Walaalayaal waxaan kala tagnay anagoo u nimid ciidammadii mujaahidiinta ahaa ee Itoobiya dhexdeeda joogay. Waxaan soo lugaynay muddo dheer, waxaan soo marnay cabsi fara badan, waxaan soo marnay daal fara badan, waxaan u nimid ciidankii mujaahidiinta. Waan daaltirannay ama waa nasannay, waxaan dareennay cizzi, kalsooni iyo sharaf badan.

Ciidammada mujaahidiinta ah ee Itoobiya dhexdeeda joogaa waxay u qaybsan yihiin guuto guuto. Takhdiidkaasna waxaa la qaatay kadib weerarkii Maraykanku kusoo qaaday saldhiggii waynaa ee mujaahidiinta ee ku yaallay Ugunjo ama Xangeeya oo ku yaallay hawdka Qarri Jaqood. Ciidan kastaana wuxuu leeyahay waajibaad u gaar ah iyo aag ayaga lagu ogyahay in ay ka dagaalgalaan.

Waxaan u imid ciidan uu madax u yahay Shiikh Cabdisalaam Cismaan Cabdisalaam. Ciidankaas aaggiisu aad ayuu u balaadhnaa. Waxay ka hawlgali jireen inta u dhaxaysa Dhagaxbuur, Gunagado, Shilaabo, Qabridaharre, Qabribayax, illaa iyo dhulka lagu magacaabo Riseef Eeriya (Reserve Area) ama la yiraahdo Doolo. Sarkaalka ciidanka madaxda u ah iyo anigu aqoon hore inagama dhaxaynin oo markaas ayaan isbarannay balse aan tilmaan ka bixiyo sifaadkii aan ku arkay.

Wuxuu ahaa nin aan dheerayn aadna u gaabnayn. Wuxuu lahaa hilib aan badnayn, wuxuu ahaa nin maariin ah say ila ahayd, gadh weyn buu lahaa, waxaa uu ahaa nin farxaani ah oo marna aadan arkaynin asaga oo xanaaqsan, wuxuu ahaa deeqsi geesi ah. Kamaysan muuqan isla wayni ama in uu ragga wax dheeryahay in uu isu qabo. Waxaa ka muuqatay isku kalsoonaan.

لا نزكي على الله احد

Waxaan ka warramayaa waa uun sifaadkii aan ka arkay hoggaamiyaha waase laga yaabaa in dadka qaarkiis haddii la dhaho wadaadkaas tilmaama in ay si kale u tilmaami lahaayeen wallaahu aclam.

Sheekh Cabdisalaam iska faanin maayo ee dagaal baan la galay, muddana waan wada lugaynay oo gaajo iyo harraad iyo colaad ayaan soo wada marnay. Waa meelaha cilladda qofku kusoo baxdo ama lagu ogaado waxtarkiisa iyo waxtar la’aantiisa.

Waxaan billaabay isticdaad in aan galo, illayn waxaan billaabay nolol cusube. Waxaan gatay qori Aake-47 ah iyo rasaastiisii. Qorigu waa cusubyahay oo waxaa laga soo qaniimaystay Tigreega saliibiyiinta ah. Waxaan diyaarsaday wax kasta oo iga dhimanaa. Waxaa la igu daray koox ama urur ciidan ah. Waxaa nala siiyay waajibaad gaar ah.

Ciidanku wuxuu leeyahay hal talis ama hal amiir laakiin isku meel kama dagaalgalo oo wuxuu u qaybsan yahay ama u dagaal galaa 30 illaa 40 inta u dhaxaysa oo ciidan ah.

Meelaha qaarkood waxaa laga yaabaa in ay isku soo dhawaadaan ama isuba yimaadaan Mujaahidiintu, mudda yar kadibna way kala aag baddashaan. Waa isu soo hiiliyaan ama waa is caawiyaan.

Aan isha marinno ciidanka dhexdiisa.

