay ee meesha ha nooga tagin. Wuxuu yiri fuula baabuurta, waa la fuulay. Muddaa la daadguraynayey dadkii sanooyinka soo hijroonayay. Waxaa la isugu geeyay Xingalool oo ah tuulo yar oo ku taal meel bannaan. Waa carro Warsangali.

Waxaa loo kala dajiyay qabiil qabiil, waxaana billowday jabkii ugu waynaa ee abid soo mara Muslimiinta dagta gayiga Soomaaliya marka laga reebo jabkii soo gaaray Sayid Muxamed Cabdulle Xasan iyo Daraawiishtiisii. Ikhwaanii intaan la kala dareerin aan milicsanno jawigii Laasqoray siduu ahaa intaan akhbaartaan foosha xun aysan imaan. Laasqoray waxaa ku wada noolaa shucuub aad u fara badan oo hal manhaj leh, hal amiir leh, hal hadafna leh. Waxay ka kala yimaadeen dhammaan dhulka Soomaalidu dagto, marka laga reebo kuwii Muhaajiriinta ahaa ee ayagu ka yimid meelo aad u fogfog ee dhulalka Muslimiinta.

Magaalada axwaasheeda haddaan xoogaa ka sheego waxaa kamid ahaa rag dhaawac ahaa oo muddo la dabiibayay laakiin aan wali ku guulaysan in ay helaan caafimaad taam ah. Waxaa kamid ahaa ragga dhibaataysnaa: Shiikh Axmed Cabdisamad, Cali Mujaahid, Xirsi iyo kooxdiisii oo aad u gubtay oo aan lahayn meel la qaban karo korkooda. Waxaa kamid ahaa kuwo aanan hadda magacooda halkaan ku tixi karin laakiin dhibaataysnaa ama duruuf gaar ah ay haysatay.

Ikhwaanii dhibaatada nalasoo daristay wax la qiyaasi karo ma ahayn laakiin aan isku dayo in aan tasawur ka bixinno ama tilmaan. Wixii nagusoo duulay wuxuu ahaa hal nin oo fara bannan, wuxuu ahaa nin wadaad ah, wuxuu ahaa raggii hawshaan hurmuudka ka ahaa ama madaxda kamid ahaa, wuxuu ahaa nin aan shaki laga qabin diintiisa iyo akhlaaqdiisa toona. Wuxuu kusoo galay magaalada sidii nin wafti ah ama kormeer.

Wuxuu xambaarsanaa wadaadku maaddada loo yaqaan nugliyarka ama kiimikada wax gumaadda ayadoo aan sharqamin. Tusaale Shiikhu xagga tirada waa kaligii, xagga tayadana waa faramaran yahay oo hub ma wadan. Shiikhu wuxuu adeegsaday siyaasad aan looga baran Al-Itixaad, wuxuu adeegsaday akhlaaq aan looga baran Al-Itixaad dhexdeeda, wuxuu kaloo ku gabbanayey haybadda shiikhnimada iyo in uu kamid ahaa maamulkii sare ee Al-Itixaad Al-Islaami.

Maxay ahayd akhlaaqda iyo siyaasadda aan horay loo aqoon?

Waxay ahayd akhlaaqda aan looga baran Al-Itixaad dhexdeeda: qof walba oo waydiiya wuxuu u socday wuxuu ku dhahaa waxaan u imid in aan idin kala diro oo nin walbaa qabiilkii uu ka dhashay aado hubkana aad iska xoortaan! Qof walba oo hadalkaas maqlaa waxaa go’a wadnaha markaasuu asagoo naxsan una malaynaya wax afka baarkiisa ah iska tagaa. Wuxuu kaloo adeegsaday wadaadku ishaacaad aad mooddo in uu ugu tala galay in dadku ku caajisaan marka dambana ay xaqiiqada raadiyaan ayagoo isleh war hadday rabto run ha ahaatee yaa noo xaqiijiya arrintaan ama waxa jira.

Wuxuu adeegsaday qabyaalad cad oo aan geed loogu soo gabban iyo hadallo ka turjumaya jaahiligii. Wuxuu u hadlay sidii woorlooradii oo kale, wuxuu noo celiyay marxalad Ilaahay naga soo badbaadiyay, taasoo ah in aan qolo qolo u kala baxno, wuxuu na xasuusiyay waxyaabo aan illownay, wuxuu la yimid akhlaaq tii ugu liidatay oo lagu arko qof dacwada u nasab sheeganayaa in uu sameeyo iskaba daa nin isku darsaday culumonimo iyo mas’uuliyad ka saarnayd ciidankaan oo wuxuu kamid ahaa odayaashii Al-Itixaad.

