Qoraa Faysal Axmed Xasan, oo deggan magaalada Toronto ee dalka Canada, waxaa uu si huffan oo cajiib ah ugu tarjumay afka Soomaaliga buugga caanka ah ee la yiraahdo The Adventures of Jonathon Gullible: A Free Market Odyssey
– qorayna professor Ken Schoolland oo wax ka bara Jaamacadda Hawaii Pacific University. Nuxurka sheekaxariirta buugga oo ah mid ku saleeysan sheekooyin goo-goos ah oo dacaayadeeynaysa siyaasadaha iyo hab-dhaqameedka dowladeed ee faragelinta ku haya suuqyada ganacsiga-xorta-ah. Haddaba, sida ay ila tahay, ujeeddada buuggan uu u tarjumay qoraa Faysal waxa ay tahay in uu ku dhiirageliyo ama baro dhallinyarada Soomaaliyeed “fikradaha xorta ah”, ideas of liberty – siiba gaar ahaan dhallinyarada doonaysa in ay noqdaan ganacsato ama siyaasiyiin. Sheekada buuggan oo lagu tarjumay in ka badan shan iyo labaatan afaf, Faysal waxaa uu si cad oo aan mugdi ku jirin ugu tarjumay af Soomaali dhacdooyinka goos-gooska ee buugga, kuwaasoo badankoodu yihiin kuwa ifinaya waxyaabaha faraha badan ee aan sida dhabta ah loo fulin karin
– sida caydha (welfare) iyo waxbarasho lacag la’aan ah (public education).
Xudunta sheekada buugga waa mid si sahlan loo dejiyay: nin dhallinyaro ah oo la yiraahdo Yoonis Maskiin oo doon yari ku shiraacayo ayaa duufaan xooggan ku tuureysa, isaga iyo doontiisaba, jasiirad uu la yaabay oo la yi- raahdo Booliqaran. Yoonis Maskiin waxa uu halkaasi kula kulmayaa dad ay u taliso dowlad awood sheegasho badan oo faragelin iyo xukumid ku haysa nolol maalmeedka dadka, ha ahaato canshuur qaadid iyo dejin sharciyo maandhaaf lehba. Waxyaabaha uu ka bartay Yoonis Jasiiraddan yaabka leh waxaa ka mid hantiwaaag-ku-sheegga ay dowladda sharciyaysay oo runtii carqalad ku ah kobcinta wax soo saarka dadka. Dowlad-ku-amartaaglaynta noocan ahi waa mid ay dadka Soomaaliyeed ay yaqaaniin oo ay haddaba haysato. Sidaa darteed, waxaan ku guubaabinayaa in akhristayaasha Soomaaliyeed, yar iyo weynba, in ay akhristaan buuggan maaweelada iyo wacyi gelinta badan.
Cabdifataax Saciid Ismaaciil, waa aqoonyahan aqoon dheer u leh Cilmiga Siyaasadda. Toronto, Kanada.

Waxaan u mahad naqayaa intan hoos ku qoran deeqdooddii ay u fidiyeen mashruucan: Sam Slom iyo Ganacsatada yar yar ee Hawaii sida ay daaba- caadan uga dhigeen mid dhamaystiran. Flora Ling, faalladiii ay ka bixisay habka uu buuggu u qoran yahay iyo guud ahaan sida sheekadan loo soo band- higay. Lucile Schoolland, Nicolai heering, Fred James, Harry Harrison, Scott Kishimori, iyo Stuart Hayashi sidii qiimaha wacnayd ee ay faallada uga bixiy- een buuggan. David Friedman iyo Tiffany Catalfano farshaxankoodii aadka u wacnaa, ahaana kii ugu horeeyay. Orlando Valdez waxa uu diyaariyay taageero farshaxanadeed iyo habka loo daabacay. Gerhard “Geo” Olsson waxa uu ku deeqay fikrado faro badan oo bud-dhig u ahaa falsafadda buuggan xambaarsan tahay iyo isagoo buuggan baray Milton Friedman. Vince Miller iyo Jim Elwood xayeeysiintoodii buuggan adduunka intiisa kale; Louk Jongen, Louise Van Gils, Reg Jacklin, Pelle Jensen, Jeff Mallan, iyo dhamaantood kooxda HPU SIFE xayeeysiintoodii buugga ay ugu sameeyeen shabakada Internetka.
Hubert & Rita Jongen, Wimmie Albada, iyo Ton Haggenburg daabacaadoo- dii af-Dhajka. Dmitrii Costygin iyo William Milonoff daabacaadoodii koowaad ee af-Ruushka iyo Kenneth DeGraaf iyo Elena Mamontova waxay suurta geliy- een daabacaadii ugu dambaysay. Linda Tjelta, Jon Henrik Gilhus, iyo Bent Johan Mosfjell waxay suurta geliyeen daabacaadii af-Noorwiijiyaanka. Vir- gis Daukas waxa uu suurta geliyay daabacaadii af-Luutiniiniyaanka iyo isa- goo casharadiisa af-Ingiriiska u isticmaala buugga, iyadoo ay ku taageeraan Monika Lukasiewicz iyo Stephen Brownie. Tomislav Krsmanovic daabacaadi- hii afafka Seerbiyaanka, Masedooniyaanka, Koroweeshiyaanka, Isloofiyaanka, Albaaniyaanka, iyo Roomaano. Trifun Dimic waxa uu tarjumay, daabacayna af-Roomaanka. Valentina Buxar iyo Cris Comanescu waxay tarjumeen daaba- caadii af-Roomaaniyaanka. Valdis Bluzma waxa uu daabacay af-Laatfiiniyaanka Wilson Ling iyo Carlos Fernando Souto daabacaadoodii af-Boortigiiska. Toshio Murata, Yoko Otsuji, Toyoko Nishimura, Mariko Nakatani, Kayoko Shimpo, iyo Hiroko Takahashi waxay suurta geliyeen tarjumidii iyo daabacaadii af- Jabaaniiska, waxaana daabacday shirkada Nippon Hyoron Sha. Alex Heil ayaa u tarjumay af-Jarmal iyo iyadoo Stefen Kopp uu daabacay daabacaadii af- Jarmalka. Jonas Ekebom, Carl Hennigsson, Christer Olsson, iyo Mats Hinze dhamaantood waxay ka shaqeeyeen tarjumaadii af-Swiidishka iyo iyadoo John- Henri uu diyaariyay daabacaad lagu daabacay shabakad Internetka. Jan Jacek Szymona, Jacek Sierpinski, iyo Andrzej Zwawa daabacaadiisii af-Boolishka. Andras Szijjarto daabacaadiisii af-Hangaariyaanka. Judy Nagy tarjumaadeedii iyo daabacaadeedii af-Isbaanishka. Joy-Shan Lam waxa uu suurta geliyay daabacaadii Wargayska Hong Kong Economic Journal. Zef Preci, Kozeta Cuadari, iyo Auron Pasha soo saaristeedii af-Albaaniyaanka. Christina Sakaziro Posegate iyo Winston Posegate soo saaristoodii Baluuniyaanka. K-mee Jung waxa uu tarjumayaa af-Kuuriyaanka. Barun Mitra waxa uu u tarjumay af- Bengaaliga. Loiuse Zizka waxay u tarjuntay af-Faransiis iyo taageeridii Patrick
Trepanier iyo Jacques De Guenin waxay baadigoob ugu jiraan daabacad. Aldo Canovari soo saaristiisii af-Talyaaniga. Josef Sima iyo Radovan Kacin waxay suurta geliyeen daabacaadii af-Jeeka. Faysal Xasan waxa uu u tarjumay af- Soomaali. Andy Nousen waxa uu diyaariyay daabacaadii Esberaanto. Nellie Manova wuxuu diyaariyay daabacaadii af-Bulgaariyaanka. Seig Pedde wuxuu soo saaray CD af-Bulgaariyaan ah.
Dad aad u faro badan ayaa ka shaqaynaya daabacaadyo lagu daabacayo luuqado kale gedisan kuwaas waxaa ka mid ah: Susan Wells, Cindy iyo Mike Powell, Vanja Dejong, iyo Tracy Ryan. Doug Thorburn, Danute, Venta, & Vy- tas Baraukas, Lane Yoder, Dick Rowland, iyo dadkii faraha badan ee dhaqaalo badan ugu deeqay iyo kafiil noqoshadoodii lacageed ee daabacaadii Caalamka. Taageero kalena waxaa mashruucan qayb weyn ka qaatay: Mark Adamo, Michael Beasley, Glenn Boyer, Charles Branz, Rodger Cosgrove, John Dalhoff, Jean Frissell, Henry Haller III, Thomas Hanlin III, Frank Heemstra, David Hoesly, Douglas Hoiles, Paul Lundberg, Jim Mcintosh, Denise iyo William Murley, Roger Norris, Richard Rieman, Jim Rongstad, David Stiegelman, Rudy Tietze, Howard Thomson, Susan Wells, iyo Louise Ziska. Dale Pratt dhiirigelintiisii ugu horayntii aan ka sii daayay Idaacadda; Lane Yoder, Nat Mandel, Bruce Hobbs tallo bixintoodii iyo taageeridoodii. Rock Johnson, Jim & Vy Atchison, Derrick Hatami, Fred James, David Cummings, Robert Sator, iyo Khaasatan Fran Slom faallooyinkoodii iyo caawimaaddii soo saaridnimo; Adam Smith, Fredric Bastiat, Milton, Rose, & David Friedman, Ayn Rand, Duncan Scott, Dick Randolph, Henry David Thorean, Murray Rothbard, Lysander Spooner, Fyodor Dostoyevsky, George Orwell, Jonathan Swift, Lao Tzu, iyo Magacyada daahan ee xafiiska wareegtooyinka, kuwaasoo ay ka yimaadeen fikradaha in- tooda badan, dhaliyayna buuggan, oo ku salaysan sheeko aan dhab ahayn; Iyo dhiirigelintii qoyskayga iyo horumarinta shaqsiyadayda iyo qiimaynta falsafa- dayda – khaasatan hooyadeey taageerada aan kala go’ lahayn ee ay ii gaysatay. Ugu dambayntii xaaskayga Li, aad baan ugu mahadnaqayaa sidii dulqaadka la¬hayd, faallo ka bixinteedii, iyo taageeradeedii farsomada la xiriir tahay oo ay ii fidisay wakhtigii iigu dhibka badnaa.
Ken Schoolland. Qoraaga buugga. Halgankii Yoonis Maskiin: Taxanihii Suuqa Madax Bannaan.