Waxaa kamid ahaa ciidanka nin lagu magacaabo Ibraahiim Khaliil. Ibraahiim wuxuu noo qaabilsanaa saxaafadda, wuxuu ahaa nin jecel in uu wax soo akhriyo annagana nagu dul akhriyo, wuxuu ahaa nin wax qora inkastoo aysan jirin qalab wax lagu qoro haddana wuxuu isku dayi jiray in uu ushaqeeyo sidii nin saxafi ah oo kale. Wuxuu ahaa nin jeclaa in uu taariikhda kaydiyo oo qoro dhacdooyinka.

Waxaa kamid ahaa raggii aan meesha isugu tagnay Shiikh Dhaaweed. Dhaaweed wuxuu ahaa wadaaddadii Aslaaxa la dhihi jiray, wuxuu joogi jiray Qabribayax oo uu dacwada ka waday. Gaaladu ma kala soocin Aslaax, Itixaad, Waxdad, Suufiyo iyo wixi la mida oo Itoobiya dhexdeeda joogay ninkii ay diin ka muuqato oo lagu arko Itoobiya dhexdeeda waa la dilay ama waa la xiray xarig geeri u dhigma.

Shiikh Dhaaweed wuxuu ciidanka u yimid asagoo laga shakisan yahay imaatinkiisa, maxaa yeelay wuxuu ahaa nin aan Al-Itixaad ku manhaj ahayn. waxaa kaloo waagaas badatay wadaaddada jaasuusiinta noqday oo dhib badan noo gaystay. Waa sax ku manhaj muu ahayn Al-Itixaad haddana uma imaan Al-Itixaad ee wuxuu u yimid jihaad fii sabiili-llaahi iyo in uu naftiisa iyo maalkiisa ku bixiyo kalimadda Allaah in ay kor noqoto. Inuu run sheegayo waxaa ogaa Allaah kadibna asaga, anaguse waan ka shakinnay!

Shahiid Shiikh Dhaaweed wuxuu noqday nin Ilaahay barakeeyay oo saaxadii wax wayn ka baddalay. Wuxuu noqday qaa’id aan marnaba caadi ahayn oo geesi ah. Wuxuu noqday nin ay kusoo hirtaan mujaahidiintu. Wuxuu noqday mujaahid dagaalgaliyey ummad u baahnayd in ay jihaadaan. Taqabbalahu-llaah.

Waxaa kaloo saaxada Jihaadka noogu yimid Shiikh caan ka ahaa magaalada Jigjiga. Shiikhu ayaa qiso nooga sheekeeyey. Laakiin inta aanan sheekada billaabin aan sawir ka bixiyo qaabkaan u fadhinnay iyo meeshaan fadhinnay.

Waxaan joognay dhul hawd ah oo dhirtu cagaaran tahay, waxaan maqlaynay shinbiraha codkooda kala nooc nooca ahaa. Waqtigu waa barqadii, colaadi markaas ma jirin oo waan iska nasanaynay ama meel baan dagganayn oo safar kuma aannaan jirin, nin walbaa qorigiisaa agyaallay ama ku ag tiirsanaa oo dhagtaa noo taagan illayn annaga iyo gaaladu isku meel ayaan joognaaye oo maka fogine.

Waxaan ka xasuustaa raggii goobtaas fadhiyay amiirkayagii Shiikh Cabdisalaam, Xasan Wali iyo Ibraahiim Khaliil. Raggu ma yarayn. Jawigu aad buu u dagganaa. Shiikha waxaa horyiillay ama uu gacanta ku hayay laba kitaab oo midna tafsiir yahay midna naxwe yahay (Kawaakib), mid walba xoogaa ayuu ka akhriyay. Markuu dhammeeyay akhriskii ayuu sheeko billaabay. Wuxuu yiri, “Waxaan joogi jiray magaalada Jigjiga, waxaan dadka wax barayay muddo dheer,” wuxuu tilmaamay sanooyin fara badan, ma hubo sanooyinkii mar mar waxaan is dhahaa ma wuxuu yiri 20 sano, mase hubo tirsiga.