Kiimikada wadaadku nagu buufiyay saamaynteeda waa loo kala nuglaa oo markiiba rag baa waayay xiskoodii oo waashay. Waalida lafteeda waa loo kala nuglaa oo rag baa ayagoo fayow waashay ragna ayagoo dhaawac culus ah ayay waasheen ama xiskii ka tagay.

Waxaa kamid ahaa ragga waashay ama xiskii ka tagay Dhakhtar Bashiir Xuseen Jibriil, Cali Mujaahid, Caynaanshe Dheere oo loo yaqaannay kumbuyuutar masixi karo tiradu intay ahayd waayo waxaan ahayn shacab fara badan oo meelo kala gaar ah daggan, anigu intaan ayaan hubaa dhibkuse intaan waa ka badnaa. Aan hal nin dul istaagno oo dhibku ama waalidu saamayn ku reebtay: waa Cali Mujaahid. Cali waxaa isugu darmatay saddex arrimood:

1. Waa dhaawac oo wuxuu waayay lug qurux badnayd oo uu meesha la yimid
2. Wuxuu waayay ilma-adeertiis oo uu shalay surka ka bireeyay asagoo Ilaahay ku raalli galinaya oo waa taan soo marnay Warsangali oo maxaabiistii qolo qolo u qaybsanaya (Dabra)
3. Wuxuu waayay dowladdii Islaamka ahayd oo dhib badan lagasoo maray sidii dhidibbada loogu aasi lahaa markii Ilaahay u saldhigayna hal wadaad ayaa kala diray oo waliba ku celiyay jaahiliyadii ay ka yimaadeen qolo qolana u kala saaray shacabkii ku karaamaysnaa Laasqoray iyo dowladdoodii ay ku hoos noolaayeen. Calayhim mina-llaahi maa yastaxiqquun!

Cali waxaa la ii sheegay in uu joogo waddanka Ingiriiska gaar ahaan magaalada Barminhaam, dad ka war haya ayaan arkay. Waxay ii sheegeen Cali Mujaahid in uu dadka ugu neceb yahay qofkii ugu yeera Cali Mujaahid! Waxaa uu la baxay Cali Faqiih. Dadka waxaa uu ugu neceb yahay wadaaddadii Itixaadka ahaa ee dowladdii uu naftiisa ku bixiyey burburiyey. Cali wuxuu ahaan jiray nin xikmad badan oo farxaan ah oo waliba howlqabad badan. Cali waagaas ayuu waayay caqligiisii iyo waxqabadkiisii waana howlgab dhanka miyirka iyo dhanka ciidanka intaba. Haloo cudur daaro haddaad ku aragtaan tanaaqudaad ama war aan habboonayn.

Waxaa halis galay ama geeriyooday ummad fara badan, waxaan sugin kala dareerkii oo markiiba caro iyo ciil la dhaqaajiyay geesiyaashii nooga soo gurmaday waqooyi galbeed. Waxaa kala yaacay oo qoryihii daadiyay dhalinyaro fara badan oo aan taxamuli karin wadaadka kiimikadiisa uu buufinayay. Waxaa gabbalkoodii dhacay Muhaajiriintii oo ayaga aan cidina lahayn baabuurkaan raaca. Waxa loo dan lahaaba waa ayaga in ay meel cidlo ah kusoo dhacaan.

Waxaan filayaa ujeeddada ugu wayn ee naloo halaagay ama loo burburiyay dowladdii Islaamka ahayd in ay ahayd sidii Muhaajiriintu meesha uga bixi lahaayeen. Waana tan hadda ay af-labadii la yeerayaan Ictisaam. Waxaa na qabsaday ajaanib ama dad aan Soomaali ahayn, waxay ula jeedaan waa Muhaajiriintii waagaas ay u qabeen in ay dhulka la simeen. Alle dilaa dhinta! Nimanku waxayba u yimaadeen in ay dhintaan laakiin marna kuma ay fakarin khiyaamo intaas le’eg in ay kala kulmayaan walaalahood fil Islaam wafil caqiidah sidii la moodayay. Dadku waa isku dhex jiray, Allaa kala saaray.

