Waxaan billownay in aan Dacwadii fidinno oo aan garsiinno gobollada kale. Boosaasana waxaan ka dhigannay xarunta ama  madaxtooyada Dawladda Islaamka ah ee Al-Itixaad Al-Islaami. Magaalada waxaa ku yiillay mucaskar la oran jiray Khaalid. Wuxuu ku yiillay magaalada dhexdeeda. Halkaas ayaa markii hore laga dhigtay madaxtooyo ku meel gaar ah maxaa yeelay dadkii magaalada dagganaa iyo muhaajiriintaan ka timid koofur isma ay aqoon oo wuu adkaa is dhexgalku.

Marka ilaa la iska baranayay waxaan samaynay xoogaw taxaafud ah ama is ilaalin ah. Waxaase jiray heshiis aan wada qaadannay oo ahaa ku soo dhawaada magaalada oo ha is martiyaynina! Laakiin nimankii yaqaannay Reer Bariga waxay dheheen ha ku degdegina dhexgalkooda annagaa naqaan Reer Bari. Ilaa ay arkaan in aad tihiin rag isku filan ayagana aan u baahnayn haloo kaadiyo. Taa micnaheeduna ma ahayn in aan magaalada la dhexgalaynin ee waa xagga siyaasadda waxaan ka hadlayaa.

Waxaa la bilaabay in la kala ratibo dafcooyinkii dacwada kala wadi lahaa. Waxaana loo diray qola walba meeshii loo asteeyay ama loo magacaabay. Gobolladii iyo tuulooyinkii nagu xeernaa ayaa rag loo diray. Magaalada Boosaaso waxaa lagu qaaday ol-ole ballaaran maxaa yeelay ayadu waa hooyadii dacwadaan oo dhan ama meeshii dawladdu fadhiday. Sidaa darteed waa in ay noqotaa meel nadiif ah xagga nabadgalyada, shirkiga, khuraafaadka iyo maamul la’aanta intaba. Ilaahayna waa nagu guuleeyay. Wakhti aan badnayn bayna nagu qaadatay ama waxaa la dhihi karaa lix bilood ilaa hal sano inta u dhaxaysa.

Intaas waxaa garab socday diyaargarowga xagga ciidanka oo maalinba maalinta ka dambaysa soo badanayay waxaana ciidammadaas cusub la siin jiray tababbarro ku saabsan xagga jismiga iyo xagga qalbiga intaba. Waxaa la sameeyay meelo lagu dhaqan celiyo midkii la kari waayo oo dhaqankiisu xumaado. Waxaana xeryaha dhaqan celinta ka mid ahaa meeshii la dhihi jiray Dhagcaan oo u dhawayd Qaw. Markay wanaagsanaadaanna waxaa laga dhigi jiray ama loo diri jiray nin walbaa wuxuu ku fiicanyahay halkaasuuna Islaamka uga khidmayn jiray. Waxaa markiiba is fahmay dadkii deegaanka iyo muhaajiriintii.

Waxaa bilowday is dhexgal, is aamin iyo wada shaqayn. Muhaajiriintaan waxaa ka mid ahaa ardaydii jaamacadaha, dugsiyada sare, dugsiyada dhexe, dugsiyada hoose, ardaydii dugsiyada Qur’aanka iyo waliba macalimiintoodii wax barashada intii Alle doonay, macalimiintii diinta iyo kuwii maadiga intaba.

Muhaajiriintaasi waxaa ka mid ahaa saraakiishii ciidamada qalabka siday iyo wasaaradihii kale ee dawladdii dhacday maamuli jirtay. Waxaa ka mid ahaa rag khubaro ahaa oo wax maarayn jiray markay talo murugto. Rag kaliya ma ahayn waxaan ka sheekaynayaa ee waxaa ku jiray haween aqoonyahanno ahaa oo laga faa’iidaysto dhankoodana.

Isfahamka waxaa soo dadajiyay dadka deegaanka oo ahaa dad ilbax ah oo reer xeebeed ah iyo bulshadaan muhaajiriinta ahayd oo isku darsatay cilmi diineed iyo mid aduunyo intaba. Muhaajiriinta waxaa ka mid ahaa culumadii Soomaaliya ugu waawaynayd marka laga reebo in yar. Culumadaasi waxaa ku ta’athuray ama ku dayday ama ka faa’iidaystay qof kasta oo dhaqan xun lahaa ama ilbaxnimadiisu hoosaysay markaasaa waxaa la noqday ama soo baxday bulsho nadiif ah.