Shiikhu wuxuu yiri, “Cilmiga naxwaha waxaan ka gaaray heer aan isku dayay in aan kutubo ka qoro ka madax bannaan kuwii culumadii hore oo naxwaha qortay. Fanniga aan dadka bari jiray wuxuu ahaa Tafsiirka Qur’aanka iyo Naxwaha. Waxaan is lahaa waxaad ka gaartay labadaba meel wanaagsan.” Maxallu-shaahidkaygu waa meeshaan: Shiikhii intuu qummaati noo soo eegay oo dhaar xaf isku siiyay ayuu yiri intaasoo dhaar ah, “Waxay iga tahay in aannan fahmin waxaan dadka u aqrinayay hadda ka hor.” Wuxuu ka wadaa intuusan noo imaan ama uusan goobta Jihaadka imaan.

Waxaa laga yaabaa in qaarkiin yiraahdo waxaad Shiikha ku khaladdeen risaalooyinkii aad ku khaladdeen Shiikh Jaamac Cabdisalaam, Shiikh Nuur Macallin, Shiikh Xasan Daahir Aways, Shiikh Xasan Turki, Shiikh Cabdiqaadir Mu’min, Shiikh Xasan Mahdi, Shiikh Cabdullaahi Cali Xaashi iyo culumo badan oo saaxada jihaadka joogta oo aan halkaan lagu soo koobi karin magacyadooda. Taas waxaan ka leeyahay waagaas ayada ah waxaan ahayn Al-Itixaad oo risaalooyinka hadda Ictisaam ka cabanayaan lama akhrisan jirin lamana aqoon.

Shiikhu wuxuu akhriyay tafsiir aan u malaynayo in uu ahaa Ibnu Kathiir, wuxuu isha mariyay aayadaha Jihaadka ka hadlaya, wuxuu ku baraarugay wuxuu markaas ku sugnaa oo cizzi iyo sharaf ahaa, markaasuu yaqiinsaday Jihaadka Qur’aanku sheegayaa in uu yahay midkuu hadda dhex fadhiyo ee uusan sheeko dhammaatay ahayn. Wuxuu u ekaaday nin hurdo ka kacay oo kale waana midda ku bixisay in uu qalbigiisa ka runsheego oo miisaan isa saaro kaligiis (xafidahu-llaah).

Shiikhu wuu qiirooday wuxuuna billaabay in uu cudurdaar bixiyo intii uu ka maqnaa goobaha Jihaadka. Waxaa kamid ahaa cudurdaarkiisii, “Waxaan is dhihi jiray yaa carruurtaada kuu biili doona haddaad ka tagto?” Wuxuu muujiyay shiikhu in uusan fahmin aayadaha Jihaadka ka hadlaya maantay kahor! Shiikha markii iigu war dambaysay waxaa la ii sheegay in uu daaci ka yahay magaalada Galdogob. Shiikha magaciisu waa Shiikh Cabdinaasir. Ma hayo magaciisa labaad.

Waxaan goobta jihaadka ku wada jirnay oo aan ku wada cibaadaysanaynay nin aan aad u jeclaa ama Allaah dartiis aan u jeclaa waa Shiikh Axmed Cabdisamad Geesood. Haddaad xasuusataan Shiikh Axmed waxaan ku billaabay qormooyinkii koowaad, kuwii dhexana waa ku jiray magaciisu, haddana waa kan soo laabtay. Shiikha waxaa dhaawac aad u ba’ani kasoo gaaray dagaalkii Laasqoray (Dabra).

Waa annagii soo marnay asagoo calooshii iyo feerihii isku darsameen oo loo qaatay in uu dhintay ama uusan ka kacayn dhibka gaaray mase dhiman oo wali waa jihaad-doon oo wuxuu rabaa in uu shahaado helo. Noloshaan adduunka wax uguma taal, waxaa u muuqda xuurul-cayntii Jannada ku sugnayd ama loo diyaariyay shahiidka. Diiftii dagaalkii iyo dhaawicii Laasqoray kama harin oo waa ka muuqataa. Waxaad mooddaa in uusan ku qanacsanayn wax shahaado ka yar. Waa sida daahirkiisa nooga muuqatay.

