Gogol Ku Xaar

Maansadan waxaa uu Abshir Nuur Faarax Abshir Bacadle kaga hadlayaa shirkii dib u heshiisiinta ee ka socday degmada Carta ee dalka Jabuuti ee uu gogosheeda dhigey madaxweyne Ismaaciil Cumar Geelle. Abshir maansadiisa waxaa uu u adeegsanayaa farriin xanbaarsan talooyin wax ku ool ah ee uu u soo jeedinayo ergaddii Soomaaliyeed ee ka qayb galeysey shirkaa iyo ammaan iyo taageero uu u soo jeedinayo dowladda Jabuuti ee uu u horreeyo madaxweynaha, halkaana waxaa ka soo baxa maamul dowladeed ee uu hormood u noqdey madaxweyne Cabdi Qaasim Salaad Xasan.

Cismaan Xaaji Fiqiyow haddii Daalo ku xanbaarto
Xeebaha Jabuutiyo haddaad xarunta wayn gaadhid
Carta nimanka lagu xulay farriin xaqa ha loo sheego
Yaan laga xishoonine si ba’an xanaf u taabsiiya
Waa ka xun yihiin shacabku saad u xanibaysiin dhe
Xal baa meesha loo yimid haddaad xil u dudeysiin dhe
Xaqna maaha inaa dano qabiil xarakadeysiin dhe
Xisaab baa ka maqan beeshayada waa xujiyo ceeb dhe
Xurmiyo sharaf ma lihidiin intaad xil u ordeysiin dhe
Kuwii dhiiga xoorta leh rabaad xugun wadaagtiin dhe
Waad ka xuntihiin marakanood xagal ka daacdiin dhe
Xayada iyo iimaan kiibaa ku xad gudbeysiin dhe
Xeeryihii ilmaha laga qashaad xagaalineysiin dhe
Waa gogol ku xaar marakanood kala xanaaqdiin dhe
Xilmiga iyo casmiga Geelle waa rag iyo xeeshii dhe
Xog ogaalnimada Cali cabdina xaajo nuxur keed dhe
Xoolaha ku baxay meeshu waa xal uun ha gaareen dhe
Shacabka noo xanuunsadey dhalyey nagu xariirsheen dhe
Gogoshaa xurmada badani waa gob iyo xeerkeed dhe
Aartiidii xiliga loo xadidey ximin siyaadaa dhe
Isxilqaanka Ina Daahir waa maruun xishoodsii dhe
Xag loo dayaba gogshani abaal ku xusan taariikh dhe
Yaan lays xaqirin beenta waa laga xishoodaa dhe
Ragga noo xanuun sadey dunidu nama xasuusneyn dhe
Xeer beegta geeska Afrikey xul u ahaayeen dhe
Xeer Ciise sidii lagu bartay ugu xariiqeen dhe
Garta xibinta lala eegto waad ku xudunneydeen dhe
Gobta waa u xeer inay go’aan xagaf ku siiyaan dhe
Inna kama xishoodaan waxay xaq u arkaayaan dhe
Oo waa ka xaaraan iney u xagliyaan meel dhe
Waa ku xarragoodaan runtoy xugunka saaraan dhe
Gartu waa xunbiyo miide waa ka xaladeyseen dhe
Xaqii bey asiibeen cidnana kumay xumeyneyn dhe
Kuwii dhiiga xoorta leh rabey xero ku oodeen dhe
Xagta reer Jabuutina abaal ku xardhan beerkeena
Xaqbey noogu yeesheen inaan ku xusno taariikh dhe
Xayaakumulla cadow na xirtaybaa naga xoreyseen dhe
Xalbaa nala rabteen kuwa haddey xil u dudaayeen dhe
Xisi iyo sharciba wacad alaad ina xujeyseen dhe
Waxba gabeyga yaan ku xad gudbine waan xadidayaaye
Afarey xasaasi ah haddaan idinku xeyn daabey
Ragga nabada xiiseynayow ku xusa taariikhda!