Markii la arkay dhaqan wanaaggoodii, markii la arkay aqoontoodii, markii la arkay maamul-wanaaggoodii ayaa loo dhiibay meel kasta oo muhiim ahayd. Meelaha loo dhiibey waxaan ka xusi karaa Isbitaalkii Guud, Dakaddii wax ka soo dagi jireen, nabadgalyada magaalada, masaajiddeedii iyo khudbooyinkii iyo wixii la is lahaa bulshaday waxtar u yihiin. Boosaaso oo kaliya ma aha waxa ay dadkii is fahmeen ee meel kasta oo dawladdu gaartay waxaa ka dhacay xasillooni iyo maamul wanaag iyo horumar, haddey noqon laheyd mid diineed iyo mid aduunyo intaba. Markaasaa waxaa iska soo daba dhacay dalabka ka imaanaya magaalooyinka kale.

Waxaa ballaartay maamulkii dawladda. Waxaa batay tiradii iyo tayadii ciidanka. Xagga dacwada waxaa isku xirmay gobolladdii intii badnayd sida Hargaysa, Barbara, Burco, Laascaanood, Garoowe, Qardho, Ciirogaabo iyo intii hoos timaadda magaalooyinkaas. Bal waxaan gaadhnay Gaalkacayo meel wax yar u jirta oo lagu magacaabo Bayra. Waxaan Goday ku soo marnay Al-Itixaad Al-Islaami oo xaafiisyo ku leh ciidanna u joogo magaalada Goday. Gaalkacayana markaas waxaa isku hor fadhiya Caydiid iyo Cabdullaahi Yuusuf. Intaas oo gobol oo aan kor ku soo sheegay ma jiro hal magaalo ama hal tuulo oo aan dagaal ku galnay ee magaala walbaa waxay soo dirsanaysay ergo ayagoo leh noo imaada waan idiin baahannahaye muddo ka dibna waa loo imaan jiray dacwaduna waxay isku xirnayd illaa Itoobiya.

Su’aal ku socota akhristayaasha

Dawladdaan hadda ka jirta Koonfurta Soomaaliya oo kitaabka Ilaahay wax ku maamulaysa (Shabaabul Mujaahidiin) hadda ka hor masoo martay Soomaaliya? Haa, way soo martay laakiin waxay ku kala duwan yihiin, tan hadda jirta (Shabaab) waxay oofisaa xuduuddii Alle tan aan ka sheekeynayana ee 1992dii soo martey gobollada Waqooyi (Al-Itixaad) xuduud ma ay fulin jirin waxayse wada wadaageen maamul wanaag, dhaqan wanaag iyo isku fillaansho nabadgalyo iyo wax soo saar intaba.

Dawladda aan sheekadeeda hayno waa middii berigaas ka curatey ama ka hirgashay dhul aad u ballaaran oo gaaraya ilaa dhulka Itoobiya xoogga ku haysato. Xaggayse ku dambaysay dowladdaasu? Sidaad ogtahay akhristow dawladda hadda ka jirta koonfurta Soomaaliya ee Islaamiga ah waxaa la dagaalamaya jinni iyo insi, sokeeye iyo shisheeye. Waxaa dagaalka lagu wadaa sanooyin walina waa dhaqaajin la’ yihiin una malayn maayo in ay dhaqaajin karaan intay Ilaahay ku toosan yihiin.

Waxaan rabaa inaan idin xusuusiyo in dawladdii nasoo martey 1992dii ee ka talin jirtey gobollada Waqooyi in la kala direy iyada oo aan cidina ku soo duulin. Akhristow ha u maleynin in dagaalkii Garoowe ay ku baaba’dey dowladdii Islaamiga aheyd ee waxey samaysey horumar aaney gaarin intaan dagaalku dhicin ka hor.

Waxaase baabi’iyey nabadgalyadii iyo maamulkii wanaagsanaa ee ay shacabku heleen wadaad xumayaal. Waxayna gacanta ugaliyeen hoggaamiye kooxeedyo iyo Ashahaado la dirir oo  waxay hal kalmad ah ku kala direen dawladdii Islaamka ahayd hubkiina dhulkay ku duugteen ama waxay siiyeen Ashahaado la dirirkii.  Burburkii Al-Itixaad kharash badan kuma bixin ee waxaa loo adeegsaday ra’yi uu leeyahay nin wadaad ah oo fitnaysan.