Shiikh Axmed Cabdisamad waa nin dheer oo hilibyar ama caato ah, intii dhaawucu gaarayna sii hilib yareeyay (waa intaan ka ogaa), wuxuu ahaa nin samir badan, shaqo badan oo u fudud in uu wax qabto, wuxuu ahaa nin jecel in uu dadka wacdiyo oo ku dul akhriyo nusuusta. Wuxuu inta badan ka hadli jiray mustaqbalka iyo waxa loo baahan yahay in la gaaro.

Wuxuu ka hadli jiray cizziga iyo sharafta Islaamku leeyahay, wuxuu ka hadli jiray in uusan nin jilicsani Islaamka wax u qabanayn, wuxuu ka hadli jiray in loo diyaargaroobo waddada dheer ee na sugaysa. Wuxuu nagu dul akhrin jiray aayadaha Jihaadka ka hadlaya ee suuratu Aala Cimraan inta badan.

Wuxuu ahaa nin iithaar badan ama aan oggolayn in uu wax cuno ayadoo qof qatan yahay, wuxuu ahaa nin xishood badan oo aan hadal badnayn, wuxuu ahaa nin aan kaga dayan jiray xagga wanaagga iyo sabirka. Shiikha waxaan si gaar ah ugu xasuusanayaa waa ninkii baycadii Al-Itixaad iga qaaday markii aan joognay magaaladii Laasqoray. Baycada waxaan ku galay waxaa kamid ahaa in aan naf iyo maalba u hurno Islaamka. In aan Jihaadka ka runsheegno oo bixinno naf iyo maalba.

Waxaan baycada ku galnay in aan walaheena siinno Islaamka, gaalada iyo ehelkeedana beri ka noqonno. Waxaan baycada ku galnay in aan ku soconno Manhajkii Nebi Muxamed (sallallaahu calayhi wasallam) noo jeexay. Waxaan baycada ku galnay in Allaah diintiis loo khidmeeyo adoo ladan iyo adoo dhibaataysan intaba. Waxaan ku ballannay shicaarkii ahaa:

نحن الذين بايعوا محمدا علي الجهاد ما بقينا ابدا

Walaalayaal sababta aan warka Shiikha u badiyay aan idiin sheego:

Qoraalkaan magaciisu yahay “Masoo gaadhay gaal iyo wadaad gaar u wada taagan” in aan qoro waxaa igu bixiyay ama sabab u ahaa Shiikh Axmed Cabdisamad Geesood. Shiikha saan idiin sheegay wuxuu ii ahaa qudwa ama ku-dayasho nin mudan. Waxaan isla soo gaadhnay waa dhaweyd oo xilligii maxkamadaha u dhow. Xamar baan isla joognay. Waxaan ahayn rag cadaysin ah ama fara bannaan, oo waxaa sharaftii nooga ciyaaray Al-Itixaad oo hubkii naga dhigay (عليهم من الله ما يستحقون).

Waxaan galnay in aan iska xamaalanno oo ilmahayaga u xiiranno. Waxaan isha ku hayn jiray wixii soo baxa oo siyaasad cusub ah xagga dacwada. Waxaan jeclaa in Ilaahay rag soo saaro naga dulqaada dulligaan lagu jiro waxna ka baddala. Waxaa dhici jiray shirar looga hadlayo mustaqbalka Soomaaliya iyo sidii lagu badbaadin lahaa Muslimiintaan la gumaadayo har iyo habeenba. Mar walba oo la shiro waxaa dhici jiray khilaaf iyo aragtiyo kala duwan. Waxaa la noqon jiray koox koox. Waxaan isha ku hayn jiray kooxda uu raaco Shiikh Axmed Cabdisamad.