2. Dhib Abuurayaal
Waa maxay sababta loo shaqeeyo? Ma wanaagsan tahay mise waa ay xun tahay in qalabka wax soo saarka sahla oo kor u qaada wax soo saarka shaqada, ay shaqaalahu ku lumiyaan shaqooyinkooda? Maxaa u sabab ah? Yaa ay saamaysaa? Sidee bay dadku uga hor yimaadaan arrimaha noocan oo kale? Sidee baa loo joojin karaa wax cusub soo saaridda oo ay keento in ay shaqaaluhu ay ku lumin karaan shaqooyinkooda? Waa maxay tusaalaha noocan oo kale misna ay shaqaaluhu ku lumin karaan shaqooyinkooda? Maxaa kaa reebaya in aad isticmaashid xoog?
3. Shamacyo iyo Koodhadh
Ma wanaagsan tahay mise waa ay xun tahay in dadku ay ka helaan nal iyo dab bilaash ah qorraxda? Yaa ka soo horjeeda? Miyeey la mid tahay tan laga soo horjeedo midda lagu doonayo in dibadda lagaga keeno iyadoo iib lagu doonayo? Maxay dadku uga soo horjeedaan in dibadda laga keeno? Sidee bay dadku ku joojin karaan alaabta dibadda laga keeno ee lagu keeno wadanka lacag aad u jaban? Tusaale ka bixi? Maxaa kaa reebaya in aad shaqaalahaaga oo dhan aad ku bedeshid qalabka cusub oo kor u qaadaya wax soo saarkaaga?
4. Askarta Cuntada
Maxaa beeraleeyda qaar lacag loogu siiyaa in aysan waxba beerin? Maxaa ku dhaca qiimaha raashinka iyo helistiisa dadku ay ku helaan raashinka? Baahi intee le’eg ayaa abuurmi karta? Tusaale dhab ah ka bixi arrintan oo kale? Maxaa kaa reebaya in aad isticmaashid xoog?
5. Sheeko Kalluun Oon Caadi Ahayn
Sidee bay dadku ula dhaqmaan waxa dadka ka wada dhexeeya? Yaa iska leh harada iyo kalluunka? Sidee bay xaaladda kalluumaystuhu isu bedeli lahayd haddii uu iska leeyahay harada? Yaa ka faa’iidaysta waxa la wada leeyahay? Tusaale ka bixi? Maxaa kaa reebaya in aad isticmaashid keligaa waxa la wada leeyahay?
6. Marka Aqalku Uusan Ahayn Hooy
Waa maxay dhibaatada ay leedahay lahaanshaha ka heer sarreeya tan dadka intiisa kale ama uu qof leeyahay? Haddii madaxdu ay isticmaali karto, xukumi karto, qaadan karto, ama ay burburin karaan aqal uu qof kale uu dhistay,
haddana kumaa run ahaantii iska leh aqalkaas? Hantidu la canshuurayo ma waxay la mid tahay aqal la kiraysanayo? Tusaale ka bixi?
7. Labadii Carwo Ee Xayawaanka
Ma habboon tahay in dadka lagu khasmo in ay bixin lacag si ay u booqdaan carwada? Sabab noocee ah ayuu qofku u bixin karin lacagtaas? Maxaa ku dhici kara dadka diida in ay bixiyaan canshuurta lacagtaas? Sidee bay wax yeeli karaan? Tusaale ka bixi?
8. Shaqaysanayaa Lacag
Ma wanaagsan tahay mise waa ay xun tahay in la daabacdo lacag? Kuma ayaa go’aamiya in lacag la daabaco? Sidee bay dadka u saamaysaa? Marka la is barbar dhigo lacagta been abuurka ah ee dadka qaarkii ay samaystaan iyo tan dawladu daabacdo ee saxda ah maxaa u dhexeeya labadan, maxaase lagu kala garan karaan? Yaa ka mas’uul ah kororka maciishada? Tusaale ka bixi?
9. Mashiinkii Riyada
Yeey riyadiisu noqotaa dhab? Maxaase u sabab ah? Dawladaha soo koroya haddii ay kor u qaadaan mushahaarada shaqaalahooda yaa kale oo ay arrin tani caawini kartaa? Maxaa bedeli kara tartanka furan? Maxaa loola jeedaa “ma jiraan wax bilaash ah, xitaa haddii ay ahaan lahayd qado bilaash ah”?
10. Iibinta Awoodda
Laaluush qaadashadu ma sharci baa mise waa sharci darro? Siyaasiyiintu laalu- ushka miyeey qaadan karaan mise waa la siin karaa? Waa maxay dhibaatada ay leedahay laaluush qaadashadu? Sidee baa Golaha daynteeda u saamaysaa jiilasha soo koraya “nacnac laga qaatay ilmo yar”? Tusaale ka bixi?
11. Hadhacaan Rayiislayaasha Kulmista ah
Maxaa loola jeedaa “dambiyada sii kordhaya”? Maxaa ku dhici kara qofka diida in la xiro? Sidee bay u saamaysaa sharciyada xirfadleeyda loogu oggolaado shaqaalaha in ay ku helaan warqada shaqada? Sharcigu ma reebayaa mise waa taageeraa in hal shirkad ay suuqa keligeed iska maamulato? Ma sharcigaa diidan mise waa oggol yahay arrintan oo kale? Maxaa u sabab ah? Tusaale ka bixi?
12. Dagaaladii Maktabadaha
Sidee bay ku noqon kartaa xulashada buugaagtu dacaayad ama faafreeb? Ma habboon tahay in dadka lagu khasbo in ay bixiyaan lacagta buugaagta aysan jeclayn? Maktabaduhu ma jiri karaan taageero dawladeed la’aantood? Maxay ku kala duwan yihiin wax qabadka ay dawladu iyo kuwo maktabaha dadku leeyihiin u gaystaan maktabadaha?
13. Waxba Ma’ahan
Dhibaato intee le’eg ayaa ka imman karta marka farshaxanka ay dawladu dhaqaale u gaysato iyadoo isticmaalaysa canshuurta dadka? Xulashada far- shaxanka ma arrimo khusaysa dadka bulshada ugu aqoonta badan miyaa? Madaxdu ma noqon karaan kuwo ulajeeddo wanaagsan leh marka ay dhaqaale siinayaan kooxaha farshaxanka ku shaqaysta? Farshaxanka, fanka, iyo suu- gaan dhaqameedku ma jiri karaan haddii aysan dawladdu taageero u gaysan; taageero aysan ka helayn lacagta canshuurta shicibku ay bixiyaan? Sidee bay u saamaysaa shicibka marka taageero loo gaysto? Tusaale ka bixi? Arrimo noocma ah ayaa halkan ka jiri kara?
14. Danta Gaarka ah
Ciyaaryahanada oo dhami ma guulaystaan? Maxay u wada faraxsan yihiin dadka wax iibiya? Dadku ma ku khasban yihiin in ay taageeraan xafladaha noocan oo kale? Sidee baa arrimaha siyaasadda la xiriira loola barbardhigi karaa tan ciyaarta? Tusaale ka bixi?
15. Adeer Samta
Adeer Samta dib ma u soo celiyaa inta uu qaato in le’eg? Maxay dadku u caban waayaan marka uu ka qaadanayo aqalladooda? Maxay madaxdu u maamulaan dabaaldega sannadeedka diiniga ah? Sidee bay dabaaldega sannadeedka diiniga ahi u saamaysaa shicibka? Tusaale ka bixi?
16. Diin iyo Bakayle Dib loo booqday
Maxay ku kala duwan yihiin ka ganacsiga warqada dawladdu ay maamusho iyo tan ganacsatadu ay gaarka u maamulaan? Yaa si gaarka uga faa’iida marka shirkad keligeed ay gacanta ku dhigto ka ganacsiga warqadaha dadku isu di- raan? Xakamaynta warqado isu dirka shicibka dhexdiisa miyeey suurta gelisaa in la xakameeyo mawaadiniinta? Tusaale ka bixi?
17. Guddiga Dheefshiidka
Macmiileeydu ma ku faraxsan yihiin makhaayadaha siyaasadda? Yaa go’aamiya raashinka lagu kariyo? Dadka maamula iyo kuwa ka shaqeeya si fiican ma loola dhaqmaa? Maxaa dhici lahaa haddii raashinka maskaxdu u baahan tahay ee laga helo jasiiraddan loola dhaqmo sida raashinka calooshu u baahan tahay? Tusaale ka bixi?
18. “Waxaad Isiisaa Waxaad Soo Dhaaftay Ama Mustaqbalkaaga!”
Waa sidee noloshu, xorriyada iyo hantidu marka loo eego wakhtiga? Muxuu tuuggu uu ula mid yahay ama uu kaga duwan yahay canshuur soo uruuriyaha?
Waa maxay sababtu? Fisqi ama akhlaaqdarrada fudud iyo tan xooggan maxay ku kala duwan yihiin? Tusaale ka bixi?
19. Dawladaha iyo Suuqa Ganacsiga
Muxuu ninka lo’leeyda ihi saciisa u iibiyaa si uu u soo iibsado dibi? Maxay iskaga mid yihiin dawlada iyo ninka lo’leeyda ihi? Ma jiraan tusaale la mid ah tan oo kale? Maxaa ka imman kara isticmaalidda xoog si loo fuliyo dan? Tusaale ka bixi?
20. Xirfadda adduunka Ugu Da’da wayn
Ma jiraan wax ka dhexeeya kuwo yiraahda mustaqbalkaanu wax ka sheegnaa iyo qaar ka mid ah aqoonyahannada cilmiga dhaqaalaha? Boqolkii intee ka mid ah ayaa mustaqbalka si fiican u saadaalisa? Sidee baad ku ogaan kartaa? Aqoonyahannadu aqoontooda ma u isticmaalaan arrimo aan qiimo saas ah u lahayn bulshada?
21. Soosaaridda Kabaha Dusha Ka Xiran—Buudhka
Maxaa dadka lacag loo sii yaa? Ma si aysan waxba u soo saarin? Maqaadan lahayn shaqo aad lacag ku qaadanaysid oo aadan waxba qabanaynin? Dadkase mushahar ma siin lahayd iyagoon shaqaysan? Maqaadan lahayn lacag bilaash ah/caydh aadan waxba laguu direen? Ma jiraan tusaalooyin aad og tahay? Tusaale ka bixi?
22. Sacab Garaacayaasha
Ma aqli galbaa in lagu qiimeeyo anshaxa suubban awoodda, hantida, iyo xaq qofku uu leeyahay sacab kor loo garaacay oo la eegayo inta uu qayladiisu le’eg tahay? Ma aqli galbaa in tan lagu xulo coddeeynta tirada dadka coddeeysay? Sidee baa ugu habboon oo lagu qiimayn karaa/xuli karaa? Tusaale ka bixi?
23. Iyadoo Loo Eegayo Baahida
Wax ma iska bedelayaan dhibcaha ardaydu ay helaan haddii ardayda dhibca- hooda hooseeyo laga dhigo kuwo aad u sarraysa iyo kuwo sarraysana laga dhigi kuwo aad u hooseeysa? Qawaaniinta hab dhaqaale sidan oo kale ma noqon karaan? Dugsigu ma ka gedisan yahay nolosha dugsiga ka baxsan ee dhabta ah? Macalimiintu ma aqbalayaan in ardayda mushahar la siiyo, si ay wax u bartaan? Tusaale ka bixi?
24. Mushahaaradii Dambiilayaasha
Sabab noocma ah ayaa loo xiray dadka shaqaysanayay? Maxay tani dadka ku caawisaa ama wax u yeeshaa? Markee baysan ahayn in aan la shaqayn? Dadka iskaa wax u qabso ku shaqeeya ma jabiyaan sharciga u degsan mushaharada qofku uu saacaddii qaadan karo? Dadka halkee baa u wanaagsan ma dugsiyada ama xabsiyada mise shaqada? Tusaale ka bixi?
25. Khiyaamo ama Macaamalid
Maxaa loogu ridaa rootiga dambiisha wayn? Muxuu rootiga lagu riday dambi- ishu uu u sii dhammaanayaa? Xal noocee ah ayaa lagaga hortagi karaa in uusan dhammaan rootiga dambiisha lagu wada riday? Xalkee baase ugu wanaagsan? Tani sidee bay u khusaysaa qof aadane ah? Tusaale wax laga baran karaa ma jiraa? Tusaale ka bixi?
26. Kuma Ayeey Ka Timid Fikraddan Aadka U Wacan?
Qof ma iska lahaan karaa isticmaalid fikir uu qofkaasi alifay? Sharciga lahaan- sha waxa qofku alifay ma suurta gelisaa in uu qofkaasi helo wuxuu soo saaray? Maxaa dabada ka wada kuwa wax alifa? Sharciga lahaansha waxa qofku uu alifay dhibaato miyeey hor dhigtaa wax cusub soo saaridda ama xorriyada? Sharciga lahaanshaha waxa qofku uu alifay la’aantiis sidee bay isu bedeli karaa dabeecadoodu?
27. Cakis ah
Dadku ma kuwo wax la yeelay baa? Yaa wax yeelay? Maxaase lagu sameeyay? Sharcigu ma mid is burinayaa marka arrintan loo eego? Sababtu waa maxay? Waa maxay farqiga u dhexeeya waxa aan la oggolayn qofku in uu sameeyo iyo kan sharciga kaba baxsan? Tusaale ka bixi?
28. Faraxsan
Ma suurta gal baa in la sameeyo arrimo caafimaadka wax u dhimaya ama leh khatar dheeraad ah? Ma habboon tahay in dadku ay bixiyaan lacag khal- adaadka ay ka galaan dadka kale? Markee bay dadku wax bartaan, ama aysan waxba ka baran khaladaadkooda? Madaxdu ma yihiin kuwo ka aqli badan dadka ay xukumaan? Tusaale ka bixi?
29. Baadigoobkii Weynaa
Waa maxay mas’uuliyaddu? Dadku ma doonayaan mas’uuliyad? Dadku ma doonayaan madax u gaarta go’aamadooda? Kala xulashadu/dookhu muhiim ma yahay in uu ahaado mid samaan? Wanaagu ma yahay muhiim? Maxaa u sabab ah? Tusaale ka bixi?
30. Sharciyada Feeryahannada Guuldaraysta
Haddii dadka aan dambi lahayn looga baahdo in ay wixii dhib ah ee ku dhaca ay lacag ka bixiyaan, tani sidee bay dabeecadooda wax uga bedeli kartaa? Maxaa dadka ku dhiiri gelin kara in ay dhibkaas oo dhan u maraan in ay la tartamaan dadka kale? Ma tahay mid muhiim ah? Goorma ayaa la oggol
yahay khamaarka, markeese ayaan la oggolayn khamaarka in aan la ciyaarin? Sababtuna maxay tahay? Tusaale ka bixi?
31. Aaminsan
Maxay dadku ugu codeeyaan musharaxii horay ugu guulaystay? Siyaasiintu ma yihiin kuwo la aamini karo? Xaq ma u leeyahay qofi in uu cawdo maadaama uusanba codeeynba? Xiriir ma ka dhexeeyaa haweeneey ninkeedu ku xadgudbo iyo cod bixiye siyaasigiisu ku xadgudbo? Arrimo noocee ah ayaa halkan ka jiri kara? Tusaale ka bixi?
32. Canshuuriddii Dhererka
Ma habboon tahay in canshuur loo isticmaalo sida wax looga bedeli lahaa dabeecadda dadka? Dadku noloshooda wax ma ku kordhisaa haddii canshuurta laga dhimo? Madaxdu ma ka aqli badan yihiin, mana ka anshax wanaagsan yihiin dadka u codeeya? Ma waxay tahay wax aan xaq ahayn in la canshuuro dadka dhaadheer? Tusaale ka bixi?
33. Soo Galootiga Cusub
Mas’uul miyeey ka yihiin waardiyayaasha ilaaliya xuduudda in la celiyo soo galootiga cusub? Maxay ku kala gedisan yihiin soo galootiga cusub iyo soo galootiga cusub ee hor leh? Sababtu maxay tahay? Ma habboon tahay in dhallinyarada da’da yar laga dhigo askar? Tusaale ka bixi?
34. Dacwo Maxkamadeed
Waa maxay mas’uuliyadda ku saaran? Ma wax wanaagsan baa in la xakameeyo mas’uuliyadda qofka saaran? Sidee bay dabeecaddu isu bedeshaa haddii aan wax laga bedelin mas’uuliyadda qofka saaran? Waa maxay danta guud, yaase go’aamiya? Shacabka danta guud ma u xumaan kartaa? Tusaale ka bixi?
35. Mabaadii
Yaa iska leh naftaada? Muhiim ma tahay cidda go’aankeeda iska leh, mise dhakhtarbaa go’aankeeda leh? Waa maxay farqiga u dhexeeya shahaado iyo warqad ku shaqaysi? Suuqa madax bannaan ee uu tartanku ka jiro qiimo ma u leeyahay xirfad cilmiga caafimaadka? Tusaale ka bixi?
36. Aqallada Hortooda
Sidee bay dad kala gedisan u saamaysaa sharciyada aqallada kirada lagu xakameeyo, sharciga lagu dhisi karo aqallo cusub iyo meesha laga dhisi karayo? Sidee buu suuqu wax u yeelaa ama uga faa’iideeyaa ganacsiga wanaagsan iyo kan xun? Sideese wax uga bedelaan sharciga lagu xakamaynayo kirada aqallada? Tusaale ka bixi? Arrimahani sidee bay dhaqaalaha wax ugu gaystaan?
37. Qawleysatada Dimoqraadiyadda
Ma wanaagsan tahay in qofi qof kale wixiisa uu xoog kaga qaato? Ma habboon tahay in dadka badani ee awoodda lehi ay dadka tirada yar ay waxooda xoog kaga qaataan? Waa maxay waxa dadka badani loo oggol yahay in ay sameeyaan oo aan loo oggoleen qof keligiis? Maxaa sababa in ay siyaasadu isu bedesho mudaharaad? Tusaale ka bixi? Arrimo noocma ah ayaa jiri kara?
38. Shimbir cunis badan, Dawarsadayaal, Ragga wax khiyaameeya, iyo Boqorrada
Summad ceenkee ah bay dadka kuwani u yeelaan karaan: Shimbir cunis badan, dawarsadayaal, ragga wax khiyaameeya, ama boqorrada? Shaqo noocma ah ay- eey qabtaan? Ma habboon tahay in dadka iyo dawladda isku si loola dhaqmo?
39. Iftiinka Xorriyada
Ma suurta gal baa misa waa habboon tahay in bulshadu ay ahaato mid ka xor ah dagaal, xoog iyo khiyaamo? Ma suuroobi kartaa in la gaaro sinnaan ka dhexaysa dadkoo dhan? Waa maxay habka bulsho xor ihi ay horumarka ku gaaraan? Wax alle iyo waxaad doonto ma waxaad ku raadinaysaa xoog? Tusaale ka bixi? Arrimo noocma ah ayaa halkan ka jiri kara?