Ma umalaynaysaan Islaamka intaas masaafada le’eg fiday muddo sanad ka yar in uusan cadow yeelan karin mid dibadeed iyo mid gudaha intaba? Haa, waa leeyahay waana la ogaa ilaa xad, wixii qarsoonna Allaa ku filan. Walaalayaal cadaawaddu waxay ka soo billaabatay markaan ka soo dhaqaaqnay Dhoobley intaasna waa kordhaysay. Waxaan kaloo aamin laga ahayn munaafiqiin ciidanka ku dhexjiray iyo jaasuusiin gudbiya sirta oo ciidanka ku dhexjiray lamase yaqaan labadaas nooc midkoodna maxaa yeelay way isqarinayaan intay awoodaan aakhirkase Allaa fashiliya.

Waxaa kaloo jira wadaad xume taladiisii la qaadan waayay oo asaguna madaxa dhulka la dhacaya oo jabkaagu guul u yahay! Xasuusta waxaan joognay oo isku aruursannay xadka Keenya. Hadday awood leedahay Keenya ama siyaasad u dagsan sida hadda lagu amray oo ah in ay Islaamka la dagaalanto faro islama aanan gafneen. Itoobiya waan soo dhexmarnay hadday xoog hayso nama soo dayseen. Gobolladda Soomaaliya oo aan soo dhexmarnay nama siidaayeen ee way na bililiqaysan lahaayeen.

Kuwaan aan ku habsannay magaaladoodii isuma-kaaya dhiibeen ee dagaal bay nagala hor imaan lahaayeen hadday awood hayaaan (Reer Bariga). Waxaa jiray hay’ado gaalo ah oo magaalada qorshahooda gaarka ah u joogay waxaadna ogtihiin gaal waddan Muslim joogaa waa jaasuus, waa baadari, waa cudurside, waa khabiith dhan walbaba marka laga eego aan wax khayr ah lahayn. Ayaguna taarkooday rakibteen oo dagaal bay hoosta ka wadeen awoodse ma lahayn.

Waxaas oo xumaan ah oo jiray ama cadaawad ah Ikhwaanku wax buu kala socday oo ma ahayn rag qaafiliin ah Ilaahayna waxaan ka magan galnay sharkooda waana u diyaar garownay. Waxaa magaalada buuxdhaafiyay rag ka soo jabay Koonfurta Soomaaliya oo aad u farabadan oo saraakiil sar sare ah waxaana ka xusi karaa Jeneraal Maxamed Abshir Hamaan, Korneyl Xasan Abshir Faarax, Jeneraal Jaamac Cali Jaamac, Jeneraal Cismaan Fatiig, Korneyl Abshir Muuse iyo Jeneraal Cali Ismaaciil. Waa saraakiishii dowladdii Maxamed Siyaad Barre.

Magaaladii isbaddal baa ku dhacay xagga dhaqaalaha, siyaasadda, nabadgalyada iyo caafimaadka waxayna noqotay magaalo meel walba la isaga yimaado oo waa camirantay bal waxaa dhacday in aan xagaagii kululaa ee dadku ka carari-jireen magaalada oo ay cidlo ahaan jirtay aan la dhaqaaqin oo ay mar walba camiran tahay ilaa la fahmi waayo xilligii xagaaga dadku u diyaar garoobi jireen. Waa taan soo marnay magaaladoo inta laga xagaa baxo tuugo ka shaqaysato oo dadka guryahooda jabsadaan. Miyaad illawdeen Dabanirig iyo raggiisii?

Boosaaso waxay noqotay Caasimaddii Islaamka aad bayna u soo caan baxday waana sidaan rabnay Allaana ku mahadsan. Waxaan ugudbi doonnaa inshaa Allaahu tacaalaa magaalada lagu magacaabo Bacaadwayn waana magaalada uu ka dhici doono niqaashkii saddexaad ee dhexmara xubnaha sarsare ee Dawladdii Al-Itixaad Al-Islaami natiijadiisana waxaan idiinku soo gudbin doonnaa inshaa Allaahu tacaalaa qormadayda dambe. Boosaaso waxaan ku soo gunaanadayaa labo dhacdo oo ka dhacday anoo jooga.