Khilaafaadkii ugu dambeeyay ee dhexmaray mujaahidiinta iyo mukhaalifiinta jihaadka waxaan fiiriyay meesha Shiikh Axmed maray, waxaan ogaaday in uu maray muqaabilka mujaahidiinta ama uu kasoo horjeestay Jihaadkii. Waxaa i galay shaki, waxaan billaabay gaabis, waxaan galay in aan si taxaddar leh ula socdo mujaahidiinta. Waxaan jeclahay mujaahid iyo Manhajkiisa saxan. Waxaan ku sigtay in muqfuraddu iga tagto. Waxaan mujaahidiinta la socday anoo aan qanacsanayn illayn waxaa meesha ka maqan raggaan hawshaan uga dayan jiray hadday jihaad tahay ama diin xaq ah. Shiikha kaligii ma ahane waxaan kaloo waayay wadaaddo badan oo aan is lahaa furintay kaaga hormarayaan haddii jihaadkani xaq yahay ayagiina meeshaan ka arki waayay! Ogow sigtaye! Waana dhibta haysata dhalinyaro badan oo xaqqa jecel, in ay jihaadka uga haraan markay saaxada jihaadka ka waayaan shiikh hebel iyo shiikh hebel oo ah shuyuukh uu ku xiran yahay kuna kalsoon yahay diintooda.

Waxaa daawo ii noqotay dhibaatada ku dhacday Shiikh Axmed Cabdisamad. Wuxuu mar qur ah budh kasoo yiri ama kasoo baxay daaqaddii aan shiishka ku haynay ama iska ilaalinaynay ee cadawgu ka imaan jiray. Muuqaal kumuu ekaysane wuxuu sameeyay xayeysiis aan bannaanayn oo xaaraam ah caqlan wa sharcan. Sharcigu wuxuu xaaraam ka dhigayaa in gaalo aan is haynay la ammaano oo la yiraahdo, “U kaalaya gaalada saad mooddeen xaalku ma ahee.” Waxaana hadalladii shiikha ka mid ahaa, “Itoobiya ma ahan sidii la moodayey, imaada oo arka waxaa la idin siinayaa xorriyad buuxda, diintiinnana xor ayaad u tihiin.”

Waxaan caqligu yeelayn Zanaawi oo Buush dhalay ama Ina Buush ah ayaa xorriyad buuxda Islaam siinaya! Waa suurtagal in markay faraha ka gubteen ay dhahaan bes weeye Soomaaliya mar dambe la dagaalli mayno diintooda xor bay u yihiin!

Aad baan hadalkaas usoo dhawaynaynaa faraha hannaga qaadeen oo yey Soomaaliya noogu imaan! Waxaan kaloo saaxiibkaygii hore u sheegayaa maxaad ku baddashay aayadihii jihaadka ee aad nagu dul akhrin jirtay oo ahaa: Gaalada la sabirtama oo ha daalin hana murugoonina, adinkaa sarreeya, haddii dhaawac idin gaaray ayagaba waxaa gaaray dhaawac, waxaad rajaynaysaan wax aysan ayagu rajaynayn (Janno iyo dambidhaaf).

Ma waxaad ku baddali Qur’aan cusub oo dhahaya, “Muslimiinay waad daasheen dhaawacna waa idin soo gaaray hoosna waa tihiin oo waa la idinka adkaaday ee is dhiiba! Soomaaliyana dacwada kama wadi kartaan ee ka kaalaya oo imaada Itoobiya. Melesna wuxuu idin siin xorriyad buuxda. Waxaad iska akhrisataan Kitaabada Fatxul Majiidka iyo Kashfu Shubuhaadka. Inta Meles joogana la idin taaban maayo. Ha tagina Jubbada Dhexe, Jubbada Hoose, Bay, Bakool, Gado, Hiiraan, Banaadir, Shabeellada Dhexe, Shabeellada Hoose iyo Galgaduudba. Intaas oo gobol waxaa jooga niman laga kari la’yahay qoriga dhiga oo gaaladii ka nasan la’dahay. Ha tagin culumow gobolladaas, is ilaaliya shacabow, haku dagmina nimankaas. Caalamka waxaan u sheegaynaa in ay yihiin nimankaasu Irhaab ama argaggixiso isa soo bahaystay, annagu uma talinno ee waxaa u taliya culumo kale oo aan Soomaali ahayn, annagu waan u diidnay in aan dhaqaalo siinno, ma naqaan waxa dhaqaalaha siiya iyo meeshay ka keenaanba. Waxay ku xiran yihiin Al-Qaacida iyo meela kale. Ha nalaga soo gaaro, waxay wataan ajaanib,” iyo wixi la mida.