Falsafadda buuggani ku salaysan tahay waa mabaadiida hanti yee- lashada. Adiga ayaa ka mas’uul ah naftaada. In mas’uuliyaddaada shaqsiyadeed laguu diido waxay ka dhigan tahay iyadoo la yiraahdo qof kale ayaa awood gaar ahaaneed ku leh naftaada oo kaba sarreeya taada shaqsiyanka ah. Cidkalena ama koox lehi naftaada ma jirto, sidoo kalena ma lehid nolosha dadka kale.
Waxa aad jirtaa waa wakhti: mid soo socda, taagan, iyo la soo dhaafay. Tanni waxay tusaale u tahay nolosha, xorriyada, iyo wax soo saarka noloshaada iyo xornimadaada. In aad lumisid noloshaada waxay la mid tahay adigoo lumiya mustaqbalkaaga. In aad lumisid xorriyadaada waxay la mid tahay adigoo lumiya jiritaankaaga. Sidoo kale, in aad lumisid wax soo saarkaaga noloshaada iyo xorriyadaada waxay la mid tahay adigoo lumiya wixii aad horay u shaqaysatay.
Wax soo saarka noloshaada iyo xorriyadaada waa hantidaada. Hantidaadu waa miraha shaqadaada, wax soo saarkaaga aad gelisay wakhtigaaga, xoog- gaaga, iyo aqoontaada. Waa taas tan aad si fiican aad u isticmaashay. Waana hantida dadka kale oo lagugu siiyay iskaashi iyo istixgelin. Labo qof oo han- tidooda isku dhaafsada si iskaashinimo iyo tixgelinimo ay ku dheehan tahay. Labadoodubana faa’iideey ka helaan haddii kale ma ay sameeyeen wax isdhaaf- sigoodaas. Iyaga uun baana go’aankaas gaari kara, oo geli kara wixii heshiis ah ee labadooda dhexmari kara.
Mararka qaarkood dadka qaar baa isticmaala xoog ama khiyaamo ay ku qaataan hantida dadka kale iyagoo aan raalli ka ahayn oo aynaan ku heshi- inin. Abaabulka xoog nafta lagu qaado waa dil, in lagaa qaado xorriyadaada waa adigoo lagu adoonsado, iyo sidoo kalena in lagaa qaato hantidaadana waa adigoo lagu xaday. Waana isku mid haddii uu sameeyo qof keligiis, iyo haddii ay sameeyaan koox ka soo horjeeda dad tiro yar amaba xitaa haddii madaxda wax xukunta ay sameeyaan.
Waxaad xaq u leedahay in aad badbaadisid naftaada, xorriyadaada, iyo in aad ka difaacdid hantidaada kuwa doonaya in ay xoog kaaga qaataan. Waadna waydiisan kartaa dadka kale in ay macaawino kuu fidiyaan si aad isku difaac- did. Laakiin xaq uma lihid in aad adigu xoog isticmaalid aad biloowdid oo waxyeeshid nolosha, xorriyada, ama hantida dadk kale. Sidoo kalena, xaq uma lihid in aad cid kale aad wakiilatid si ay dagaal ugu qaadaan dad kale.
Waxaad xaq u leedahay in aad dooratid madaxdaada ku hoggaamin lahayd, laakiin xaq uma lihid in aad dadka kale ku khasabtid dadkii xukumi lahaa. Si kasta oo madaxda lagu xusho ha ahaatee, waa uun aadane aan xaq u lahayn ama aan ku andacoon karin ka sarrayn ay kaga sareeyaan dadka intiisa kale. Si kasta oo isku dayaan in ay isticmaalaan magacyo ama tiro dad oo ku taageersan. Sinnama madaxdu uma dili karaan cidna, ma adoonsan karaan qofna, ama waxba ma xadi karaan. Mana siin kartid xuquuq aadan adigu aadan haysanin.
Maadaama aad ka mas’uul tahay naftaada, adiga ayaa mas’uuliyaddeedu
ku saaran tahay. Kama aadan kirayn naftaada dadka kale, kuwaasoo kaa dal- bada mudeecnimo. Sinnama uguma tihid adoon dadka kale ee kaa dalbada in aad naftaada u hurtid. Adiga ayaa go’aansada qorshoyaashaada kuwaasoo ku salaysan fikirkaaga. Guusha iyo guuldarradu waa wax loo baahan yahay oo wax laga barto, lagana helo waayoaragnimo. Ficilkaaga aad ku samaysid adigoo ka wakiil ah dad kale, ama ficilkooda ay adiga awgaa ku samaynayaan, waxa keliya ay sax noqon karaan marka ay timaaddo iskaashi iyo istixgelin. Samaan ama dhaqan suubban waxa keliya oo uu jiri karaa marka qof uu xor yahay go’aankiisana uu isagu uu gaari karo.
Tanina waa buddhiga bulsho xor ah. Mana aha tan keliya ay suurta gal ka dhigi karta aasaaska ficilka insaaninimo, waase ta keliya ee habboon.
Dhibaatooyinka adduunka ka jira ee ku bilaabma xoog dawladeed, waxay leeyihiin xal. Xalkuna waa in dadka adduunka ku nooli ay waydiistaan dawlada- hooda in ay joojiyaan xoogga ay isticmaalayaan. Xumaato kama bilaabato uun dadka xun, laakiin sidoo kale waxay ka bilaabmataa dadka wanaagsan oo u dulqaata in la isticmaalo xoog oo loo isticmaalo in lagu gaaro dan. Sidaa daraadeed, dad wanaagsan ayaa awood balaadhan siiyay dad xun intii ay taari- ikhda adduunkani uu jiray.
Kalsoonida loo hayo bulsho xor ihi waa xoog saarid la saarayo habka wax loo soo saaro ee lagu keeno suuqa madax bannaan taasoo u baahan in culays la saaro qiimaynta suuqa loo hayo, oo aan la fiirinayn wax lagu soo xakameeyay suuqa. In la isticmaalo xoog dawladeed oo la dulsaaro suuqa waa aragti wadata caajisnimo, waxayna keentaa wax aan loogu talagalin, iyo khilaaf. In la helo bulsho xor ah waxay u baahan tahay in si geesinimo leh loo fikiro, loo hadlo, waxna loo sameeyo – khaasatan marka ay fududahay in aan waxba la samayn.

Iftiinka Xorriyadda
Yoonis waxa uu baadigoobayaa dhulka xorriyada dhabta ah ka jirto.

Maadaama uu Yoonis si adag u qabsaday dhabarkii shimbirtii. Shim¬birtii weynayd waxay ku soo wareegtay jasiiraddii dusheeda. Kadib markii Yoonis si fiican ugu fadhiistay dhabarkeeda, shimbirtii si sibi- ibaxasho la moodo ayeey toos dhankaas sare ee qorraxda ku toosan isku sii daysay. Waxaa hoos u soo riixay dabayl culus oo duulimaadkoodii yara hakiyay. Waxay sii socdaanba wakhigiina waa uu sii dheeraanayaa, wuxuu noqonayaa saacado. Socdaalkoodii waxa uu durbadiiba ka dhigay Yoonis in uu si sahlan ku seexdo.
Yoonis waa uu riyooday. Riyadiisa, waxa uu ku ordayay waddo aan sidaas u weynayn, waxaana caydhsanayay dad hadh wayni uu qariyay. “Istaag, kaagan taageersan dawladda!” ayeey ku qayliyeen. Laakiin waa ay cabsadeen, si dhaqso leh ayuu u sii cararay. Mid xooggan ayaa hortaagnaa dadka intiise kale – Marwo Ashkira. Waxa uu dareemay neefteeda oo uu ka dareemay qoortiisa, waxayna doonaysay in ay ku soo qabsato faraheeda xooga badan.
Yoonis waa uu kacay oo waxaa kiciyay shay si culus loo garaacayo. “Maxay! Halkee baad joogtaa? Ayuu waydiiyay Yoonis, isagoo kor u sii daynaya qaar ka mid ah shimbirtii baalasheeda.
“Halkan ayaan kaaga tagayaa, geeri go’anka xeebtan agteeda,” ayeey shim¬birtii ku tidhi Yoonis. “Sii soco xoogaa yar, una sii soco dhinacaas waqooyi, waxaad heli doontaa reerkiiniiye.” Waxay yimaadeen xeeb la moodo in uu yara garanayo Yoonis. Naq cusbo dhumucyo waaweyn ayaa ka lulmanaya, kuwaasoo taxnaa xeebta qarkeeda kore oo dhan, ciideeduna waa cammuud qurux badan oo midabka dahabka oo kale ah, iyo badda oo u eg midabka cirrada oo kale taa- soo haddana qaboow, si fiicana aad u daraymaysid marka biyaha badda ay soo gaadhaan berriga. Yoonis si farxad ay ku jirto ayuu uga soo dagay dhabarkii shimbirtii.
Islamarkiiba Yoonis Maskiin waxa uu ogaaday halka uu joogo. “Waxaan joogaa aqalkaygii!” ayuu yidhi isagoo faraxsan. Waxa uu bilaabay in uu ordo oo uu ku ordo ciidii cammuudda ahayd. Waa uu yara hakaday markaasuu soo jeestay oo ku soo jeestay shimbirtii. “Laakiin waxaad igu tidhi waxaad i gaynaysaa meel waxa la sameeyo loo sameeyo, maxaa yeelay, waa sax,” ayuu yidhi Yoonis.
“Waad timid,” ayeey tidhi shimbirtii.
“Laakiin ma’ahan sida ay halkan wax yihiin,” ayuu ku cawday Yoonis.
“Wali ma’ahan, dabcan laakiin waa noqonaysaa marka aad adigu ka dhigtid. Si kastaba ahaatee, xitaa Booliqaran, waxay noqon kartaa janno marka dadku run ahaantii ay yihiin xor.
“Booliqaran?” Yoonis waa uu neeftuuray. “Dadka intooda badan ee ku nool Jasiiraddaas, inta aan wali silsiladaha aan lagu xirin, waxay aaminsan yihiin in ay yihiin xor. Marwo Ashkira ayaa u sheegtay in ay yihiin dad xor ah. Intooda kalena waa ayba ka baqaan xorriyada, cabsida ay ka qabaana waxay si fudud
awood u siiyaan Baadigoobaha Weyn.”
“Aamin ficilka, ha aaminin erayada,” ayuu xusuusiyay shimbirtii. “Dadku waxay moodaan in ay yihiin xor mar haddii loo sheego waxa ay samaynayaan. Tijaabada dhabta ah ee xorriyadu waxay timaadaa marka qof uu go’aansado in uu sameeyo wax ka duwan waxa ay sameeyaan dadka intiisa kale. Taasina waa wakhtiga la barto casharro hor leh, dadkuna ay helaan fursad qaali ah.” Yoonis markiiba waxa uu dareemay walwal badan. Walwalkii ayaa ku ko- rdhay markaasuu caws xoogaa ah dhulkii ka soo gooyay oo uu bilaabay in uu ciidii cammuudda ahayd uu ku mudmudo cawskii. “Sidee bay wax yihiin? Waan arkaa dhibaatada – laakiin waa maxay xalku?”
Shimbirtii intii uu Yoonis waydiinayay su’aalaha waa ay warwareegtay oo ku heehaabtay Yoonis agtiisa oo qallajisatay baalasheedii. Markii wax walba ay si fiican ugu qallaleen Shimbirtii waxay eegtay baddii iyadoo leh, “Wiilkaaga yaroow, ma waxaad baadigoobaysaa mustaqbal wanaagsan oo ku qotoma fikir aad u fog iyo aragti qoto dheer?”
“Dabcan waa filayaa,” ayuu yidhi Yoonis.
“Taasi waa dhib badan tahay. Kuwa wax xukuma mar walba waa kuwo leh fikir aad u dheer, fikirkaasna waa ay ku khasbaan dadka intiisa kale.”
“Laakiin miyaan u baahnayn in aan ogaado halka aan u socdo?”
“Naftaada dabcan haa, laakiinse ma in aad fikirkaaga ku khasabtid dadka kale.” Shimbirtii waxay u soo jeesatay Yoonis mar kale, cideedii ayaa kordhay iyadoo si culus u xajisanaysa dhulka misna ciidii cammuudda ahayd meel ka xaaqxaaqanaysa. “Dhulka xorta ah waxaa qiimo wayn siiya kalsoonida samaan, dhaqanka wanaagsan, nidaamka hawsha loo fuliyo iyo wax soo saarka guud. Kumanaal qof oo mid waliba uu doonayo in uu wax cusub soo saaro ama qabsado, mid walbana uu ku hamiyo sidii uu ku gaari lahaa qorshihiisaas, dadka noocaas ahi oo kale waxay suurtagal ka dhigayaan adduun wax waliba ay ka suurta geli karaan oo aadan qiyaasi karayn baaxadiisa inta uu le’eg yahay. Marka hore eeg waxaad kartid, kadibna waxaa ku xiga darajo sare.”
Waxa uu dareemay in dhinbil dab ah jirkiisa dhexdiisa ka gubanayo, Yoonis waxa uu isku dayay in uu fahmo. “Haddii dadku ay yihiin xor, waxay helaan xalal filanwaa ah? Haddii dadku aysan xor ahayna, waxay helaan xalal aan la filayn! Saasi soo ma’ahan?”
“Ma mid u baahan xikmad baa in la ogaado madaxda wax xukuma waxa aan looga baahnayn in ay sameeyaan?” ayeey raacisay Shimbirtii. “Qaad imtix- aan si aad u ogaatid guddoominta: Haddii aadan haysan xuquuq aad wax ku samaysid, dabcan wax xaq ah oo aad u leedahay ma jirto in aad waydiisatid in ay siyaasiintu ay kuu sameeyaan.”
Yoonis isagoo shakisan ayuu waydiiyay, “Waxaan u malaynayaa in aan fah- may, laakiin uma aan malaynayo in ay cidi i dhagaysanayso.”
“Waa mid adiga kuu fiican haddii cidi ku dhagaysato ama aysan ku dha- gaysan. Kuwa kula qaba qiimaha xorriyadu ay leedahay ayaa muujin doona geesinimo.” Shimbirtii waxay u jeesatay dhinicii badda ay kaga beegnayd markaaseey macsalaamaysay Yoonis. Yoonis waa uu daawaday shimbirtii weynayd intii ay is u ruurinaysay, iskuna gaynaysay jirkeeda oo dhan si ay u duusho oo ay jirkeeda ka horgeeso dabaysha xooggeeda. Muddo yar ka dib waxay ku qar- soontay daruurihii cirka. Yoonis waxa uu u jeestay waqooyi isagoo bilaabaya in uu ku socdo xeebta dhinaceeda.
Waxba kama uu xusuusto socodkiisaa marka laga reebo ciida cammuudda ah ee cirbihiisa ka galay iyo tan jirkiisa buuxisay. Yoonis waxa uu xusuustay
dhagax culus oo yaalay waddada laga galo aqalkooda. Markiiba waxa uu u soo dhawaanayay aqal iyo dukaan ku yaala meel nabdoon – aqalkiisa.
“Xorriyad. Haaheey. Intee in le’eg ayeey dadku u soo halgameen xorriyadda ama ay ka soo horjeesteen, inta badanna isku mar. Dadku, waa hagaag, dadku waa in ay ahaadaan xor si ay u sameeyaan wax alle iyo wixii ay doonaan dariskoodana ay u oggol yihiin intaas in la mid ah,” ayuu yidhi Yoonis isagoo si xeel dheeri ay ku jirto u eegaya safarkiisii. “Uma aan guuxin deriskayga wax- aana laga yaabaa in aysan oggolaan in aan wax isku darsano, laakiin ma’ahan in aan isticmaalo xoog sharciyaysan marka laga reebo isdifaacayga uun. Waxay iila muuqataa in ay taasi tahay mid la fulin karo – bani-aadninimo leh – haa, iyo daacadnimo. Ma aan ihi ruux dhamaystiran oo wax walba loo dhameeyay, laakiin waa istixgellin – iyo taasoo ka wanaagsan waxa kale ee suurta gal noqon kara.”
Waa uu sii socday isagoo amakaagsan isna waydiinaya maxay dadka ugu adag tahay in ay dadka kale u daayaan arrimahooda in ay iyagu wataan. “Kala doorashadu dadka waxay siisaa waayoaragnimo iyo horumar halgankoodana oo ugu dambayntana keena barwaaqo. Awoodda siyaasadeed waa in ay ilaalisaa xorriyada, ma’aha in ay dadka ka qaado xorriyadooda. Samaan waxay jiri kartaa oo keliya marka ay jirto xorriyad wax lagu kala doorto,” ayuu ku soo gunaanaday Yoonis.
Yoonis aabihiis waa nin dheer oo jirkiisuna uu dhisan yahay, wuxuuna hor fadhiyay daarada horteeda, isagoo laablaabanayay xadhig. Indhihiisii ayaa weynaaday layaab awgood markii uu arkay wiilkiisii oo ku soo socda, una soo socda dhinaciisa. “Yoonis,” ayuu la qayliyay “Yoonis-wiilkaygiiyoow, halkee baad jirtay?” waxa uu u yeedhay xaaskiisa taasoo markaas ku mashquulsanayd nadiifin ay aqalka gudihiisa ka haysay, “Eeg, Cawo, eeg yaa yimid!”
“Waa maxay qayladaada?” ayeey tidhi Yoonis Hooyadiis, iyadoo si taxadar ku jiro u eegaysa. Waxay u soo baxday banaanka, markaaseey soo gaartay aqalka daaradiisa dabadeedna waxay biloowday in ay farxad la qayliso markii ay indhaheeda ku dhufatay wiilkeeda, Yoonis Maskiin. Islamarkiiba waxay kala daashay dhunkasho iyo iyadoo gacantiisana qabsanaysa haddana habsiinaysa. Kadib dib ayeey u riixday wiilkeeda iyadoo wali gacantiisa haysata markaaseey biloowday in ay iska ooyso. “Wiilkaygoo halkee baad ku maqnayd? Ma gaa- jaysan tahay, Yoonis Maskiin?” markiiba waxay ku tidhi odaygeedii iyadoo faraxsan, “Huri dabka, Qafaar, digsigana saar!”
Waxay la qaybsatay kulan faraxeedkoodii. Markii uu cunay rootigii ugu dambeeyay ee ay hooyadii u samaysay, Yoonis waa uu neeftuuray kadibna dib ayuu ugu sii fadhiistay kursigii uu markii horeba ku fadhiyay. Yoonis waxa uu u sheegay safarkiisii uu ku tagay Jasiiradda Booliqaran, si taxadar ku dheehan tahay ayuu uga sheekeeyay kulamadiisii uu kula kulmay habar dad iyo habar dugaag. Dukaankan duqa ah iyo kuwo safkiisa ku dhagan mar qudha ayaa nalal qurux badan ka ifeen. Hadhkiisii ayaa qariyay gidaarkii ka soo horjeeday dabka reerku aqalka gudihiisa ay ka shiteen. “Maxayn u ahayn wiilkaygoow, waxaad u eg tahay qof weyn,” ayuu yidhi aabihiis. Si xoog badan ayuu u eegay Yoonis markaasuu kula kaftamay, “ma waxaad qorshaysanaysaa in aad iska dhaqaaqdid mar kale, goor dhow?”
“Maya Aabe,” ayuu yidhi Yoonis, “Halkan ayaan joogayaa waxoogaa. Waxaa jira shaqooyin faro badan oo looga baahan yahay in wax laga qabto.”