Dhacdadii Koowaad waxay ahayd:

Goor subax ah oo dadku shaqooyinkoodii ay udiyaar garoobayaan ayaan waxaan arkay ciidan koox koox u taagan oo afka isku haya, waxaa ciidanka ku dhexjira ama dhex taagan nin awalna qurux u dhashay haddana intuu tuute barabara leh ku labbistay aad mooddo Shabeel,  kaaga darane wuxuu ahaa nin cad aad uxanaaqsanaa markaasaa midabkiisii caddaanka ahaa wuxuu isu baddalay guduud.

Waan ku soo dhawaaday ciidankii waxaana iri maxaa jira? Waxaa la ii sheegay waxa jiray. Meeshu waa mucaskarkii Khaalid dhexdiisa, waxaa la diray oo maqan laba gaari oo tikniko ah iyo ciidankii saarnaa oo waajibaad loo diray in ay ka soo fuliyaan magaalada dhexdeeda. Labada gaari waxaa kala wada labadii wiil ee barakaysnaa ee Goday buundadeedii gafuurka ku soo qaatay Tigree lawya-gaabna argaggaxa ku riday waa Cali Xaashi iyo Shariif Yare.

Maxaa dhacay? Waxaa dhacay nin askari ah oo ciidanka Mujaahidiinta ka tirsanaa ayaa waxaa si gardarro ah u xirtay Booliiskii saldhigga joogay, waa loo tagay oo la yiri ninkaan xaaladdiisa nooga warrama oo hadduu khalad leeyahayna aan isla ogaanno oo wuxuu dambi leeyahay wuu mutaysan hadduusan dambi lahaynna iska sii daaya.

Labadiiba way diideen. Maalmaa lagu noqnoqonayay oo la lahaa war nala hadla oo askarigayaga noo siidaaya ama dambi ku sheegta, way diideen. Aakhirkii sarkaalkii u sarreeyay ciidanka hawl galinta ayaa waraaq u qoray oo wuxuu ku yiri hadiidnan 24 saac gudohood ku siidayn askariga xoog baan ku soo furan doonnaa inshaa Allaahu ee ogaada. Dhag jalaq uma ay siin. Waxaa dhammaaday waqtigii loo qabtay markaasaa inta ciidankii la diyaariyay waxaa laga doortay labadii gaari oo aan idiin sheegay iyo ciidankii saarnaa waajibka la siiyayna wuxuu ahaa ninkii ama nolol ku keena ama maydkiisii keena.

Ma taqaanaa sargaalka xanaaqsan oo shabeelka u ekaaday? Waa Shiikh Kornayl Faarax Xasan Faarax (taqabalahu-llaahu). Ciidankii kalana waa la diyaariyay oo waxaa la galiyay heeggan buuxa, Shiikhu hadba saacadduu eegayaa waxaa soo galay labadii gaari oo aad mooddo dhagax la tuuray oo mid waliba kan kale is leeyahay ka hor gaar ciidankii oo u bishaaree ilayn waxay wataan askarigii oo ay xoog iyo dagaal ku soo furteen wax dhaawac ahna uusan ku oolin askariga waxaase wali ku xiran katiinaddii baladu ku xirtay. Hal mar ayaa takbiirtu isla yeertay Allaahu Akbar.

Nimanku dagaal adag bay galeen oo rag bay foodda isdareen dagaalkii hadduu muddo socday gudahay u galeen xabsigii dhib badanna way kala kulmeen waxay lasoo baxeen maxbuuskoodii oo fayaw. Waxaase goobtaas kaga shihiiday bi’idnillaah askari qiimo badnaa oo magaciisa la oran jiray Gorod Mucalim Muxamed (Ina Mucalim Cashara) Mucalim Casharna waxaa uu ahaa macalin Qur’aan dadku aad u jeclaayeen oo magaalada Garoowe dugsi Qur’aan ka dhigi jiray.