Waxaan hubaa marka la is barbar dhigo Shiikha iyo nimanka ku siyaasadda ah ee Itoobiya isu dhiibay iyo garabka kasoo horjeeda ee jihaadka ku jira in aan ku baraarugay oo aan ka helay kalsooni fara badan garabka jihaadka ku jira ee gaalada la jihaadaya. Waxaan hubaa in ay xaqqa uga dhaw yihiin marka laga hadlayo in gaalo la iska dhiciyo. Waxaan hubaa in qabyaaladi dilootay iyo gaalo jacayl nimankaan la baxay Ictisaam. Xataa waa kuwaas siday u socdeen marmarsiiyada u samaynaya kuwii kaniisadihii galaye lahaa, “Walaalaan nahay annaga iyo reer Nasaaro. Waxaan rabnaa taqaarubul adyaan, isu soo dhawaynta diimaha.”

Waa ducaaddii Ictisaamka waxa maalin walba la shiraya waliba masaajidka dhexdeeda gaal gaal dhalay oo ah kan hadda gacanta ku haya dabargoynta Muslimiinta Geeska Afrika. Ninka Nayroobi fadhiya ee loo yaqaan Maykal ayaa Ictisaam madaxdiisii maalinba meel kula shira oo heshiisyo lagu gaaraa lid ku ah Islaamka oo dhan, gaar ahaan Soomaaliya. Shaki kuma jiro in aan dadku meel ku dhammaan karin. Ictisaam xubno ayaa shirarka u taga inta kalana waa kuwii dirsaday oo waa ku qanacsanyihiin wixii shirkaas lagu soo gooyo.

Tusaale in Garoowe lagu gumaado dhalinyaradii jihaad-doonka ahayd afraad baa loo xilsaaray laakiiin go’aanku wuxuu ka soo baxay golaha sare ee Al-Itixaad. In dowladdii Laasqoray lakala diro afraad baa loo xilsaaray go’aankuse wuxuu kasoo baxay golaha sare. In dhalinyarada gaalada ku jihaadaysa la yiraahdo waa takfiir oo dhaqalihii laga goosto dadkana laga horkeeno oo la yiraahdo waa fitno ee jihaad ma aha waa go’aan ka soo baxay golaha sare ee Al-Itixaad qaar baa loo xilsaaray. In Tigree la isu dhiibo oo dhulkii Soomaali Galbeed la iibsado waa go’aan ka soo baxay golaha sare ee Al-Itixaad qaarbaase loo xilsaaray.

In kaniisadda la galo oo la yiraahdo waxaan isu soo dhawaynaynaa diimaaha go’aan bay ahayd loo dhan yahay qaarbaase loo xilsaaray. In lala shiro Maykal si qarsoodi ah iyo si muuqataba waa go’aan kasoo baxay golaha sare qaarbaase loo diray. Oo maxaan ka tagoo haray oo ay samayn lahaayeen nimanka la dagaallamaya mujaahidiinta berigana ka noqday, gaaladiina garab istaagay walahoodiina siiyay. Waxaan sheegayaa hadday been tahay wax burinaya hala keeno. Wax aan caddayn qori maayo ama aanan caddayn u hayn.

Fiiro Gaar ah: Waxaa isoo gaaray farriimo fara badan oo leh maxaa culumada gaalada loogu ag sawiray ama loola masawiray? Waxaan leeyahay qofkaasi waa labo midkood:

1. In uu yahay mid indha la’aan culumada u difaacaya oo aan ogayn waxay samaynayaan.
2. In uu yahay mid aan waxba kala ogayn ama aan kala fahmin caabidka iyo macbuudka. Culumadu waxay nagu leeyihiin ixtiraam aad u wayn intay toosan yihiin.