Xantayda Ma Moogiye

Gabaygaan waxa uu mariyey gabyaaga sannadku markuu ahaa 1993-kii, kaddib markii lagu eedeeyey inuu taageeray kooxdii uu hogaaminayey Janaraal Max ’ed Faarax Caydiid si qabyaalad ay ku jirto, taana lagurna helin Bacadle inuu taageeray ka hor iska horimaadkii Caydiid iyo Yunisoom, laakiin markii ay isku dhaceen labadaa dhinac ee aanu soo sheegnay, waxuu halkaa ku difaacayaa inuu ku saxsanaa taageerada uu u fidiyay kooxda Soomaalida ee uu hogaaminayey Caydiid, una badnaa reerka uu ka soo jeedo gabyaaga. Isagoo arkayey in taasi ay tahay mid sharci ah oo jihaada, tiigsanayana Fadwa uu ku jawaabayey Shiikh Shariif Cabdinuur Al-Muqbuli arrintaas.

Xigmaddiisu gabay waa inuu ximin ku joogaaye
Waa inaadan xeer kiisa jebin kuna xadeysaaye
Waa inaad xaqsoor iyo midnimo ku xakameysaaye
Xilli waliba waa inay nafluhu xarakadeeyaane
Waa inuu xul iyo sooc yohood xanaf ka dhowrtaaye
Waa inaad xaqiiqada runta ah xagaf ku siisaaye
Xal nabadeed si loo helana waa inaad ku xiiqdaaye
Waa inuu xasuus reeb yahoo xaada kiciyaaye
Xafladaad ka soo jeedisana xiiso geliyaaye
Xubbi iyo kal gacal waa inay rag u xanbaaraane
Xabbad weynihiyo nuxurku waa xarakadeeyaane
Mar haddaan lagaa xigan karayn xaabo kaanoqoye
Xikmad yahanka Soomaaliyeed nin iyo xeer kiise
Xoogaa tayo leh baan anigu ku xakameeyaaye
Rag uun baase been lama xardhee igaga xeel dheer e
Maxag jiro xaq iyo baadilkaan kala xujeystaaye
Xantaydana ma moogiye tolkey wow xanuunsaday e
Xarbigii ahliga kulama jirin xum iyo duulaane
Yunisom xasuuqeedi baa ila xaraaraadey
Xasidkeenu goortuu farxaan xaytay maradiiye
Haddaadse igu xamateen in taa waa xadgudubteene
Xaq waa lagu gargaaraa tolkaa baadilkaa xirane
Kamana xumi ninkeenii xag jira xaal halaga qaado
Afartaa halkaasaan ku xiray ximinka ley dheere
Xilligii gumeysiga wadadu nagama xeereyne
Nagama xayireyn wacad Allee tan iyo Xaafuune;
Maantana xaduudaa la dhigay xagarki dheeraaye
Balad Xaawo iyo Faafaxdhuun xoolo laga iibshay
Anoon gaari ku xanbaarinoo la xaragoonaaya
Inaan saaxil xera wayn u dhigay waa xasuusnahaye
Xiis iyo Maydh cidina igama xigin xararti dheereyde
Xammuul waxaan ka soo rogay Barbara Xamarna keenaayey
Xigta iyo shisheeyaba ma arag cid i xumeysaaye
Maantana xuduudaa la dhigay xamar dhaxdiisiiye
Xabsi kama duwana meesha ay nagu xareeyeene
Xalbaa nala gudboon iyo inaan xaqa abaarnaaye
Intiinaa la soo xuley afkaan ku xajinaynaaye
Haddey idin xanuujidey tixdaan idinku xayndaabey
Nin xil qaadey eed qaad yeybaad ku xamilaysaane
Ragga nabadda xiiseynayow ku xusa taariikhda!

Kama Xoroobaan

Gabaygaan waxaa uu abwaanku tiriyey bilowgii 1982kii, waana gabay ku socdaa dariiqooyinka sida dariiqadda Qaaddiriyada, laakiin waxaana la oron karaa waa gabay uu abwaanku isku qaldayo culumada Suufiyada diinta faafisa iyo qolooyinka diinta ku qaraabta. Run ahaantii waxaa uu halkaan ku cabbiryaa fikradihii ka jirey waqtigaa qaar ka mid ah kacdoomada iyo ururrada Islaamiga dhexdooda.