Gorod Alla ha u naxariistee kuma uusan jirin askartii loo diray Camaliyadda ee uu doortay Shiikh Kornayl Faarax Xasan Faarax (taqabalahu-llaahu). Waxaa uu ahaa nin dhalinyaro ah oo lagu yaqaannay firfircoonaan iyo geesinnimo asaga oo magaalada ku maqan ayaa ciidankaan la xulay iridda markii ay ka sii baxayeen ayuu la kulmay ka dibna markii uu dareemay in ciidanku howlgal u socdo ayuu labadii gaari midkii dambe dabada qabsaday. Ma uusan wadan wax qori ah, dagaalkii markii uu bilowday ayuu si toos ah waxaa uu u abaaray qolkii uu ku tuhmayey in uu ku xiran yahay walaalkiisii maxbuuska ahaa Allaah waxa uu qaddaray in markiiba asaga ay ku dhacdo xabadii ugu horaysay. Dhanka kalena  bilayskii nin baa ka dhintay guushiina waxaa qaatay Muhaajiriintii la dulmiyay.

Dhacdadii labaad waxay ahayd:

Maalin baa waxaan maqlay rasaas dhacaysa magaalada dhexdeeda caadana uma ahaan jirin magaalada dhexdeeda in rasaasi si macnadarro ah isaga dhacdo. Waxaan soo aaday meeshii rasaastu ka dhacday waxaa iga horyimid nin walaalkay ah ama Muhaajiriintii ah oo ordaya. Waan soo dabagalay.

Waxaan soo gaaray asagoo meel fariistay oo neeftuuraya waxaan iri ii waran maxaa dhacay? Wuxuu yiri intuu hareeraha iska eegay war gaalkii xumaa oo Islaamka dhibay ayaan soo khaarajiyay ee aamus. Waxaan iri Allaahu Akbar duurkaygana waan iska galay. Waxaan horay idiinku soo sheegay in ay magaalada joogaan gaalo jawaasiis ah oo baadariyaal ah, cudursidayaal ah oo innaba aan khayr lahayn, kan xun ee la khaarajiyayna wuxuu kamid yahay kuwaas khayrka daran.

[arabic-font]

(فَمَا بَكَتۡ عَلَيۡہِمُ ٱلسَّمَآءُ وَٱلۡأَرۡضُ وَمَا كَانُواْ مُنظَرِينَ)

[/arabic-font]

 

Gaalkaas samaduna uma ooyin dhulkuna uma ooyin bal waa ka nasteen macsidiisii iyo gaalnimadiisii. Ninka gaalka khaarajiyay waxaa la oran jiray Muuse Ciise (taqabalahu-llaahu), kaligiina ma ahayn xagga talada iyo xagga ciidanka toona ee gaalkaas waxaa lagu khaarajiyey talo xaafiis kasoo baxday aadna loo rogrogay jazaahumu-llaahu khayran ajmaciin.

Akhristayaalaw waxaan gali doonnaa dagaal adag oo u baahan isticdaad ama diyaar garaw. Waxaan kaloo arkay meelaha dadku ra’yigooda ku soo qoraan qaar waxaan ka dareemay in ay cabsiyu gashay oo ay yiqiinsadeen in ayaga la soo gaari doono iyo waxay sameeyeen. Durbaba qaylay afka ku dhifteen laakiin ma haystaan waxay isku difaacaan oo aan ka ahayn war culumada daaya. Culumadu ma marfuucul qalam baa? Miyaysan khalad gali karin? Miyaanse looga digi karin waxay galeen oo gabbood fal ah? (Ikhwaankii la gumaaday).

Fiiro Gaar ah: Qofkii qormadaydii koowaad akhristay waan is fahmaynaa oo wuu ogyahay ujeeddadayda iyo meeshaan u socdo laakiin walaalaha dib ka imaanaya ha sugeen qisadaan oo dhammaystiran inshaa Allaahu way imaan doontaa anna waan wadi doonaa inshaa Allaahu.

Aan idin xasuusiyo cudurdaarkaygii iyo wuxuu ahaa mar labaad si aanan isu xagxagan. Waxaan ballan qaaday in aan qisadaan dhammaystiro haddii Ilaahay ibaaqi yeelo waxaan sheegay in qisadaanu mari doonto Qabiilooyin, Odayaal, Shuyuukh iyo Dhalinyaro intaba. Wax dan ahna kama lihi oo aan ka ahayn in dhacdadu meesha ila martay anna waan sheegi doona waxaan xaq u arko.

[arabic-font](لا نخاف لومة لائم)[/arabic-font]