Shimbir cunis badan, Dawarsadayaal, Ragga wax khiyaameeya, iyo Boqorrada
Yoonis rajo xumo ayuu kala kulmay qalbiyada foosha xun.

Waagii markii uu baryay laydhkii qorraxda ayaa kiciyay Yoonis Maskiin. Waxa uu is yidhi waxba ha kicinin Aragsan, waxa uu isku sii qaaday si uu dusha uga baxo buurtii, oo uu gaaro halka ugu sarraysa buurta.

“Dadkii!” ayaa niyadiisa ku soo dhacday haddana waxa uu ahaa mid cad- haysan. “Dadku waxay ahaayeen kuwo iswada riixriixayay. Waana kuwo isu wada hanjabayay, oo is wada xidhxidhayay, isna dhacayay, dhib faro badanna isu wada gaysanayay.” Yoonis waa uu sii socday, siina fuulay buurtii isagoo sii dhexmaraya dhul kayn ah. Waxa uu gaaray halka ugu sarraysa buurta, markaasuu si wacan u eegay magaaladii ka hoosaysay.

Yoonis waxa uu ogaaday in dhirtu ay ka sii yaraanayaa buurta dusheeda, waxa keliya oo ku yaalay xoogaa dhir yar. Wuxuuna si fiican u arkaa bisha, lana moodo in ay dushiisa saaran tahay. Hawo aad u wanaagsan ayuu dareemay. Ugu dambayntii Yoonis waxa uu soo gaaray buurta dhakadeeda. Halka uga sarraysa buurta waxay ahayd meel aan wax saas ihi aysan ka bixin, waxa uun dhulka ku daadsanaa xoogaa caleemo ah iyo waxa kale oo ku nooleyd shimbir weyn oo madoow misna fool xun oo wax cunis badan, shimbirtu waxay dul saarnayd geed laantiis. “Yaa maya,” ayuu ku reemay Yoonis, yaase moodayay in dhushu ay tahay meel soo dhawayn wacan leh. “Waa uun nasiibkayga. Waxaan ka soo tagay dooxo shimbiro wax cunis badan ay ku nool yihiin, si aan u baadigoobo dhul nabad leh, maxaanse u imid? Waa meel kale oo ay joogto shimbir wax cunis badan!”
“Shimbirtii dhabta ahayd ee wax cunista badnayd!” ayuu ku soo celiyay Yoonis.
Yoonis waa uu la yaabay shimbirtii. Si xooggan ayuu u kala furay indhihiisa. Indhihiisa waxa keliya oo ka weynaa waa dayaxa. Waxa uu bilaabay in uu dhaqaaqo, wuxuuna u socday si tartiib ah, isagoo indha-indhaynayay dhulkii oo dhan meel walba oo uu arki karayay. Wadnihiisuna si xooggan ayuu u garaacayay, bishimihiisana waxay ahaayeen kuwo gariirayay, “Yaa yidhi taas?” “Yaa yidhi taas?” ayuu maqlay. Wuxuu mooday in uu codkaasi ka yimid geed. Yoonis waxa uu eegay shimbirtii wax cunista badnayd, taasoo iskaba fadhiday. Waxa uu is yidhi, “Malaga yaabaa in ay tahay shimbir hadla – sida shimbirta baq-baqaaq yabqama? Cid kale oo halkan joogta ma jirto. Laakiin shimbirta wax cunista badan ma’ahan mid hadla.” Waxa uu niyadiisa u sheegay in sideedaba Jasiiraddan ay tahay meel aad u yaab badan oo maxaysanba u lahayn shibir hadlaya?
Yoonis waa uu kacay isagoo muujinaya dhererkiisa isna giijinaya, durbadiiba waxa uu ku dhaqaaqay geedkii. Shimbirtii maba aysan dhaqaaqin, inkastoo Yoonis uu dareensanaa in ay ku dhaygagtay.
“Miyaad ila hadashay?” ayuu waydiiyay Yoonis, isagoo og in la maqli karo codkiisa.
“Yaa kale” ayeey shimbirtii cunista badnayd ku jawaabtay. Yoonis waa uu dhici gaaray waxa uu cuskaday geedkii si uusan u dhicin. Waa uu istaagay, isna hortaagay geedkii hortiisa. “Adigu – adigu, miyaad hadli kartaa?”
“Dabcan waan hadli karaa,” ayeey tidhi shimbirtii. “Oo waad kartaa – inkastoo oo aadan garanayn waxa aad odhanayso.” Shimbirtii intay warwaree- jisay madaxeeda misna la moodo in ay dacwoonayso ayeey tidhi, “Maxaad uga jeeday markaad lahayd waxaad ka timid dooxo ay buuxsheen shimbiro wax cunis badan?”
“Aniga, Aniga, Aniga waan ka xumahay. Waxba ugama aan jeedin,” ayuu ku yidhi shimbirtii Yoonis. “Waxa weeye dadka ku nool halkaas waa kuwo aan isu naxariisan oo is xumeeya. Waxa keliya oo ay iga ahayd waa iska hadal uun. Ayaga – ayagu waxay i xasuusiyeen, waa hagaag, waxba.”
“Shimbiro wax cunis badan?” Shimbirtii waxay kala bixisay baalasheedii, oo la moodo wax qaawan. Yoonis madaxiisa ayuu ruxay. Shimbirtii intii aysan laantii ku sii fadhiisan, waxa ay isku soo laabtay baalasheedii. “Saaxiibkay- gii qaaliga ahaayoow dhibaatadaadu waxay tahay ma tihid mid si fudud loo khaldi karo oo lagu khiyaami karo hadal. Runtii ahaantii waxaad tahay qof aamina waxaad indhahaaga aad ku aragtid, mana rumaysid hadalkooda inta aad indhahaaga ku arkaysid.”
“Ma’aan fahmin,” ayuu yidhi Yoonis.
“Adiga, xagaaga dhulkani waa wada dhulkii shimbiraha wax cunista badan. Haaheee! Haddii taasi run tahay, Jasiiraddan waxay ahaan lahayd mid aad iyo aad uga fiican sida ay hadda tahay.” Ayeey tidhi shimbirtii, kuna tidhi cod isla wayni ka muuqdo. “Waxaa runta u dhow oo la odhan karaa in aad timid Jasiiraddan ay ku nool yihiin xayawaanno kala gedisan – sida shimbir wax cunis badan, kuwo dawarsadayaal ah, rag wax khiyaama iyo boqorrada. Laakiin ma ogid muhiimada ay leeyihiin, maxaa yeelay, waxaa ku khalday cinwaanka iyo hadaladooda. Waa lagu khalday, khaladkii ugu weynaa ee aad gashay waa adiga oo aad u qiimaysay fasaadkooda oo aad meel sare u qaaday sharkooda.
Yoonis waa uu is difaacay. “Ma jiraan wax khiyaamo ah. Shimbiraha cunista badan, kuwo dawarsadayaasha ah iyo waxa la mid ka ah, waa kuwo si fudud lagu fahmi karo. Halka aan ka imid, shimbirta cunista badanna waxay uruursataa lafaha dadka dhintay. Taasina waa arrin karaahiyo ah oo laga yaqyaqsado!” Yoonis sankiisa ayuu ruxruxay si uu u dhaqdhaqaajiyo. “Kuwa dawarsadayaasha ah waa kuwo sahlan oo aan dambi lahayn. Ragga wax khiyaama waa xarfaan ku xeeldheer shuquladooda oo madadaalo badan – waana kuwo ku mashquulsan wax dhicidooda.
“Kuwa Boqorrada ah iyo boqortooyada,” ayuu raaciyay Yoonis markiiba iyadoo indhihiisuna ay ka muuqdaan farxad iyo raynrayn. “Waa hagaag, waligeey lama aan kulmin midna, laakiin waxaan akhriyay in ay ku nool yi- hiin qasri aad u qurux badan iyo in ay yihiin kuwo ku xarragooda dhar aad u qurux badan. Cid walba waxay doonaysaa in ay noqdaan iyaga oo kale. Bo- qorrada iyo wasiiradooda ayaa xukuma dhulkan, waana kuwa ilaashada dadka ay xukumaan. Taasi ma’ahan wax khiyaama ah.”
“Ma’ahan wax khiyaama ah?” ayeey tidhi shimbirtii. Yoonis waxa uu si xooggan u eegay wajigii shimbirta oo la moodo in ay cadho weyni ka muuqato. “Kafaker shimbirtan wax cunista badan. Afartaas, shimbirtu waa ta keliya ee ugu laan dheeraadnimo badan. Waxa keliya ay shimbirtu samaysaa waa wixii

qiimo leh.”
Shimbirtii qiimaha badnayd ee madoobayd waxay kala bixisay qoorteedii, markaaseey dhugatay Yoonis. “Marka uu dooli ku dhinto bakhaar lagu xafido alaabta iyo cuntada xoolaha oo beer ku dhextaal, waan ka nadiifiyaa dooliga goobtaas. Marka faras uu ku dhinto beer, waan ka nadiifiyaa goobtaas. Marka qof sabool ah uu ku dhexdhinto ayda, waan ka nadiifiyaa goobtaas. Waxaana helaa cunto cid walibana waa ku faraxsan tahay in aan cunto helo. Cidna waligeed ma isticmaalin qori ama sanduuq is aan u qabto shaqadayda. Ma helaa wax mahadnaq ah? Maya. Shaqada aan qabto waxaa loo arkaa mid wasakh ah oo xun. Sidaa daraadeed, shimbirta “foosha xun” waxay ku noosha- hay xumayn badan tixgelin la’aan faro badan.
“Waxaa kale oo jira kuwa dawarsadayaal ah,” shimbirtii waa ay sii wadatay. “Waxba ma soo saaraan, wax wanaagsan cidna uma qabtaan, marka laga reebo naftooda oo ay wax u helaan. Laakiin waxa dhibaato ah cidna uma gaystaan. Waa ay iska ilaaliyaan in ay ku dhintaan ayda dhexdooda, dabcan. Waana la odhan karaa waa kuwo wanaagsan oo wax raadsada. Sidaa darteed, waa kuwo aan waxba la yeelin.
“Ragga wax khiyaama waa kuwo aad iyo aad u sir badan, waana kuwo magac la baxay oo ku talaxtagay gabayga. Waxay isticmaalaan khiyaamo, waana kuwo had iyo jeer ku hawlan sidii ay dadka kale u khiyaami lahaayeen, iyagoo isticmaalaya erayo iyo hadalo aad u sarraysa. Ragga wax khiyaama wax shaqo ah oo wanaagsan oo ay qabtaan ma jiraan, aan ka ahayn in ay dadka baraan dhaqan xun oo ku salaysan is aaminid la’aan iyo cilmiga khiyaamada ku dhisan.”
Shimbirtii iyadoo eegaysa gadaasheeda dibna u celinaysa baalasheeda, xoog ayeey u neefsatay. Neef xooggan ayaa hawadii qarisay. “Ugu dambayntii waxaa halkan ka jira boqortooyo. Boqorradu uma baahna in ay baryaan amaba ay wax khiyaamaan, inkastoo ay labadaba sameeyaan had iyo goor. Sida kuwa wax xada, waxay dhacaan hantida dadku ay iska leeyihiin iyagoo isticmaalaya xoog iyo awood. Waxba ma soo saaraan, haddana wax walba ayeey xukumaan. Adiguna, kaagan safarka ahoow ee aan wax badan ogaynoow ogoow ‘boqortooy- adan’ inta aadan afka la soo galin shimbirta? Haddii aad aragtid taallo qadiimi ah,” ayeey u fiirsatay shimbirtii haddana sii wadatay, “waxaad odhanaysaa bo- qorku waa wanaagsan yahay, maxaa yeelay, magaciisa ayaa taallada dusheeda lagu qoray. Midda kale, waad iska indhatiraysaa sida wacan ee aan u nadiifiyo taallada dusheeda.”
Yoonis ayaa hadlay, “Run. Berigii hore boqorrada qaarkood waxay ahaay- een cirfiidiin. Laakiin wakhtiga aanu hadda joogno dadku waxay doortaan madaxdooda oo ay u doortaan Golaha Guurtida. Waa ay ka duwan yihiin kuwii hore, maxaa yeelay, waa hagaag, maxaa yeelay, waa kuwo dadku ay doorteen.
“Golaha Guurtida la doortay waa ka duwan yihiin? Goow!” ayeey ku dhawaaqday shimbirtii cod cadho ay ka muuqato. “Caruurtu wali waxaa lagu koriyaa sheekoxariirooyinkii boqortooyada, iyo iyagoo marka ay waynaadaan wali waxa ay doonayaan ay tahay boqortooyada. Golahaaga Guurtida la doorto waxa keliya ay yihiin boqorro jira afar sanno iyo amiirado dadka xukuma labo sanno. Run ahaantii, waxay isku yihiin kuwo dawarsada, wax khiyaama, iyo iyagoo hela awood boqortooyo! Waa ay tuugsadaan, waana kuwo hantida dadka, tabarucaadooda, iyo codkoodaba ku hela mu’aamaraado; waa kuwa sameeya ammaanid been ah iyo khayaamid goor walba oo ay fursad u helaan;
waxay sameeyaan istustusnimo xooggan oo ayba ku xukumaan Jasiiraddan. Iyo iyagoo ku guulaystay dhaqankooda ku salaysan ku dulnoolaanshaha dadka kale, mar walba dadkayaga wax soosaara ee shaqaystana waxba nooma had- haan.”
Yoonis waa uu aamusay. Waxa uu hoos u soo eegay dhulkii ka hooseeyay ee dooxada ahaa, markaasuu madaxiisa u ruxay si xooggan. “Waxaan jeclaan lahaa in aan aado meel aan waxaas oo kale aysan ka jirin. Ma jiri kartaa meel iftiinka xorriyadu uu gaaray?”
Shimbirtii iyadoo kor u qaadaysa baalasheeda culus ayeey ka duushay laan- tii geedka ay ku fadhiday, Yoonis agtiisana soo fadhiisatay. Yoonis dib ayuu u booday, isagoo la yaabban weynaanteeda. Shimbirtii waa ay ku soo jan- jeedhsatay Yoonis, waxayna tahay culayskiisa labadiis.
“Waxaad doonaysaa in aad aragtid meel dadku ay xor yihiin? Meel wax walba loo sameeyo, maxaa yeelay, waa wax wanaagsan iyo meesha xoog loo isticmaalo isdifaacid oo keliya. Waxaad doonaysaa in aad ku noolaatid meel dadka madaxda ah, kuwa maamula iyo kuwa la maamulo isku si loola dhaqmo, sharciguna uu isku si u wada qabto kan wax maamula iyo kuwo la xukumo.”
“Haaheey, Haa!” ayuu la soo booday Yoonis.
Shimbirtii si fiican ayeey u fiirisay Yoonis. Yoonis Maskiin shimbirtii ag- teeda ayuu taagan yahay, si fiicana waxa uu u arkaa indheheeda aadka u weyn. Waxaa la moodaa in ay ku dhexjiraan jirkiisa, akhrinayaan maskaxdiisa, kana eegayaan in uu yahay mid daacad ah. “Waxaan qabaa in la heli karo. Ku soo bood dhabarkayga,” ayeey tidhi shimbirtii. Shimbirtii wax yar ayeey isleexisay dhulkana dhigtay baalasheedii.
Yoonis waa uu yara hakaday, isagoo soo xusuusanaya in hadda uun lagu yidhi aamin ficilka, ha aaminin hadalka. Maxaa ku kalifi kara in uu ku aamino naftiisa shimbir weyn baalasheed? Si kastaba ha ahaateey, meel dheer buu ka yimid maxaaba ka xumaan kara oo uu lumin karaa? Isagoo ku guulaystay in uu wax walba ogaado, Yoonis si taxadar uu ku jiro ayuu kor isu qaaday, si uu u gaaro lafaheeda jilicsan ee u dhexeeya shimbirta garbaheeda. Markii uu dareemay in uu ku dul fadhiyo shimbirtii waxa uu si fiican u saaray gacmihiisii. Shimbirtii si yara foolxun ayeey u dhaqaaqday. Islamarkiiba waa la kacday korna ula sii dhaqaaqday.
Iyagoo dulmaraya jasiiraddii dhusheeda, dabayshuna ay ku dhacaysay wa- jigiisa, Yoonis waxa uu dareemay farxad. Quruxda qorraxda dahab la moodka ah ayaa soo baxisay iftiin, iyadoo waaberi noqotay maalin cusubina ay timid. Badwayntiina oo dhanna waa ay ka horaysaa. Yoonis Maskiin waa uu fajacay, “Halkee baan u soconaa?”