Xaaraama cunayaashu waa xoogsi diidyada e
Xaq waxey u haystaan qabuur lagu xadreeyaaye
Xasaasiyadba ma lohoo shirkibaa xididadii gooyey
Haddii diinta xeer lagu beddelo kama xumaadaane
Xoogaa markii loo ridey dhab u xadreeyaane
Sayidkii wuxuu kula xarbiyey una xariiqeeyey
Weligood xilfey kula jireen xukunka Daaquudka
Oo wexey xalaaleyn jireen xeerarka ibliiska
Xaq la diido xaaraan la cuno kama xoroobaane
Xaniifiinta iney neceb yihiin kama xoroobaane
Xiddigaha iney faaliyaan kama xoroobaane
Xoolaha agoontoy cunaan kama xoroobaane
In ilaahey xeyn lagu daraa kama xoroobaane
Xertuna macallin koodey dersiga ku xushma dhowraane
Hadduu xarafka khalad ugu bedelo wey xafidayaane
Oo xaaraanta wow bari karaa shay an ka xirnayne
Xumaan culimo kaa soo gashane waa xujiyo yaabe
Xaqood qaadatiyo baadilkood xoorto mooyaane
Wallee xowlka Nabigaanad cabbin tima ku xayr weyne.

Cishqigan

Abshir oo xaas keliya qabo oo caruur uleh diyaarna aan u ahayn inuu naag kale ku labeeyo ayaa waxuu jeclaaday gabar kale, laakiin arinkii uma suura galin, dabadeedan wuxuu ka tiriyey gabaygaan gaaban.

Ilaahow Tawaabow adigaa tuugmo ku haboone
Ilaahow midbaan tabahayaa taniyo waagiiye
Allow iga tir meeshay kutaal waad u talisaaye
Allow ay candhuuf aan tufoo tuuro ii noqoto
Oo tayda ii geli cishqigan iga tan weynaaday
Allow aanan tabinoo ka yeel tuhuma beenoowday.

Tikniko Tuugo Xanbaar (Salsal)

Gabaygaan waxaa uu abwaanku tiriyey mar ay ka soo hor baxday baabuur Tiknika ah oo ay saaran yihiin maleeshiyada qabaa’ilka qaarkood, isla markaana ay jirto lacago been abuur ah oo layska soo sameesanayo ilaa iyo haddana socota.

Talaan towfiiq lagu gaarin
Tikniko tuugo xanbaara
Taneenti tuugsi ku nool
Tubaha layska degaayo
Taraafikaan la maqleenin
Takhtaro tooda yaqaana
Taajir aan tuugsi ku dhiibin
Tol beelay aan wax tareynin
Ku tuuji lays tabi maahe
Lacag tubaalehe tuuran
Tuugana tiinbare saartay
Taariikh madowna geleesoon
Shacabka looga tureynin
Toban sanaan ku jirnaaye
Towfiiq Allow nagu toosi!

Shirib:
Toban sanaa tubtii gafnee Ilaahow toosi tookadaan.

Salaf iyo Khalaf

Waa gabay uu abwaanku ku sheegayo fadliga salafkeenii saalaxa ahaa ee ay ugu horreeyaan asxaabtii nabigeena Muxammed, naxariis iyo nabadgalyo horkiisa ha ahaatee.

Tixdaan iyo tiraabtaan murtida kugu tusaalayne
Alla talada kuma seejiyee Khalaf ha taageerin
Tawfiiq aslama waxaa ku tagey Salafki toosnaaye
Iyagaa la tacasuray in badan Nabigi towxiidka
Iyagaa taabicu taabiciin lagu tilmaamaaye
Iyagaa thluthu miyadi helay sabanki tawfiikhda
Tubtii ay hayeen raac nabigay kuula tagayaane
Iyagaan tashwiishkiyo bidcadu taaban abidkoode
lyagaan ta’wiil iyo aqoon tacaddi diineede
Iyagaan Tacdiil iyo Tashbiih lagu dlmaamayne
Iyagaa Takfiir iyo Murji’o tuurayoo nacaye
Iyagaa Ilaahay tusiyay sharafka tawxiidka
Iyagaa Ilaahay ka dray tuhumo shaydaane
Iyagaa ka taxadaray bidcada khalafku tuugeystay
Iyagaan innaba lagu tuhmayn toobad seegnimo e
Iyagaa tub kaligeeda maray oon tafaruqine
Wax dibkood la taaftaafay waa towbad seegnima’e
Wadaad salafka tuhumeysta oo khalafka taageersan
Inuu toobad seeg yahay haddaan idin tusaalayne
Toddobaatan iyo labo firqoo ahalu towxiid ah
Oo tiih ku dhacay waa bidcada tarantay Shiikhoowe
Seddex tiro boqlaad tulutumiya taariikhda Islaamka
Wax dibkood Ashcari idinku dray ma aha tawfiiqe
Tubtii salafka waa naajiyee taa hala ogaado!
Allana talada kuma seejiyee khalaf ha taageerin;
Oo tuuryeeya waxaan uu Ashcari taxayo waa beene
Nimuu tiih ku dhacay baydin helay mana taqaaniine
Towxiidku yuu idinka burin tala mahaysiine
Inaan khalafka taageerno oo salafka tuuryayno
Oon tiir ka dhiganaa Ashcari tacaddi weeyaane
Kase toobad keen baa la yiri waana taa’ibaye
Toddobaatan iyo labo firqoo khalafka taageersan
Ineysan salaf ka toosnaankareyn taa ha la ogaado!
Tubcad adiga oo heli kariyo tiiraan jebi haynin
Haku turun turoon meel xunoo lagu tahluukoobo
Alla talada kuma seejiyee khalaf ha taageerin