Hadday qalloocdaan culumadu waxay ku khaldameen beri baan ka nahay, waxay ku saxanyihiinna waan ku addeecaynaa, macal ixtiraam – laa lil cubuudiyah! Iska jir walaalkayga Muslimka ahow aayaddii ahayd:

ٱتَّخَذُوٓاْ أَحۡبَارَهُمۡ وَرُهۡبَـٰنَهُمۡ أَرۡبَابً۬ا مِّن دُونِ ٱللَّهِ وَٱلۡمَسِيحَ ٱبۡنَ مَرۡيَمَ وَمَآ أُمِرُوٓاْ إِلَّا لِيَعۡبُدُوٓاْ إِلَـٰهً۬ا وَٲحِدً۬ا‌ۖ لَّآ إِلَـٰهَ إِلَّا هُوَ‌ۚ سُبۡحَـٰنَهُ ۥ عَمَّا يُشۡرِڪُونَ

Waxay ka yeesheen axbaartoodii iyo ruhbaantoodii (culimadoodii iyo kuwoodii cibaadada badnaa) rabbiyo Allaah ka sokeeya.

Ma waxaad u malaysay akhii Muslimka ahow in ay Yahuud iyo Nasaaro gaar ku ahayd aayaddu? Maya, annagana waa na qabanaysaa haddaan dariiqooda marno ee digtoonow.

Maalin ayaa waxaa kulmay Amiirul Mu’miniin Cumar binu Khaddaab iyo Muxamad Ibnu Maslamah oo asna ahaa saxaabi weyn oo jaliil ah. Cumar (radiya-llaahu canhu) ayaa weydiiyey, “Muxammadow ka warran hawsha sidaan u wado seed u aragtaa?” Yacnii khilaafada iyo howlaheeda. Wuxuu yiri, “Maashaa Allaahu, waxaad qabatay shaqo aysan qaban cid adiga kaa horraysay. Waxaad aruurisay maal fara badan waxaadna ku bixisay waddooyinkii loo baahnaa.” Ibnu Maslamah hadalkii ayuu sii watay oo wuxuu yiri, “Waad toosan tahay laakiin Allaah baan ku dhaartaye haddaad xaqqa ka leexato seef baan kugu toosinaynaa!” Ninka saas lagu leeyahay waa Cumar binu Khaddaab Allaah haka raalli noqdo asaga iyo Maxamed ibnu Maslamah.

Cumar muxuu yiri? Saxaabadii ka ag dhoweydse maxay yiraahdeen? Cumar wuxuu yiri, “Allaahu akbar! Ilaahay ayaa mahad leh haddii la helay rag markaan khaldamo seef igu toosinaya.” Wuxuuna ogaa in uu bashar yahay oo uu khaldami karo, ciddii khayr fartana uu diyaar u yahay in uu ka qaato, kamana aysan muuqan islaweynaan iyo kibir midna.

Saxaabadii meesha fadhiday ama maqashay Muxamed ibnu Maslamah warkiisii ahaa wallaahi seef ayaan kugu toosinaynaa, qof saxaabadii kamid ah oo ka dhigay hadalkii Maxamed ibnu Maslamah (radiya-llaahu canhu) mid aan culumada lagu ixtiraamayn ama khaliifkii ku hadal celiyey lama sheegin. Saxaabigiina lagama dhigin takfiir iyo nin dadka seef ku handadaya ama u gilgila.

Waa kee ninka maanta leh Amiirul Mu’miniin Cumar binu Khaddaab ayaan ka khayr badannahay? Waxaa soo haray ninka oggol in seef lagu toosiyo, ha u diyaargaroobo seeftii Cumar binu Khaddaab lagu toosiyay. Raggii toosin lahaana waa joogaan manhajkii lagu toosin lahaana waa diyaar.

Ikhwaanii raalli iga ahaada haddaan ku dheeraaday mawduuc laga yaabo dadka qaarkiis in ay u arkayaan mowduuc yar anigase ila weyn. Maxaa yeelay dadka waxaa kulmiya caqiido, waxaa kala dira caqiido, waxaa meesha yaallaana waa al-Walaa wal-Baraa.

Waxaan sii wadi doonaa dhacdooyinkii meeshaan hadda joogno inshaa Allaahu tacaalaa.