Qawleysatada Dimoqraadiyadda
Koox baqdin ku jirto ayaa la kulmay Yoonis, Yoonis Maskiina dib ayuu isugu gurtay isaga oo tagay meel yara koraysa.

Markii Yoonis Maskiin waddadii uu ku socday ay dhamaatay, markiiba waxa uu maqlay qof qaylinaya, kuna dhawaaqaya cod xooggan, “Waa qawleysatada Dimoqraadiyadda! Waa Dimoqraadiyad ay qawleysato maamulato! Carar oo isqari!”

“Orod, orod,” ayeey ku tidhi Aragsan, taasoo orod ku dhaafay Yoonis Maskiin, markaaseey meel yara durugsan yara fadhiisatay. Aragsan wajigeeda waxaa ka muuqday cabsi waalan. “Halkan waa in aan iskaga tagnaa oo aynu si deg deg ah uga tagnaa!” ayeey tidhi iyada oo baqanaysa.

Dadkii iskugu soo baxay daaraha agtooda oo dhan ayaa u kala yaacay meel walba; dhinac kasta. Saddex qoys oo balaadhan oo caruuro faro badan watay oo is dabayaacayay ayaa isku siidaayay jaranjarooyinkii hoos aadayay. Qaarkood waxay hoos u tuurayeen qaar ka mid ah alaabtooda oo ay iska sii hormarinayeen, una sii tuurayeen saaxiibadooda hoosta ku sii sugayay. Waxay alaabtoodii iskugu keeneen waddadii markaaseey orod isku sii daayeen.
Muddo yar kadib waddadii waxay ahayd mid aan cidiba joogin. Waxaa keliya oo lagu arki karayay dadkii gaabinay kuwaasoo xambaarsanaa caruur- tooda ama ahaa kuwo wax culus watay, waxayse ahaayeen kuwo doonayay in ay iskaga tagaan goobtii sawaxanku wada qabsaday. Daartaas dhinacaas shishe ku taal waxaa qabsaday dab. Yoonis Maskiin isaga oo aan isdhaqaajinayn ayuu wuxuu qabsaday gacantii Aragsan. “Maxaa dhacaya?” ayuu waydiiyay. “Maxay cid waliba u baqaysaa?”
Aragsan iyada oo isku dayeeysa in ay gacanteeda kala soo baxdo ayeey ku qaylisay Yoonis markaaseey ku tidhi, “Waa qawleysatadii Dimoqraadiyadda! Waa in aan is deg deg ah halkan uga tagnaa!”
“Maxaan?”
“Ma’ahan wakhtigii su’aalaha la iswaydiin lahaa, aynu halkan iskaga tagno!” ayeey Aragsan ku qaylisay. Laakiin Yoonis waa uu diiday in lagu khasbo in uu iskaga tago goobtii, waa uuna sii adkeeyay gacanteedii ee uu sii haystay. Iyada oo cabsi wayni ku jirto waa ay sii qaylisay, “aah, isiidaa ama labadeenaba waa ay naqabsanayaan!”
“Kuma ayaa inaqabsanaya?”
“Waa Qawleysatada Dimoqraadiyadda! Waa ay qabsadaan cidkasta oo ay gacantooda ku dhigi karaan, kadibna waa ay u codeeyaan wixii ay ku samayn lahaayeen. Waa ay kaa qaadanayaan lacagtaada, waxay kugu xidhanayaan sanduuq, ama waa ay kugu khasbayaan in aad ka mid noqotid kooxdooda. Qof wax ka qaban karaana ma jiraan!”
Yoonis Maskiin waxa uu bilaabay in uu war wareejiyo madaxiisa. Halkee bay ku sugan yihiin ciidankan nabadda!? “Miyuusan sharcigu ka badbaadin dadka kooxahan oo kale?”
“Fiiri,” ayeey tidhi Aragsan, iyada oo wali doonaysa in ay ka baxsato Yoonis
gacantiisa. “Hadda aan orodno kadibna aynu wada hadalno.”
“Wali wakhti fiican baan haysanaa. Deg deg, ii sheeg.”
Waxay iska eegtay Yoonis, misna iyada oo welwelsan baqdin xooggana ay ka muuqato. “Waa hagaag. Markii la aasaasay qawleysatada ciidamada nabadda ayaa horkeenay maxkamadda si dambiyadooda loogu soo oogo. Qawleysataddu waxay ku doodeen in ay fulinayaan mabaadiida ku dhisan is xukunka ay maa- mulaan inta tirada badan. Mabaadiida uu saldhigu u yahay dhawridda shar¬ciga, u hoggaansanaanta xeerka dawliga ah iyo taageerida go’aamada maxka- maduhu gooyaan. Waxay wax walba ku saleeyeen oo ay leeyihiin wuxuu ku xidhan yahay codbixinta-sharciga, anshaxa, wax walba!”
“Miyaa la xukumay?” ayuu waydiiyay Yoonis. Hadda waddadii waa lagu kala tagay, cidna ma joogto.
“Ma in aan cararo miyaa haddii horay loo xukumay? Maya, qaalliyadu waxay go’aamiyeen saddexdiiba laba ayaa igu taageeray. ‘Badnaan Toosan oo Ilaahi ah’ ayeey ugu yeedheen. Intii ay bilaabeen qawleysatadu in ay cayr- sadaan dadka ay ka tira badan yihiin waxay ahaayeen kuwo xor u ah in ay sameeyaan wax alle iyo wixii ay doonayaan.”
Sharciyada qaawan iyo sida ay wax yihiin jasiiraddan waa mid uu Yoonis ugu dambayntii uu yara fahmayo. “Sidee bay dadku ugu nool yihiin meel sidan oo kale ah? Waa in uu jiraa si aad isku difaaci kartid adiga naftaada!”
“Difaaca keliya ee laga soo horjeesan karo Qawleysatada Dimoqraadiyadda waa in laga mid noqdo qawleysato kale oo gaara tiro fara badan.” Yoonis wad- dadii buu u sii raacay Aragsan. Waxay dhaafeen dukaamo iyo aqallo, waa ayna sii socdeen, Aragsana waxay biloowday in ay qayliso, “Ma’aan carareen haddii la ii oggolaan lahaa in aan iibsado qori.” Kor iyo hoos waxay ku socdaanba waa ay sii socdeen, oo ay ku sii socdeen surinyo kore, aqallo ganjeelooyin waa weyn leh, sii mareen dhinacyada aqallada, iyo suuqyada dhexdood. Aragsana si fiican ayeey magaalada u taqaanay, waxaana la moodaa in ay wada xafidday magaalada oo dhan.
“Waxaan ku idhi,” ayuu la soo booday markaaseey sii carareen. “Waxaan ahey Yoonis – waa ay wanaagsan tahay in aan kula kulmo!”
Labadoodii waa ay sii ordeen ilaa ay ka daaleen. Ugu dambayntii markay dhaafeen waddooyinkii iyo aqalladii, Yoonis iyo dadka la socday waxay kor u fuuleen si ay u gaadhaan meel dusha ah si ay u helaan nabad. Intii qorraxda ka sii hadhay waa ay ku sii dhacday dhinaca ka xiga galbeedkooda, Yoonis Maskiin waxa uu arkay dab faro badan oo ka imanaya magaalada ka hoosaysa. Codad meel fog ka imanaya iyo dhawaaq xooggan ayaa halkooda ugu imanayay.
“Ma’aan sii wadi karo intaa wax dheer,” ayeey tidhi iyada oo Aragsan ay neeftuurayso, timaheeda dhaadheer ee midabka kafeega ah waxay gaarayeen ilaa iyo dhabarkeeda. Waxay dhabarkeeda ku cuskatay geed, iyadoo yara neef tuuraysa. Yoonis Maskiin waa uu fadhiistay isagoo si fiican isu kala bixinaya, aad buuna u daalan yahay, markaasuu wax ka dayay dhagax agtiisa yaalay bal in uu isku tiiriyo. “Waxaan ka walwelsanahay waxa ku dhacay dadkayga,” ayeey tidhi Aragsan iyadoo aad u cadhaysan.
Markii uu arkay walwelka Aragsan, Yoonis waxa uu bilaabay in uu isna ka walwelo odaygii iyo haweeneeydii xaaskiisa ahayd ee sida wacan u soo dhaweeyay habeen buuxana raashinkiisa iyo meel uu seexdana siiyay – iyo gabadhoodii yarayd ee ay awoowga iyo ayeeyada u ahaayeen, Ladan. Qofkasta oo ku nool halkan waxa uu u baahan yahay caawimo. “Waa nasiib darro in dadkaagu ay mar walba dagaalamaan. Waa arrin aan wanaagsanayn in aysan jirin dawlad ilaalisa nabadda.”
Aragsan waxa ay eegtay Yoonis iyadoo hadda agtiisa fadhiisanaysa. “Waad isku dhexyaacisay,” ayeey tidhi. Waxay u tilmaamtay halka uu mudaharaadku ka socday. “Inta aanu xusuusan karno dadku waxa keliya oo ay yaqaanaan waa in ay xoog ku qaataan wax kasta oo ay doonayaan. Kumaad u malaynaysaa in uu yahay macalinkooda?”
Yoonis isagoo la yaabay ayuu ka jawaabay su’aasha la waydiiyay, “Ma wax¬aad u jeedaa qofka baray in xoog la isticmaalo waa iska caadi?”
“Maya in ay cid uun bartay. Dadka badankoodu waxay wax ku bartaan waa waxa ay ka arkaan dadka kale.”
“Maxay Golaha Guurtidu dadkan uga joojin la’dahay isticmaalidda xoogga?” ayuu yidhi Yoonis. “Taasi waa tan looga baahan yahay dawladda in ay samayso, miyeen ahayn? In ay dadka ka badbaadiso kuwo isticmaala xoogga?”
“Golaha Guurtida ayaa isticmaala xoog,” ayeey tidhi Aragsan. “Inta badanna waa kan dawladda looga baahan yahay in ay dadkeeda ka badbaadiso.” Aragsan waa ay yara cadhootay. “Waxaan xaq u leeyahay in aan is badbaadiyo sidaa daraadeed waxaan waydiiyaa dadka kale iyo Golaha Guurtidaba in ay igu caawiyaan sidii aan isu daafici lahaa. Laakiin waa khalad in aan anigu dadka kale aan weeraro, waana khalad xitaa in aan cid kale waydiisto in ay cid kale ii weeraraan.” Waxay aragtay Yoonis oo meel bannaan sii eegaya, oo ku wa- reeray wixii ay ka hadlaysay, maba uusan fahmin waxay ka hadlaysay, farteeda ayeey ku riixday Yoonis markaaseey tidhi, “Dhagayso, Marka aad qof wax ka doonaysid maxaad samaysaa sidii aad ku heli lahayd waxaad doonaysid?” Yoonis waa uu ka jawaabay isagoo weli dareensan dhaawicii ka soo gaaray tuugadii dhacday dhaawacii ay u gaysteen, “Ma waxaad u jeeddaa in aadan isticmaalin qori?”
“Haa, adigoo aan qaadanayn qori.”
“Waa hagaag, waan isku dayi karaa in aan ka dhaadhiciyo,” ayuu ku jawaabay Yoonis.
“Sax. Ama…?”
“Ama – ama, lacag baan siin karaa?”
“Haa, taasina waa wax ka dhaadhicin ama qalqaalin. Imminkana mid kale.” “U tag Golaha Guurtida sida sharciga ah?”
“Sax ah,” ayeey tidhi Aragsan. “Dawladda uma baahnid in aad lacag siisid ama aad qalqaalisid dadka kale. Uma baahnid in aad ku ekaatid iskaa wax u qabso. Haddii aad ku guulaysatid Golaha Guurtida in ay ku taageeraan, oo ay kuu codeeyaan ama aad siisid laaluush si ay gacan kuu siiyaan, markaas waad awooddaa in aad dadka kale ku khasabtid waxa aad adigu aad doonaysid. Dabcan mar haddii ay cid kale ugu deeqdo in ka badan inta aad siisay Golaha Guurtida kaasina waa uu kugu khasbi karaa wax kasta oo uu doonayo. Mar kastana Golaha Guurtidu waa kuwii guulaysta.”
“Laakiin waxaan u haystay in ay dawladdu tahay tan isku haysa bulshada.” Ayuu yidhi Yoonis.
“Taasi waa mid liddi ku ah,” ayeey tidhi Aragsan. “Awoodda lagu baabi’inayo dadka kale waxay meesha ka saartaa in dadku ay wax wada qabsadaan. Dadka badankoodu waa ay wada qabsan karaan wax alle iyo wixii ay doonayaan – dadka intiisa kalena waa in ay aqbalaan. Waa sharci, laakiin dadka intiisa kale ma taageersana, kumana qanacsana, waa cadhaysan yihiin, waana kuwo u ah cadaawe. Go’aankan wuxuu abaal marin u yahay dadka intiisa badan.”
Tanina waxay xusuusisay Yoonis Sheekoxariirooyinkii uu maqli jiray beri hore ee ku saabsanaa sarkaal sare oo qaabilsanaa amniga iyo sharci ilaalinta ee Duqa Amni-ilaalinta ee Wadajir yar isaga oo isticmaalaya awoodda dawladda musuqmaasuqu saameeyay, kana xoogaysa hantida dadka hantiilaha iyo kuwo saboolka ah, si uu ugu faa’iideeyo asxaabtiisa. Yoonis markii uu maqlay in dadkii ay ka soo horjeesteen duqa amni-ilaalinta loo xilsaaray iyo saaxiibadiis, farxad weyn ayuu dareemay.
Aragsan waxay ku hoggaamisay Yoonis dabkii hoostooda ka holcayay. “Fi- iri mudaharaadka hoosteenna ka socday,” ayeey tidhi. “Dagaalkan xooggan ee loogu jiro awood raadsiga waxa uu si aad ah u kala qaybinayaa bulshada. Dhinac kasta oo jasiiraddan aad ka eegtid kooxaha waaya doorashooyinka maalin uun bay qarxayaan. Nasiib darro, waxay doonayaan in ay ku soo qunaanadaan dagaal marka ugu dambaysa. Waxa keliya oo ay doonayaan iyagu waa in ay sameeyaan isbedel.”
Markiiba waxay biloowday in ay iska ooydo. “Mar aan dhawayn waxaan bi- laabayaa in aan baadigoobo aabaheey,” ayeey tidhi. “Waxaana loo qoondeeyey meel khaas ah aan ku kulanno marka ay tanni dhacdo. Waxa uu ka walwelaa waa anniga, laakiin waxaan sugayaa inta uu dabku uu ka yaraanayo.” Wax yar ayeey hakatay, kadibna waa ay sii wadatay, “Dadka qaarkii waxay yiraahdaan mararka qaarkii dabku waa wax ay u baahan yihiin kuwo dhirta jara – taasoo abuurta baahi badan oo loo qabo looxa.”
Danyar Yoonis Maskiin. Waa uu fadhiistay isagoo ka fikiraya waxyaabihii faraha badnaa ee uu la kulmay. Halgankiisii wuxuu isu bedelay mid cabsi leh oo laga argagaxo, waxaa dawakhiyay dabeecadihii dadkii uu la kulmay, kuwaasoo ahaa kuwo raadinayay awood balaadhan. La kulankiisii dadkaas oo dhan waxay ka dhigtay Yoonis mid aragti dheer u korortay.
Yoonis waxa uu ahaa markiisii horeba mid aamina dadka kale. Waxa uu u arkayay madaxdu in ay yihiin kuwo daacad ah oo dadka si fiican u metela. Yoonis dadka si sahlan ayuu ku aaminaa, kuwo ficilka wanaagsan sameeyana waxa uu u arki jiray in ay yihiin kuwo wacan, maxaa yeelay, waxa uu eegi jiray danta guud; wanaaga ay sameeyeen. Laakiin imminka waayo aragnimadii uu ka kororsaday intii uu dhexmeeraray jasiiraddan wax wayn ayaa iska bedelay Yoonis. Isaga oo baadigoobaya erayadiisa, garan la’na wax uu yiraahdo, Yoonis waxa uu ilaawi gaaray Aragsan oo ay wada socdeen, taasoo iskaba seexatay, si wanaagsana u khuurinaysa. Yoonis Maskiin isagoo iyada sii eegaya waxa uu ku fikiray, “Si fiican bay u seexatay. Waa qof wax qabsan kara, oo nafteeda ilaalin karta. Laakiin waa in aan baadigoobaa sidii aan ku tagi lahaa aqalkayagii. Marka hore aroorta waa in aan gaaraa halka ugu sarraysa buurtan. Waxaa dhici karta in aan arko maraakiib ku soo xirtay dekada.” Yoonis Maskiin, laftigiisuna waa uu fadhiistay si uu u nasto.