SHIRIB
Salaf nin tuuray toobad seeg kumana taagna tiir Islaam.

Tii Allay Noqon!

Gabaygaan waxaa uu soo baxay 22kii Agoosto 1996kii, kaddib markii ay kala boodeen labada hoggaamiye beeleed Cismaan Cali Xasan “Caato” iyo Maxamed Faarax Caydiid, waxaana halkan abwaanku uu ku cabbirayaa xaaladdii waqtigaas jirtey iyo sida ay u kala durkeen labadaas nin oo isku jeel ahaan jirey iyo hadaladii dhex maray labadooda, gaar ahaan hadalkii uu ku eed sheeganayey Cismaan Caato.

Nin tolkii ka tagayoon la tabin malaha taariikhe
lima dahaba toolmoon waxaan idin tusaaleeyey
Ma tafaafulniye waxaan ka tagay taliye jiitaaya
Tunka inaan ku sidey iyo inuu kali taxaashaayey
Taya inuu lahaa iyo inaan tayda la hor joogay
Tub cad inaan ku waday iyo inaan bohol ka tuuraayey
Inaan talada uga door bidiyo inaan tahluukeeyey
Tafta inaan cadaawe u qabtiyo inaan ka taakeeyey
Tafaruqa inaan keeney iyo talo inuu diidey
Tikniko inuu lahaa iyo inaan tayda la horjoogay
Waxaan tobon bilood gaarin suga tii alley noqone.

Taariikh Madow Lama Dhaxlo

Waxaa uu Abshir Bacadle mariyey maansadaan sanadkii 1993kii, gaar ahaan markii ay isku dhaceen ciidamadii Yunisoom iyo maleeshiyadii taageersanayd Janaraal Maxamed Faarax Ceydiid, gabaygaana Bacadle waxaa ku qasbey si uu u qanciyo bulshadaas aanu soo sheegnay, waxaa uuna maansadiisa ku tusaaleeyey inuu isaga kala mideysan yahey la dagaalanka ciidamada gaalada iyo daan daasigooda, maansadiisuna waa sidatan:

Taariikh madow lama dhaxliyo tows aan kaa harine
Waxaana laygu tirin jiray kuwii tuhunku saarnaaye
Raggii faraha lagu taagi jirey toobad keen noqoye
Tol la’aani waxay leedahay malaha taabteene
Tira buuxis ma ahine waxbaan idin tareynaaye
Hana takoorinina wacad allaan tiinki loo socone
Tawxiidka nagu maamuliyo tiirarka Islaamka
Tubtii nabiga mooyee Tastuur tacadi weeyaane
Nin Ilaahey taageerayey tiisa noqotaaye
Waxaanu marakan daba taaganahey talada Caydiide
Markuu taa ka leexdaana waan kala tageynaaye!