Geesood ma garateen?
Gubniyada haddeer jira
Waa raggii gingimay Bari (Al-Shabaab)
Waa raggii Saliid galay
Xingaloolna sii maray
Geed-la-rifay intuu dagay
Warsangalina magangalay (Aadam Siciid)
Buurta dheer gunteedii
Dabra geesaheedii
Inuu go’ay la moodoo
Girligaanka isu dhigay
Inuu gaaro libin sare (Shahaado)
Gablan talo aduuney
Geesood ma moodayn
Inuu gaaray heerkaas
Oo Sanaawi u garbixin
Walaalihiisna uga go’ay
Haddaan goobnay waxa jira
Gadgadinnay mas’aladaan
Guranaaya odayada (Ictisaam)

Raadkii wuxuu galay
Gobollada Sucuudiga
Garwaynidu ma salaf baa?
Maku goob adduunyaa?
Ictisaam gar baa taal
Loo wada gudboon yahay
Soo fariista gogoshaan
Ka garbaxa walaalaha
Gobollada dalkiinnii
Gaarsiyay nabad run ah
Barxaddii Garoowiyo
Ligle geesaheedii
Gumaad baa ka dhacay Bari
Garmadowdii lagu jaray
Waxay galabsadeenoo
Oo guddoonku ugu dhacay
Oo guura loo yiri
Ma garwaaqsateen wali?
Gaadiidka fuuloo
Galabtaba carraaboo
Gooya wabi Shabeelaad
Taladii ku goyseen
Guddoonkii saree jiray
Gacamay wuxuu yiri
Gardarraad samayseen
La guddoonsay taladii
Wadaaddadu gorfeeyeen
Gabbalkii markuu dhacay
Baan guurnay idilkeen
Buuro wadal agteediyo
Bannaan aan fogayn iyo
Bixin geeseheedii
Raggii aan is barannoo
Naga maray bannaankaas
Barqadii markay tahay
Buundada naloo gali
Annagoon balaayaba
Bowdkaan ka filanayn
Boobayaasha culus iyo
Birigaanku nagu yeer
Basuuke ku baal jiro
Waa balaayo ciidana
Waa boholo dhaadheer
Baabuurtu mari karin
Baqa dirirnay saacado
Baalaha naloo taag
Barxaddii Nugaaleed
Bah Dhulbahante mooyee
Cidi nama bariidayn
Waxaas oo gaboodfala
Soo diiwaanka lama galin?
Soo godobi kama dhicin?
Gurboodkii markaas jiray
Aabbihiis la gawracay
Soo iskuulka lama gayn?
Soo ma qaadin gaashaan?
Soo ma garan wixii dhacay
Ictisaamku gaysteen?
Sow talo kumuu goyn
Gar madow hadduu yahay
Isticdaad inuu galo
Axmed Godane ugu tago
Marka geeseheedii?
Gardarradu ma fiicnee
Aargoosto waa nine
Ictisaam gar baa taal
Garwaaqsada waxaan dhacay
Inta goori goortahay
Oo talo gudboon tahay
Soo fariista gogoshaan
Ka garbaxa agoonkaan
Cishiriin ku gaamuray
Godobtaas raggii dhigay
Ma garbixin ayaan qura
Garowshana ma damacsana
Gar eexeed ninkii naqay
Goor dambuu shallaayaa
Ictisaam gar baa taal
Gabi baad ka lulataan
Garwaaqsada waxaan dhacay
Diiwaankana idiin galay
Gaaladu biray tagi
Bahuukana bas baa dili
Hadduu balo ka nabadgalo
Burca geeseheediyo
Bannaankii Nugaaleed
Boosaaso way tagi
Jiilkaan basuukaha
Buuraha la fuulaa
Buush ehelladiisiyo
Gaal baaraloo idil
Baacsaday wixii yimid
Ictisaam gar baa taal
Gabi baad ka lulataan
Gabalkii ma dhicin wali
Talana way gudboon tahay
Waa iga gunaanade
Meel la isku giijoo
La garaaco miiskoo
Nacfi la iska gooyiyo
Lagu faano gaalada
Waa gudubtay xaajadu
Gubniyaan is haynaa
Gaalada wakiil ka ah
Wadaad geesa waynoo
Gaalada dhex joogoo
Gunna qaata waligiis
Gobannimana doonayn
Gees maray jihaadkii
Give way baanu leenahay.

Wa illaa…

Give way [Ingiriis]: Ka leexo, bannee