Aqallada Hortooda
Haweeneey dhalinyara ah ayaa ka hadashay walwalka ay ka qabto
aqallada.
ADDADII dadkii waa ay ka sii yaraadeen Yoonis Maskiin qoobtii ayuu iskaga tagay. Aqallo isku xigxiga ayaa qariyay waddadii. Qorraxdu waa ay sii dhacaysay. Dadka badankooduna waxay iskugu tagayeen aqalladooda. Yoonis safaleeti qurux badan ayuu qortiisa ku xidhay. Yoonis waxa uu dhaafay qayb kale oo aqallo ah. Durbadiiba waxa uu arkay koox dad ah oo xidhnaa dhar yara liitay, saboolnimana ka muuqatay, kuwaasoo isugu soo baxay banaanka saddex daar hortood. Dadkaasina waxay hortaagnaayeen saddexda aqal oo ay ku hor qornaayeen B, T, iyo J.
Sarta B cidi kuma jirin waxaana ka muuqday dayac la’aan – burbur fool xun, dariishaduhu waxay ahaayeen kuwo jajaban oo wasakh badani ka muuqatay. Albaabka ku xiga jaranjarada waxaa ku xoonsanaa dad hor tubnaa daarta magaceedu yahay T. Yoonis waxa uu maqlay dhawaaq ka imanaya gudaha daarta iyo jabaq yara xooggan, coddad daddeed oo ka soo baxayay dabaqa koowaad, labaad iyo sadexaad. Dariishadihii iyo aqalka hortiisa waxaa ku wadhnaa dhar la dhaqay. Waxaa iska lahaa dadkii degganaa daarta, kuwaasoo ahaa dad iyagu kiraystay.
Sartan waxaa ka dambeeya daarta J. Waa daar nadiif ah, si wanaagsana loo dayactiray sida daarta B – dadba ma joogaan. Dariishadahoodana waxay ahaayeen kuwo aad loo hagaajiyay, si wacana looga dareemi karo kuleelka qor- raxda; gidaarkooduna waxay ahaayeen kuwo si fiican loo nadiifay.
Islamarkiiba Yoonis ayaa la soo booday. “Dheh,” ayeey waydiisay gabadhii da’da yarayd. “Ma taqaan aqal la kiraynayo?”
“Waan ka xumahay,” ayuu yidhi Yoonis. “Ma’aan deggani halkan. Maxaad u soo fiirin la’dahay labada daar ee bannaan?”
“Wax qiima ah malaha,” ayeey ku jawaabtay gabadhii da’da yarayd. Waxay leedahay timo qurux badan oo dahabi ah iyo cod aad iyo aad u sarreeya. Waxayna xidhnayd dhar ku dhaganaa, laakiin Yoonis wuxuu u arkayay in ay ahayd mid aad iyo aad u qurux badan. Waxay ahayd mid kalsooni badani ka muuqato oo aqli badan. Waa uu doonayay in uu caawiyo gabadha da’da yar.
“Maxaa ugu wacan in aan la kirayn labadaa daarood?” ayuu waydiiyay Yoonis. “Waxay iigu muuqdaan kuwo bannaan.”
“Haa, waa ay yihiin. Reerkayaga ayaa degganaan jiray daarta B intii aysan marwo Ashkira ka dhamayn Golaha Guurtida in ay ku soo rogaan sharciga xakamaynta kirada aqallada.”
“Waa maxay xakamaynta kirada aqallada?” ayuu waydiiyay Yoonis.
“Kor looma qaadi karo kirada aqallada wixii hadda ka dambeeya.”
“Maxaa ugu wacan?” ayuu waydiiyay Yoonis.
“Waa sheeko dheer oo nacasnimo ay ka buuxdo,” ayeey gabadhii da’da yarayd ku jawaabtay. “Wakhti hore markii uu soo mari jiray xaafadayada Mashiinkii Riyada, aabaheey iyo dadka kaleba waxay ka caban jireen kirada ay
kor u qaadayaan dadka aqallada iska leh. Run ahaantiin, wax waliba qaali ayeey ahaayeen, dad badana waxay ka iman jireen qaybaheeda kale ee jasiiraddan, laakiin aabaheey wuxuu odhan jiray ma’ahan in aan bixiyo kirada qaaliga ah. Sidaa daraadeed, aabaheey, kiraysteyaasha kale, ama dadkii horay u kiraysan jiray aan idhaahdee, waxay codsadeen in Golaha Guurtida ay xakameeyaan kuwo aqallada iska leh, si aysan kor ugu qaadin kirada aqallada ay ka kireeyaan dadka ka kiraysta. Golaha Guurtiduna waa ku raaceen. Kadibna Golaha Guurtidu waxay shaqaaleeyeen kormeereyaal iyo qaalliyaal hubiya in aysan kiro hor leh aysan ku kordhin dadka aqallada ka kiraysta kuwo aqallada iska leh.”
“Waa hagaag, xakamaynta kiradu waa in ay ka farxisaa kuwo aqallada kiraysta,”
“Haa, marka hore. Aabaheey waa uu ku qancay kirada aan kordhaynin. Laakiin tani waxay keentay in aan dadka aqallada kirayn jiray aysan dhisin aqallo cusub iyo in ay dayac tiraan kuwoodii hore.”
“Maxaa yeelay?”
“Waxay yiraahdeen qiimaha wax waliba kor ayeey u kaceen – qiimaha wax lagu dayactiro ama dib loogu hagaajiyo, kan lagu shaqaaleeyo waardiyeyaasha, maamulayaasha, isticmaalidda biyaha iyo korontada, tan canshuurta iyo wixii la mid ah -laakiin dadka iska leh aqallada kor uma qaadi karaan qiimaha lagu kiraysto aqallada, si ay ugu bixiyaa kharashkan kor u sii kacaya. Sidaa daraadeed, waa ay dhimaan meeshii ay ka dhimi karaan adeegooda. Sabab loo dhisaana ma jiraan aqallo hor leh, maxaa yeelay, haddii aad dhisto lacag uun baa kaa khasaaraysa?”
“Canshuurtu ma kor bay u kacday?” ayuu waydiiyay Yoonis.
“Dabcan – si mushaharka loo siiyo kormeeraha, xaakimka iyo kuwa jooga qasriga Golaha Guurtida. Mushahaarada iyo shaqaaluhuba waa in ay kord- haan,” ayeey tidhi haweeneeydii. “Golaha Guurtida waxay go’aamiyeen in ay xakameeyaan lacagta lagu kiraysto aqallada, laakiin wali kumaba fikirin in ay xakameeyaan canshuurta! Waa hagaag, dhawaan dadka aqallada iska leh waa la wada nacayaa.”
“Berigii hore lama necbaan jirin dadka aqallada iska leh?”
“Waa hagaag, aabaheey wuxuu yidhi kama aan helin in aan kiro siiyo kan aan aqalka ka kiraystay haddana mar walba oo uu haysto aqallo bannaan misna uu doonayo in uu kireeyo wuxuu noqdaa mid si wanaagsan oo wacan ula hadla dadka doonaya in ay ka kiraystaan aqalladooda. Dadka kireeya aqallada waa kuwo furfuran oo si aad iyo aad u sarraysa ula xaajoodo kuwa doonaya in ay ka kiraystaan aqalladooda, si wacana waa ay u hagaajiyaan aqallada ay kiraynayaan. Dadka aqallada kiraysta waa ay isu gudbiyaan wararka la xiriira kiraynta aqallada, oo waa ay ogyihiin kuwa wanaagsan iyo kuwa xun. Waana ay ka foojigan yihiin kuwo xun xun, kamana kiraystaan aqalladooda. Waa dhihi kartaan kuwo wanaagsan si wacan ayaa looga kiraystaa aqalladooda, kuwa xuna aqalladoodu waa ay iska bannaan yihiin oo cidi kama kiraysato.” “Markii aqallada lagu soo rogay xakamaynta kirada cid waliba waxay no- qotay mid caraysan,” ayeey haweeneeydii tidhi iyada oo si xun u sii eegaysa Yoonis. Waa ay fadhiisatay haweeneeydii, Yoonis Maskiin waa uu ku soo biiray haweeneeydii isaga oo agteeda fadhiisanaya. “Wax waliba kor ayeey u sii ka- cayaan marka laga reebo kirada aqallada. Dadka aqallada kireeya waxay hoos u dhigeen dayactirida aqallada si ay kharashkooda u dhimaan. Kadibna dadka aqallada laga kireeyo waxay noqdeen kuwo caraysan. Waxayna bilaabeen in ay
u dacwoodaan kormeeraha. Kormeeruhu wuxuu ku soo oogay dadka aqallada kireeya in ay jabiyeen sharcigii – khaas ahaan kuwo aan wax laaluush ah si- inin kormeeraha. Dadka aqallada kireeyaa markii ay khasaareen kharash faro badan, khaasatan kuwoodii daacadnimadu ka muuqatay waa ay iskaga tageen ka ganacsigii daartii B. Aqalladii la kiraysan jiray waa ay sii yaraadeen, dadkii raadinayay aqallo ay kiraystaana waa ay sii kordheen. Imminka aqallo dhawr ah ayaa la kireeyaa marka la barbardhigo kuwii la kirayn jiray intii aan sharciga xakamaynta kirada aysan soo saarin Golaha Guurtida! Kuwo dabeecadda xun ee kireeya daarta T ma’ahan kuwo ka welwelaya in aqalladooda looga baxo, maxaa yeelay, baahidii loo qabay waa ay sii korodhay. Imminka dad aad u faro badan ayaa raadinaya meel ay degaan. Dadka aqallada kireeya oo aan dan ka lahayn waxba waxay noqdeen kuwo lacag badan sameeya si hoos hoos ahna ula xaajooda dadka aqallada ka kiraysta, sidaa daraadeed, waxay noqdeen kuwo ka faa’iiday.
Yoonis isma uusan odhan dadka aqallada iska lehi waa ay iskaga tagi karaan aqalladooda! “Dadka aqallada iska lehi qaar baa xidhay oo iskaga tagay aqal- ladoodii?’
“Taasi waa run,” ayeey haweeneeydii tidhi. “Cid mushaharkooda wax ka badan qaadan karaa ma jiro marka laga reebo Golaha Guurtida. Goluhu wuxuu ku fikirayaa in ay la wareegaan aqallada la iskaga tagay oo ay ka dhigaan aqallo lagu maamulo lacagta canshuur bixiyeyaasha.”
“Ka warran daarta T ee halkaas ku taal oo la iskugu keenay dadkii oo dhan?” ayuu yidhi Yoonis isaga oo isku dayaya in uu u fidiyo mucaawino. “Meeli ma ka bannaan tahay daarta T?”
“Waa mid buuxa cidina kama baxayso. Dadkuna waxa ay sugaan wakhti aad u dheer. Markii ay dhimatay marwo Maryan maad aragtid sidii ay wax ahaayeen – cid waliba waxay isku dayaysay in ay liiska ka saarto qof kale si uu meesha ugu sarraysa magaciisu u noqdo. Wiilka marwo Ashkira ayaa ugu danbayntii helay aqalkii – inkastoo aan cidi hore u arag isaga oo safka ku jira. Qoyskaygu mar baanu isku daynay in aanu ku wada noolaano hal qol laakiin kormeeraha ayaa noo diiday oo yidhi sharciga aqallada ayaa ka soo horjeeda in qoyskaagu ku wada noolaado hal qol.”
“Waa maxay sharciga aqallada.” ayuu waydiiyay Yoonis.
Haweeneeydii da’da yarayd iyada oo daalan doonaysana in ay tixgelin dheer- aad ah siiso Yoonis ayeey su’aashiisii uga jawaabtay. “Waa hagaag sharciga aqallada waa kan khuseeya sida loo dhisayo iyo waxa lagu samaynayo aqalka. Tani waxay ku xidhan tahay hadba sida ay Golaha Guurtidu u arkaan dadka aqallada kiraysta iyo sideey doonayaan in ay u noolaadaan. Waad iska garan kartaa arrimaha la xiriira tirada qoysku ka kooban yahay, inta musqulood uu yeelan karo iyo inta uu aqalku ku fadhiyi karo.” Haweeneeydii iyada oo qosol raacinaysa ayeey sii raacisay, “Sidaa daraadeed, waxaanu ku dambaynaa dibadda halkaas oo aan ahayn sharci. Waxaanu nahay dibjiriin. Ma haysano aqal aan ku noolaano, ma haysano musqulo, ma’ahan meel aan si fiican ugu nasan karno, waa uun dhul bannaan, barxad balaadhan oo weyn.”
Yoonis waa uu ka xumaaday misna waxa uu aad u fikirayay sida uu ar- rinkeedu ku dambayn doono. Kadibna waxa uu xusuustay daartii saddexaad
– cusbayd aanana la degganayd. Waxayna ahaan lahayn xalka dhibaatada haysatay. “Maxaad ugu guuri wayday Daarta J waa taas ku xigta halka dadku ay ku xoonsan yihiin.”
Si xooggan ayeey u qososhay. “Taasi waxay tahay mid ka soo horjeeda
sharciga dhulka u degsan.”
“Xeerka dhulka?” ayuu ku soo celiyay. Isaga oo dhabarkiisa saaraya gi- daarkii uu ku tiirsanayay, Yoonis waxa uu ruxay madaxiisa, isaga oo si aad u xooggan u ruxaya.
“Kuwaasi waa sharciyada halkan lagaga dhaqmo. Xeerka dhulkuna sidan buu u shaqeeyaa,” ayeey tidhi haweeneeydii iyada oo isticmaalaysa ul si ay u sawirto qariiddad. “Golaha Guurtidu waxay sameeyaa qariiddad ay ku kala qaybiyaan magaalada. Dadka waxaa loo oggol yahay in ay ku hoydaan habeenkii qayb ka mid ah magaalada, laakiin waa in ay ka shaqeeyaan qaybta kale maalintii. Daarta T waxay ku taalaa dhinaca seexashada halka daarta J ay ku taalo dhinaca shaqada, waad aragtaa soo ma’ahan? Daarta J waa ay wanaagsan tahay waxayna u dhowdahay daarta T arrintan waxaa ugu wacan marwo Ashkira oo isticmaashay awooddeeda in ay tan ay suurto gasho. Sida caadiga ah aqallada loo qoondeeyay shaqada waxay ku yaalaan dhinaca kale ee magaalada, halka kuwa seexashada loo qoondeeyayna ay ku yaalaan dhinaca kale ee magaalada si cid waliba ay u socoto xoogaa maalin walba aroortii iyo habeenkiiba. Waxay yidhaahdaan socodka dheer iyo socoshadaba wuxuu u fiican yahay jirka iyo caafimaadka.”
Yoonis waxa uu si xooggan u eegay daarahan isku wada xiga kuna dhexyaal labada daarood dhexdood kuwaasoo ah kuwo bannaan oo aan la degganayn. Khalad dheh, ayaa niyadiisa ku soo dhacday. “Maxaad samayn doontaa?” ayuu waydiiyay.
“Tallaabo tallaabo. Maalinba in yar ayaan samayn. Aabaheey wuxuu doon- ayaa in aan berito u raaco xaflad weyn oo marwo Ashkira ay u abaabulayso dadka dibjirka ah. Waxay ballan qaaday ciyaaro faro badan iyo qado bilaash ah.”
“Deeqsiyad wacan!” ayuu yidhi Yoonis. “Dabcan waxay kuu oggolaan kar¬taa in aad ku noolaatid aqalkeeda inta aad ka helaysid meel aad degtid.”
“Dhab ahaantii, aabaheey mar buu wax waydiistay marwo Ashkira maadaama ay shaqadeedu la xiriirto xakamaynta kirada. Marwo Ashkira waxay ugu jawaabtay aabaheey, ‘Laakiin taasi waa tuugsasho! Sadaqadu waa wax wanaagsan!’ waxay u sharaxday in ay tahay xushmayn in canshuur bixiyeyaashu in ay idin- siiyaan aqal aad degtaan. Waxayna u sheegtay in uu lahaadaa dulqaad iyo iyada oo leh Golaha Guurtida ayaa la wareega aqallada iyo kharashka ku bax- aya.” Haweeneeydii da’da yarayd ilkaha ayeey aad u caddaysay iyada oo Yoonis ku leh, “Magacaygu waa Aragsan. Ma noo raacaysaa raashinka bilaashka ah ee ay marwo Ashkira bixinayso berito?