Aan ku soo noqonno Xingalool iyo wixii murugo taallay. Dadku isku meel kama imaan, qolooyin baa waxay ka yimaadeen gobollo fog fog sida Itoobiya, Muqdisho, Bay, Bakool, Hiiraan, Mudug, Gado, Jubbooyinka iyo meelo kale oo fara badan. Ma jirin barnaamij dhaqaale oo wadaadku dadka ku dayactirayo mar hadduu dowladdoodii ka burburiyay. Waxaa lasoo siiyay amar ah kala dir laakiin ma wadan lamana soo siin miisaaniyad dhaqaale oo dadkaan intooda liidata lagu dabiibo.

Ikhwaanii dadku waxay ahaayeen cayr fara madow ama aan dhaqaale haysan, waxaa ku jiray dad dhaawac ah, waxaa ku jiray kuwo meel fog ka yimid, waxaa ku jiray kuwo duruufaysan, waxaa ku jiray carruur iyo haween aan waxba galabsan. Lama kala soocin oo waxaa si siman ugu dhacay musiibadii naloo soo diray. Dad badan ayaan maalinkaas kadib la maqashiin karin Al-Itixaad ama wadaad magacuu doono ha watee. Waxaa billowday in rag badani gaaladii isu dhiibaan. Waxaa naga dhex dillaacay jaasuus miiran oo illaa iyo hadda maaro loo la’yahay.

Al-Itixaad wuxuu ahaa laba koox oo isla shaqaysa. Qolo waxay qaabilsanayd dhaqaalaha iyo siyaasadda dibad iyo daakhilba, qolana waxay ahaayeen howlwadeenno ama qiyaadada ciidanka, ha noqoto dacwo ama dagaalgalin. Waxaa barnaamijkaan watay waa raggii caalamka ku xirnaa oo dowladdaan iyo shacabkeeda dhaqaalaha usoo aruurin jiray ayagoo magacooda isticmaalaya ama dhahaya waxaan ku jirnaa jihaad iyo marxalad adag.

Waxaa la kala diray qiyaadadii hoggaaminaysay mucaskaraadka Mujaahidiinta. Waxaa jagadiisii waayay hoggaamiyihii ama madaxwaynihii Al-Itixaad Shiikh Cali Warsame. Waxaa shaqadii laga eryay ganaaxna loo raaciyay Shiikh Xasan Daahir Aweys. Waxaa tuhun kala galay raggii isku Manhajka ahaa, waxaa madaxa lasoo kacay xumaan aasnayd oo magaceeda la yiraahdo qabiil. Waxaa Manhajkii ka leexday lagu midaysnaa rag badan. Waxaa soo noolaaday cadowgii aan meel iska marinnay, waxaa nagu wiirsaday ama nagu qoslay raggaan mabda’a ku kala tagnay oo aan ayagii martida u noqonnay, waxaa na qabsaday wax aan la malayn karin.

Xingalool waxaa la joogay maalmo aan badnayn. Waxaa loo kala soocay ciidankii qabiilooyinkii: Hawiye xagga u istaag, Daarood xagga u istaag, Isaaq xagga u istaag, Adaris ma jirin barigaas waxaase la hubaa in ay jireen qabiilooyin fara badan oo aan intaas oo dhan ahayn. Dadka intaas fara le’egna waxaa isku keenay caqiido iyo Manhaj. Qolo walba waxaa baasiin loogu shubay gaadiid, waa lakala dareeray ayadoo qof walbaa murugo buuxisay waxa ka horreeyana uusan garanayn.

Ninka na halaagay oo qiyaame wax laga waydiin doonaa arrintaan intuu adduunka joogana lagala xisaabtami doona waa Shiikh Cabdiwaaxid Xaashi. Wadaadka waxaan ugu nasteexayn lahaa hadduu nool yahay haka toobad keeno wuxuu ku falay Ikhwaankii aaminay. Ha ogaado in aysan ahayn wax fudud wuxuu sameeyay. Hadduu hilmaamay rag baan hilmaamin.

Xamar ma dhawa. Yaan la kala tagin. Waxaa la kala diray waa ciidankii Laasqoray ee lama kala dirin Islaamkii iyo Mujaahidiintii. Waa inoo qormadeenna dambe inshaa Allaahu tacaalaa.

[sawir]

Fiiro Gaar ah: Axmed Cabdisamad oo abaalmarin looga dhigay ama magdhow tiifiiga Al-Majd, waxaa maalgalintaas bixinayaa waa Cabdiwaaxid Xaashi oo ahaa ninkii burburiyay kaligi dowladdii Al-Itixaad 1994 Laasqorey. Kor fiiriya waxay labada wadaad u fadhiyaan furitaankii tiifiiga Al-Majd oo lagu wareejinayo Ina Cabdisamad.