Tawbada Ha Seegin

Gabaygaan Abshir waxaa uu la hadlayaa Shiikh Cali Cilmi Yare, oo ka mid ah culumadii deggaanada Mudug ilaahey ha u naxariistee, oo qeyb weyn ka soo qaatey faafidda diinta Islamka gaar ahaan isku xirka bulshada Soomaaliyeed, isagoo u soo jeedinayo talooyin waano ah kaddib markii uu dhaliiley abwaanka habka uu shiikha iyo kooxdiisa ay u dhaqmeysey ayaa waxa uu tiriyey gabeyga soo socda horraantii sideedamaadkii:

Ilaahayow Tawaabow adaa tuugmo ku habboone
Cidkaloo wax ii tari kadhaa waa tu’aan jirine
Taageeradaadaan Rabbiyow tabar ka haystaaye
Allow tubaha kheyrka le imari waan ku tuugsadaye
Oo towbad li’i haygu dilin taa’um bey darane
Oo towfiiqda adigaa hayee talada hay seejin
Ilaahayow tolkey ima nebcoo wey tix geliyaane
Waxeyse maanta noo taagan tahey taad ogsoon tahaye
Waxey igula taliyeen inaan mayd la tuugsado e
Oo aan Xabaal tiiriyaad xoolo soo tubo e
Iblays tab iyo xeel garanayey talo ka qaataane
Towxiidka kuma doorsan karo tacalum shaydaane
Wexey igu tilmaamaan inaan tuurey nabigiiye
Kuwoodii tabcadayoo horaan taakulayn jirine
Taageeradaydey Rabbiyow tuhun ka qaadeene.
Wuxuu yiri tafsiirkiyo sunnaha Ahalu-Towxiidka
Tuuryeeya Xaramayn kibaa looga soo tagaye
Baddey soo taUaabeene yey ina tahluukeyne
Haddey nagu tarmaan nimanku waa layna tirayaaye
Toomaha kuwaan kula jirnay qaar la tegayaane
Intey tobanka gararka le yihiin towrada u dhiiba
Ama naga tumaatiya ducaan toobinahayaaye
Todobaatan weli oo qabrida loogu tegi waayey
Oo Caro la wada tiicayaa laylkan ii timide
Sidaan idin tusaaleynayey talo ku gaareene
Anna tookadaydaan hadliyo tamaradaydiiye
Waxaan iri Iblays taladi iyo tab iyo xeeshiisa
Iyo taaqad yaridiisu waa taan ogsoonahaye
Haddaad toban ka soo cabatayood Towrad ugu yeedhay
Todobaatan iyo dhowr kunoo ahalu towxiida
Oo aan Tafsiirkiyo sunnaha kaaga turahaynin
Ilaahayna taageerayaa taabka kuu qabane
Insha allaahu kaa takhalusee towbadda ha seegin
Wuxuu yiri nin taariikh lahoo teedan baan ahaye
Wuxuu yiri markaan tabar galaan aadami toosiyaye
Wuxuu yiri ragga itaabacaa naar ma tegayaane
Wuxuu yiri haddoon tabar dhigaan taahayaa weliye
Waxaan iri ibliis taladi iyo tab iyo xeeshiisa
Iyo taaqad yaridiisu waa taan ogsoonahaye
Ragga adiga kugu titrsanoo talada kaa qaata
Todobaadba waxaan kala baxaa kan ugu toolmoone
Oo ugu taqwada roon cilmina kaala soo tegaye
Markaasaad u taahdaa sidey eebo kugu taale
Car balkii nataabacay mar qura talo ha kaayeelo
Taariikhda dib u raaca waad nala taqaaniine
Tusaaley u tahay tii Makee towbada ha seegin
Inkastoo tub iyo ceelba aad calan kasii taagtid
Oo tuulo iyo beledaba aad inagu tuuryeysid
Ama aad tilmaan beena iyo taharo noo yeeshid
Oo towrad iyo shacabba aad ina tusaaleysid
Nin Ilaahey taageerayey tiisa noqotaaye
Towxiidku waa fidahayaa towbada ha seegin!

Nadaafadda Muqdisha (Shirib)

Shirib gaaban oo dhowr tuduc ah oo uu abwaanka rabo inuu kaga qayb qaato wax qabadka bulshada gaar ahaan nadaafadda iyo bilicda magaalo madaxda dalka Soomaaliya oo qashin la ciir ciireysey kaddib markii uu
qarankii dhexe burburey meeshana ay ka bexeen wax qabadkii dowladda hoose.

Heysku haleynin hay’adee, hormuud u naqo howlahaan.
Qashin ku qaate Qandaraas in laga quusto waa quneed.
Isku xilqaanka xaaqidaan xaq iyo xushmadey aheyd.
In loo dadaalo danta guud duf ku bax ruuxi diidanow.
God u qodaa iyo qiiqisaa qof walbow qashinka iska qaad.
Niyadda ha ka nicinee ku nuursada nadaafadaan.