Mabaadii’
Dhakhtar ayaa sharaxaya muhiimada ay noloshu u leedahay shaqsiga.

Yoonis waxa uu dabagalay dadkii la socday Ibraahim, dadkaas oo wakhtigaas ka soo baxayay qasriga Golaha Guurtida. Waxayna ahaayeen kuwo baadigoob ugu dhaqaaqay sidii ay ku heli lahaayeen taageero caafimaad. Halka ka soo horjeeda qasriga waa daar weyn oo is wada haysata oo qarisay waddada oo dhan, taasoo midabkeedu uu ahaa cadaan. Kooxdii waxay ka galeen albaabkii ugu dhawaa. Durbadiiba waxay maqleen dhawaaq xooggan, kaasoo ka imaanayay dariishad furnayd, xoogaa yarna ka durugsan daarta ay gudaheeda ay soo galeen. Yoonis oo markaas marshabiyeediga ku socday ayaa gaaray dariishaddii qayladu ka soo baxaysay. Wuxuuna gaaray dariishaddii iyada oo albaabkii loo xidhayo. Waxa uu qabsaday dariishadda qayb ka mid ah, isaga oo sii xajisanaya, si ay u sii furnaato.
“Iska tag,” ayeey ku dhawaaqday haweeneey gudaha ku jirtay. Waxay ahayd mid cadhaysnayd, wajigeeduna waa uu sii casaaday.
“Maxaa ka jira halkaas? Ayuu waydiiyay Yoonis. “Waa maxay qayladaasi?”
“Wax adiga ku khuseeya ma’ahan. Hadda sii daa!”
Isaga oo sii welwelsan ayuu Yoonis sii adkeeyay haysashadiisii. “Horta waa in aad ii sheegtaa waxaad samaynaysid! Qofbaad waxyeelaysaa!”
“Dabcan cidbaanu waxyeelaynaa,” ayeey tidhi haweeneeydii. “Sidee kale baanu ku daawayn karnaa? I aamin aniga, waxaan ahay dhakhtar.”
Intaas baa igu filan, Yoonis Maskiin waxa uu arkay magaca haweeneeyda oo uu ku qoran yahay dharka ay xidhnayd; Dhakhtar Xaawo Geedi. Yoonis waxa uu yidhi, “Dadkaad waxyeeshaan si aad u daawaysaan? Maxaad u sii dayn la’dihiin?”
“Jin baa ku jira, oo aanu ka daawaynaynaa. Mararka qaarkii, waxba kama qaban karno haddii bukaan socodku aan waxyeelno,” ayeey dhakhtaradii tidhi. Iyada oo ku wareersan su’aalahan Yoonis ku dawakhiyay, waxay baadigoobtay taageero wax tari kara, si ay ula xaajooto inankan xushmad darrada badan. “Haahee, waa caadi,” ayeey tidhi haweeneeydii. “Waan caddayn karaa in aan caawino dadka. Soo soco inta aad ka soo gaaraysid albaabka kale ee dhi- nacaas ku yaal, kadibna waxaan ku siinayaa tababar sahlan oo aad ku aragtid waxqabadkayaga.”
Isaga oo shakisan, Yoonis ugu dambayntii waa uu sii daayay sii haynti- isii uu sii hayay dariishadda, kuna sii socday halkii ay ku tidhi ka soo gal. Ibraahim iyo dadkii kale waxay ka galeen isla albaabkaas, laakiin Yoonis ma uusan arag meel ay joogaan. Waxa uu dalaq soo yidhi qol ay buuxiyeen dad badan, dadkaasoo ahaa kuwo waaweyn, dhexdhexaad, iyo kuwo da’yar, wax¬ayna ahaayeen kuwo fadhiyay ama taagnaa, oo garabkoodu is wada taabanay- een, safnaana derbiga dhinaciisa kale. Qaarkood waxay u qaylinayeen si aad u qaylo dheer, korna u hayay gacmahooda iyo lugahooda ay ku duubnaayeen faashado, kuna xidhnaayeen loox la iskula qabtay. Inta kalena waxay ahaayeen
kuwo gurxan badan, marba talaabo qaadayay amaba ay taageero xooggan u fidinayeen qaraabadooda. Dad badan waxay haysteen sariiro iyo alaabtii ay wax ku karsanayeen oo ku tiirsanaa agtooda. Yoonis waxa uu is yidhi intee in le’eg ayeey dadkani sugi doonaan.
Dhakhtarad Xaawo waxay furtay albaab ku dhexyaalay gudaha markaaseey gacanta ugu yeedhay Yoonis. Dadkii oo dhan ayaa joojiyay wixii ay qabanay- een, haddana waa ay wada aamuseen. Yoonis marka uu sii dhaafaba, dadku waa sii eegayeen. Dakhtaraddii waxay soo gelisay qol aan dariishado aan la¬hayn, oo ay ka buuxaan miisas, karaaniyaal, iyo warqado faro badan oo qariyay qolka oo dhan. Waxay ku sii hagtay albaab kale, kaasoo la moodo qol mas- raxeed oo ay yaalleen kuraas aad u faro badan. Ur xooggan ayaa markiiba harqiyey Yoonis, taasoo dawikhisay, si fiicanna u dareemay urtaas.
Daawadayaal badan ayaa isa soo tubay dhinacyada. Hoostana waxaa joogay dhowr qof oo isugu jiray rag iyo dumar oo xidhnaa dhar cad, waana dharka ay xidhaan dhakhaatiirta iyo kalkaaliyeyaasha caafimaadka, kuwaasoo ku xoon- sanaa qof jirranaa, oo ku xidhnaa miis hoos yaalay.
“Si loo daaweeyo bukaan socodkan,” ayeey cod aad u hooseeya ku tidhi, “Daaweeyayaasha asal raaca ihi waxay furaan meel uu dhiigga qofka xanu- unsani uu ka baxo. Marmarna waxaanu isticmaalnaa qalab dhiigga ka soo nuuga.” Waxay farta ku fiiqday miis bukaan socodka agtiisa yaalay, kaasoo ay kor saarnaayeen mindiyo, wax la iskula qabto, mushamacyo, iyo dhalooyin noocyo badan kuwaasoo leh culaysyo kala gedisan. Waxay markiiba soo qabsa- tay baaquli weyn oo bir ka samaysan, bir dhuuban oo wax la iskula qabto, iyo suul dad. Yoonis markii uu arkay qalabkaas oo dhan waa uu ku xanuunsaday.
“Haddii ay taasi shaqayn waydo, dhamaantayo rag iyo dumarba waxaanu la dagaalanaa jinka ku jira oo aanu sumaynaa. Waxaanu si gaar ah u jecelnahay in aanu isticmaalo suntan loo yaqaan aarseenik, nooca kale ee loo yaqaan stiib- niitee, iyo meerkuuri. Horumar weyn baanu ka gaarnay cilmiga caafimaadka! Si fiican ii dhagayso, qarniga soo socda guusha aanu caafimaadka ka gaarnay qiimo weyn bay ugu fadhiyi doontaa jiilasha innaga dambeeya.”
“Taasi miyeen ahayn suntii wax dili jirtay?” ayuu yidhi Yoonis. Waxa uu soo xusuustay alaabihii la isku dari jiray ee uu adeerkii uu ka iibin jiray suntan lagu dilo dooliga. Yoonis isaga oo si mugdi ku jiro uu berigii hore u maqli jiray in dadku ay u isticmaali jireen daawo ahaan suntan dadka waxyeesha. Laakiinse miyeeynaan isticmaalida noocan oo kale aysan beri hore dhamaanin?
“Lama taageeri karo,” ayeey tidhi. “Kala jarrid, sawir, iyo in la sumeeyo waa ta keliya ee aan khatar lahayn ee sida hagaagsan loogu daawayn karo.” “Immisa jeer ayeey tani shaqaysaa?”
“Daawayntani waa mid lagu guulaysto mar walba, waana mid sideedaba la dagaalanta jinka boqolkiiba boqol! Haddana,” waa ay yara hakatay, “Bukaan socodka aanu daawayno waa kuwo todobaatan boqolkii ka badbaada suntan.” Yoonis waxa uu eegay mid ka mid ah dhakhaatiirtii oo kala dilaacinaya caloosha qofkii uu daawaynayay. Waxaa ka soo daatay dhiig badan. “Waa maxay cudurka haya?”
“Waxaa haya nafaqo la’aan iyo jirkiisa oo qudhmay .” Ayeey ku jawaaabtay Dhakhtar Xaawo. “Waanu hubnaa.”
“Miyaysan jirin si kale oo lagu daaweeyo?”
“Maye!” ayeey tidhi iyada oo madaxeeda sii ruxruxaysa. “Qaar baa sheega in ay jirto si kale oo lagu daawayn karo. Waa Eebe mahadiis in aysan la- hayn sharci ay ku daaweeyaan dadka xanuunsan. Dhakhaatiirtu ma’ahan in lagu qiimeeyo oo keliya haysashada aqoonsiga dhakhtarnimo, ee waa in la fi- iriyaa aqoontooda ay u leeyihiin cilmiga dhakhtarnimada, maadaama ay da- awaynayaan dad xanuunsan. Waa in aynu ka mamnuucnaa kuwa sheegta in ay yihiin dhakhaatiir, oo aan lahayn aqoontii ay ku daawayn lahaayeen dadka xanuunsan, ka hadla oo keliya qaabka cunto qaadashada nidaamsan, daawaynta dhirta, kuwa isticmaala muducyo far dhuuban leh, oo qofka lagu mud mudo jirkiisa, toobista, ducaysiga ku salaysan diinta uu qofka xanuunsani aamin- san yahay, qaadashada hawada saafiga ah, jir ciyaarsiinta, iyo qofka xanuun- san oo mararka qaarkood niyadiisa ka dhaadhiciya in uu xanuunsan yahay,” haddana cod cadhaysan, “qosol! Marka aanu qabano kuwa sheegta in ay yi- hiin dhakhaatiir waanu xidhnaa oo waxaanu ku tuurnaa beerta xayawaanka, markaasaanu furahana luminaa!”
“Daawaynta noocaasi ihi ma shaqeeyeen mar uun?” ayuu waydiiyay Yoonis, isaga oo uu ku waydiinaya cod yara daciif ah.
“Daawayn! Haddii ay shaqeeyaan waa mid ku timid nasiib,” ayeey ku jawaabtay. Yoonis waxa uu dareemay in uu wajigeedu uu bararsan yahay. Barta kaga taalla sankeeda cas waa astaan qofkii mar uun arkaa uusan ilaawi karayn mar kale, waxayna lahayn mid beey oo kale ah. Dhakhtar Xaawo neef- teeda ayaaba ku dili karta.
“Laakiise maxaa dhacaya haddii uu qof bukaan socod ah uu doorto mid ka mid ah kuwo aad diidan tihiin in ay isticmaalaan?”ayuu waydiiyay Yoonis. “Yaa ka mas’uul ah naftooda?”
“Sida saxda ah!” ayeey tidhi. Yoonis waxa uu soo jeeday maaddada uu je- cel yahay. Dhakhtaraddii waxay ka soo kaxaysay Yoonis deyrkii uu u dhawaa haddana iyada oo wajigeeda horkeenaysa labadeeda gacmood ayeey is kale dhaafsiisay, haddana gacanteedii mid ka mid ah ayeey saartay daankeeda. Dhakhtaraddii iyada oo hadlaysa ayeey tidhi, “Yaa ka mas’uul ah naftooda? Qaar ka mid ah danaysteyaashan xanuunsan ayaa mooda in ay noloshoodu iyaga gaar u tahay! Waxay ilaawaan in ay nafwaliba ay ka dhaxayso dadka oo dhan. Dhamaanteen waxaynu ka soo jeedaan dadkii hore iyo kuwo hadda nool, kuwaasoo dhamaantoon isku wada xidhan. Bulsho caafimaad qabta waxaa looga baahan yahay iyaga iyo kuwooda aqoonta lehi in ay badbaadiyaan ku- wooda xanuunsan in aysan talo xun ku kicin taasoo naftooda waxyeeli karta. Qiyaas! Kuwa buka qaarbaa doonaya in ay naftooda qaadaan! Waxaanu si wacan ugu diyaar garoownay sidii aanu u go’aamin lahayn goorta iyo sida loo dawayno kuwo xanuunsan.”
Dhakhtaraddii waa ay aamustay si ay u fikirto, hadda waa ay sii wadatay hadalkeedii, “Golaha Guurtida si wanaagsan ayeey u bixiyaan kharashka lagu daaweeyo dadka xanuunsan ee ku nool jasiiraddan. Shaqaale caafimaad qaba waxay bixiyaan qeybta kaga soo aada canshuurtooda ayeey go’aamiyeen Golaha Guurtidu. Waa in la is waafajiyaa si dadka xanuunsani aysan khaladaad weyn u samayn, oo aan dadka lacagtooda loo isticmaalin si aan ku habboonayn.” Qolkii waxaa buuxiyay dhiig faro badan oo dhulkii harqiyay kaasoo ka imanayay dadkii xanuunsanaa. Adeegayaashii ayaa amar la siiyay si ay sibidhka u nadiifiyaan. Dhakhaatiirtii wax qalaysay ayaa helay isbuunyo iyo alaabo kale oo ay ku nadiifiyaan. Dhakhtar Xaawo waxay is agtaagtay Yoonis, wajigeedana waxaa ka muuqday welwel badan. “Waad dareensanahay xanuunkooda,” ayeey ku tidhi Yoonis.
“Sidee baad ku heshay warqadda aqoonsiga dhakhtarnimada,” ayuu way¬diiyay Yoonis, “ma si aad u go’aamisid arrimaha la xiriira dhimashada iyo
noolaanshaha?”
“Waxay qaadataa wakhti dheer in lagu noqdo dhakhtar. Waa in uu qofku uu dhakhtarnimada uu ka soo bartaa dugsiga lagu dhigo tacliinta la xidhiidha caafimaadka aasaasiga ah. Waa in uu dhakhtarku imtixaanno faro badan uu ku gudbaa. Sida ay go’aamiyeen saaxiibadayo ka mid ka ah Golaha Guurtida, waanu xidhnay mid ka mid ahaa labada dugsi ee ku yaalay Booliqaran lagana baran jiray cilmiga caafimaadka, si aanu mid qudha xoogayaga iskugu gayno, si aanu kor u qaado tacliinta cilmiga caafimaadka ee aasaasiga ah. Sannado faro badan oo la barto daraasaadka cilmiga iyo habdhaqameedka ayaa kor u qaada tayada cilmiga caafimaadka aasaasiga ah. Ururka Badbaadada Dhakhaati- irta ayaa bixiya aqoonsiga dhakhtarnimo iyo ku shaqaynta dhakhtarnimo ee Booliqaran. Ururkan oo shaqadiisu tahay kor u qaadidda iyo ilaalinta sharciga ay ku shaqeeyaan dhakhaatiirta.
“Mushahar sarreeya?” ayuu yidhi Yoonis.
“Intaas ha noo ahaato hadda.” Dhakhtaraddii oo si xun u eegaysa Yoonis ayaa ku amartay in uu iska tago. Laakiin Yoonis waa uu diiday in uu joojiyo su’aalihiisii. “Sidee baad ku og tahay dhakhtarka wanaagsan iyo kan xun?”
“Waanu xakamaynaa kuwa naxariista daran iyo kuwo aan taxadarin. Ma jiro dhakhtar xun,” ayeey tidhi. “Dhakhaatiirta hela aqoonsiga dhakhtarnimo waa kuwo aqoon u leh cilmiga dhakhtarnimada. Dabcan waa jiraan xan – mana joojin karno xantan khusaysa dhakhtarka wanaagsan iyo kan xun. Laakiin waanu ka ilaalinaa qiimayntayada xan iyo tuhun wax la mid ah, maxaa yee- lay, ma’ahan wax jira.” Durbadiiba waa ay riixday Yoonis iyadoo ka saaraysa albaabkii qolka dabadeedna waa ay xidhay markiiba.

Dacwo Maxkamadeed
Yoonis waxa uu baranayaa daruus ku saabsan waxyaabaha mas’uuliyaddiisu tahay.

Markii ay arkeen hoggaamiyahooda, Ibraahim, oo u sii socda dhinaca albaabku ku yaallo, raggii kale ee taagnaa geeska kale waxay kor u qaadeen boorsooyinkoodii, dabadeedna waxay dabagaleen Ibraahim. “Geedi Aadan,” ayuu yidhi Ibraahim, “Ii sharax dhibaatada mas’uuliyaddu kaa saaran tahay, ma sharixi kartaa?” Ibraahim waxa uu doonayaa in uu tuso Yoonis sida wanaagsan ee qareenkiisu shaqadiisa u qabtay.
Dadkii oo dhan ayaa sii socday iyagoo sii dhexmaraya qolka dhexdiisa, Ibraahimna wuxuu gacmahiisa ku haystaa qoorta Geedi Aadan iyo Yoonis. “Waad aragtaa,” ayuu yidhi Geedi Aadan, “aalada birta ahi waa ay ka bixi kartaa usha, kuna dhici kartaa qof meeshaas iska maraya ama taagan. Sidaa daraadeed, waa in aynu badbaadinaa adiga iyo dadka kale ee maalgashadayaasha ah.”
“I badbaadi haddii ay aalada birta ahi ku dhacdo cid kale? Wax kasta oo aad u jeedo dan kama lihi?” ayuu yidhi Ibraahim, isagoo ku dawikhiyay qareenkii su’aalo faro badan.
“Kan la dhaawacay waxaa u suurtoowda in uu ku dacweeyo, iskuna dayo in aad bixisid dhibaatada aad gaysatay; dhaqaalihii uu waayay, jahwareerkii iyo masiibadii aad u gaysatay, lacagtii kaga baxday dacwadaada, iyo wixii la mid ah.” Kooxdii la socotay Ibraahim ayaa ku istaagay ciribtii Yoonis, wax- ayna ahaayeen kuwo doonayay in aysan marna ka harin Ibraahim; oo waa ay daba ruclaynayeen, si ay u gaaraan Ibraahim. Kuwa jilibka ku socday socod- koodu wuxuu ahaa mid dhib badan, laakiin waxay ahaayeen kuwo dhibkoodaas qarsanayay, si gaar ahna iskaga ilaalinayay bixinta canshuur sannadeedka si aan loogaba qaadin.
“Dacwo la igu furo dhibaateey ii keenaysaa!” ayuu yidhi Ibraahim isaga oo uu taxadar weyni ka muuqo, haddana, si gaar ah u eegayay Yoonis indhihiisa.
Geedi Aadan ayaa sii watay, isagoo aan warna u hayn in uu ciyaarayo bilyaardi. “Fikrad aad u sarraysa ayeey soo bandhigeen Golaha Guurtida, si ay adiga dhibaata kuu iman karta kaaga dul qaadaan.”
“Fikrad kale oo cusub? Yaase iska leh lahaanshaha sharciyeed ee fikradaas?” ayuu yidhi Yoonis.
Geedi Aadan ayaa kor u ruxay madaxiisa, kadibna isaga oo is iloowsiinaya su’aasha Yoonis, waa uu sii watay, “Waanu buuxinaa arjiyadan kadibna wax¬aanu ku qornaa erayga ‘Mss.’ Magaca shirkadaada hoostiisa.” haddana aan waxba ka tagaynin, Geedi Aadan waa ay ku adkaatay in uu furo bashqad ay ku jireen warqado dhowr ah. “Taasi waxay i xasuusisay, mudane Warbadanle, fadlan saxiix xariijinta ugu hoosaysa.”
Yoonis waa ay soo jiidatay. “Waa maxay ‘Mss.’?” Ayuu waydiiyay.
“Mss.’ Micnaheedu waxa weeye ‘Mas’uuliyada Shaqsi ahaaneed ee Shirkada Ganacsiga,’” ayuu yidhi Geedi Aadan. “Haddii mudane Warbadanle uu shar-
ciyeeyo shirkadiisa, lacagta uu ku luminayo dacwada lagu soo oogo waa tan uu maalgelinta horay ugu sameeyay. Hantidiisa inteeda kale waa u badbaa- daysaa. Waxay la mid tahay caymis canshuureed ay iibinayaa Golaha Guur- tidu. Maadaama uu Goluhu xakameeyo hantida lumi karta, dad faro badan ayaa maalgashanaya shirkadda. Wax badana kama ogayn waxaanu ku samayno lacagtooda.”
“Haddii ay wax waliba xumaadaana.” ayuu yidhi Ibraahim, “Waanu xidhi karnaa shirkada, haddana, waa aynu iskaga tegi karnaan. Kadibna, waxaanu bilaabi karnaa shirkad kale oo magac kale leh. Tan waxaa ku jira xariifnimo soo jiidasho sare leh, haahee?”
Durbadiiba Ibraahim indhihiisii waxay qabteen gabadh ka soo socotay qolka geeskiisa kale. Waxay ahayd mid si fiican u xarakoonaysay, isna qaloocinaysay, isqalqaloocinteeduna waa uu ka badan yahay inta sharcigu uu oggol yahay ee loogu talagalay waddooyinka shicibku wada maro. Isaga oo sii eegaya intii ay ka gudbaysay, Ibraahim waa taraaraxay, turunturooday, dhacay, misna isaga oo jahwareersan ayuu gacmahiisii ku qabsaday gidaarkii. “Goow!” Waxa uu ka dareemay xanuun gacmihiisa iyo luguhiisa u sii kale jeeda dhinac kasta. Waxa uu isku dayay in uu soo kaco, oo uu si fiican uga soo kaco sibidhka dushiisa, misna isaga oo ka cabanaya xanuun xooggan gacantiisa iyo dhabarkiisa hoost- iisa. Qareenadiisa ayaa ku soo xoomay markiibana bilaabay in ay hadal ku dawakhiyaan. Dhowr qof ayaa caawiyay, kuna caawiyay in ay soo qabtaan alaabadiisii ka dhacday jeebabkiisa, halka intoodii kalena ay ku mashquul- sanaayeen sidii ay u qori lahaayeen wixii halkaas ka dhacay. Waa ay qoreen waxkasta haddana sawireen sagxaddii ay wax ka dhaceen.
“Waan dacwaynayaa!” ayuu ku dhawaaqay Ibraahim, isaga oo gacmihi¬isa dhiigu ka da’ayeen ku haya safaleeti. “Wax baan ka qabanayaa qofka ka mas’uulka ah dhibaatadan igu dhacday! Adiguse gabadh yahay waxaynu isku arki doonaa maxkamada maadaama aad ka mas’uul tahay dhibkan isoo gaaray!” Durbadiiba waxaa ku soo qamaamay dhowr qareen ah gabadhii, wax- ayna ahaayeen kuwo uguba yeedhayay magaceeda, yaqaanayna ciwaanka ay deggenayd.
Gabadhii waa ay la yaabtay, haddana, waxay si geesinimo ku jirto ku tidhi, “i dacwee? Ma garanaysaa cidda aan ahay?”
“Dan kama lihi,” ayuu yidhi Ibraahim, misna isaga oo sii eegaya gabadhii, si aad u xooggana u eegaya, “Wixii weyn baa fiican. Waan ku dacwaynayaa!”
Iyadoo welwelsan haddana isdifaacaysa ayeey waxay tidhi, “Ma samayn kartid taas! Saaxiibkeey, Cali, waa Cali Bucur e,” waa ay ku celisay iyadoo ku nuuxnuuxsanaysa, “wuxuu yiraahdaa quruxdaydu waxay u faa’iidaysaa cid walba; taasina waa mid shicibka u wada wanaagsan. Waa uuna ii sheegay in ay faa’iido u leedahay danta guud; xitaa wuxuu ii sheegay xalayto.” Islamarkiiba waxay furatay boorsadeeda si ay muraayad ugala soo baxdo. Markii ay isku eegtay waxay aragtay ma’aysan jeclaan. Indhaheedu indhakuushii marsanayd waa ay isku dhexyaacday. “Bal hadda eeg waxaad ku samaysay danta guud! Saaxiibkeey mar walba isaga ayaa bixiya kharashka ku baxa isqurxintayda. Waa hagaag, waad ka xumaan doontaa! Canshuurtaadu kor ayay u kici doontaa arrintan awgeed! Waxay dib ugu celisay muraayadeedii boorsadii ay ka soo saartay, haddana, waxay u dhaqaaqday baadigoob ay qolka ka eegayso wax boolbara ah in uu yaalo, si ay u isticmaasho, oo ay u marsato.
Yoonis isaga oo xoogaa naxariis ah inanta u haya ayuu misna waydiiyay, “Dacwayntaadu ma dhab bay kaa tahay? Sidee baa iyada loogu eedayn karaa wixii adiga kugu dhacay?”
Ibraahim waa uu iska dhagatiray su’aalihii Yoonis. Wuxuuna bilaabay in
uu qun yar u socdo, kuna socday sibidhkii, misna isagoo eegaya khaladaadka caawin karaya dacwadiisa iyo wixii caddayma ah ee uu sagxaddan ka soo uru- ursan karayo. Waa uu istaagay isaga oo aad u caraysan, haddana, qaylinaya, “Kaas ayaa ugu wacan, Geedi Aadan! Baadigoob cidda ka mas’uulka ah. Waan la wareegayaa shaqadiisa iyo lacagta uu haysto oo dhan. Maxay ahayd magaca gabadhaasi?”
“Is qabooji, Ibraahim,” ayuu yidhi Geedi Aadan. “Taasi waa gabadhii Bu- cur. Iska iloow iyada haddii aad doonaysid in laga noqdo Sharciga Shaqaalaha Dhirta jara. Sikastaba ha ahaatee, aqalkan waa guri qasri ah. Go’aanka Golaha Guurtida uun baa dacwayn kara canshuur bixiyeyaasha.”
Ibraahim ilkihiisa ayuu caddeeyay isaga oo leh, “Geedi Aadan, waxaad tahay mid aqli badan. Ku dar arrimaha ay ka hadlayso Marwo Ashkira! Dab¬can, Golaha Guurtidu dan kama laha haddii aynu dacwayno guriga qasriga ah. Lacagta la bixin doono kama imanayso jeebkooda. Wax baanu xitaa kaa si- inaynaa wixii aanu ka helno dacwada.” Waxa uu iswaydiiyay isagoo amakaagsan waxa uu isna u samayn doono Marwo Ashkira. Ibraahim xanuunkii hayay waa uu sii yaraanayaa. “Arrintani waa mid aan lacag ku heli karayo.”
“Waxaad waydiisanaysaa Golaha Guurtida in ay bixiyaan shashafadaada?” ayuu waydiiyay Yoonis.
“May nacasyahoow,” ayuu ku jawaabay Ibraahim. “Golaha Guurtida waxay leeyihiin awoodda ugu sarraysa Mss. Maya, waxay i siin doonaan lacag shicibku ay u bixiyaan canshuur ahaan. Waxaan helayaa lacag badan!”