Waxaa isugu kaaya dambaysay ayadoo Islaamkii fiday ama dacwadii Al-Itixaad Al-Islaami, waxaan gaadhnay gobollo fogfog ama magalooyin farabadan waxaa kamid ahaa meelaha aan gaadhnay: Garoowe, Gaalkacyo, Galdogob iyo inta ku xeeran oo magaalooyin yaryar ama tuulooyin ahaa.

Gaalkacyo waxaa isku horfadhiya laba ciidan oo ay kala hoggaaminayeen Korneyl Cabdullaahi Yuusuf Yeey iyo Jeneraal Maxamed Faarax Caydiid. Magaaladu waa goob dagaal, dadkii waddanka u dhashayna waxay kala raacsan yihiin labada hoggaamiye kooxeed oo waxaa ka dhexeeya dagaal xun. Intaan dagaalku dhicinna dadku waxay ahaayeen dad walaalo ah oo is dhex daggan oo is caawiya diin iyo duunyaba.

Waxaan saldhig ka samaysannay meel Gaalkacyo aad ugu dhow oo la yiraahdo Bayra. Danta aan meesha unimidna waa in aan dacwada gaadhsiinno ciidammadan is hor fadhiya oo maalin walba dagaalka iskula jira oo qaar dhimanayo asagoon garanayn wuxuu u dhimanayo oo aan ka ahayn iska celi waa Hawiyee kan kalana udhimanayo iska celi waa Daaroodee.

Dacwada waxaan kasoo billownay Boosaaso waxaana cagta soo marinnay intii u dhaxaysay Boosaaso illaa Gaalkacyo. Waxaa na ajiibay ama qaatay dacwadii dadkii ku hoos-noolaaa afar qolo: hoggaamiye kooxeed, Suufiyo, Timawayn, iyo oday dhaqameedkii beelaha hor fadhiyay. Waxaa jiray qolo shanaad oo aan ku faraxsanayn imaatinkayaga oo ayaguna kamid ah dadka ehlo diinka ahaa ama reeraha Culumadoodii ahaan jiray.

Ciidamada ducaadda ah waxaa hoggaaminaya rag adeegsanaya xirfado kala gaddisan iyo aqoon dheeraad ah ama kalsooni ay ka haystaan bulshada meesha daggan iyo ciidanka dagaalka ku jira, waa ciidanka Cabdullaahi Yuusuf. Waxay ku guulaysteen in ay gaadhsiiyaan kalimaadkay rabeen in ay ciidanku maqlaan waxaana ajiibay ciidan farabadan oo ka soo baxay furintii ay ku jireen waxaana kamid ahaa saraakiil iyo askar intaba markii dambana waxayba kamid noqdeen ciidammadii Al-Itixaad Al-Islaami.

Ragga ducaadda ah oo hawshaas fulinayay waxaa kamid ah Caaqil Cabdiwahaab Maxamuud Guray oo ah nin caan ka ah deegaanka, waa nin lagu xushmeeyo aabbihiis oo muddo cidda caaqil u ahaan jiray waxaana la dhihi jiray: Caaqil Maxamuud Guray Cilmi Sarmaan, asagana waxaa lagu wareejiyay jagadii aabbihiis oo waa Caaqil dhalin yaro ah oo huwan haybaddii aabbihiis. Sidaas darteed wuxuu helay qaabiliyad ama soo dhawayn bulshada xaggeeda ah.

Raggaas ducaadda ahaa waxaan kaloo ka xasuustaa nin la dhihi jiray Dhagacaleen oo asaguna ahaa nin adag oo firfircoon oo bashaash ah dhalinyaraduna jeceshahay. Waa nin sheekaaloow ah oo meeshuu fadhiyo asagaa afkiisa la fiirinayaa oo maantoo dhan qisooyin buu ka sheekaynayaa. Waxaa intaas u dheer labada nin, waa Cabdiwahaab iyo Dhagacaleene, waxay ka tirsanaan jireen ama ahaan jireen Jabhaddii SSDF. Markaasaa Ilaahay qalbigoodii hanuun ku riday. Ciidanka Cabdullaahi Yuusufna wuxuu u badan yahay SSDF. Sidaas darteed waxaa u sahlanaatay in ay ciidankii dhexgalaan oo marba qaar lasoo jabaan.

Akhristow ha hilmaamin waxaan soo marnay shan qolo oo kala ahaa Timawayn, hoggaamiye kooxeed, Suufiyo, oday-dhaqameed, iyo qolo wadaaddo ah oo ayaguna cidda culumo u ahaa. Waxaan awal ka soo faraxalannay oo fara madow afartii qolo marka laga reebo hoggaamiye kooxeed Cabdullaahi Yuusuf oo aan ugu galnay dhufayskii ugu dambeeyay oo ugu qatarsanaa oo haddaan ku guulaysanno in aan ciidanka furinta ka soo saarno, waa furinta Gaalkacyo waxaan ka hadlayaaye, afarta qolaba waa isdhiibayaan oo waxay ku daba faylayaan dawladda Islaamka ah ee Al-Itixaad Al-Islaami.

Arrintaasu markay dhacday oo ay arkeen khatarta ku soo fool leh waa siday ayagu wax u arkayeene waxay billaabeen qaylodhaan ku wajahan dibad iyo daakhilba, waxay kala direen ergooyin soo uruurisa wax Alla wixii waxgarad ah oo arrintaanu khusayso. Waxaa la dalbaday dhaqaale lagu maalgaliyo shirarkaan muhiimka ah. Meel walbay gaadhay qaylo dhaantii waxaana la qabtay shirar hordhac ah oo arrintaan loogu gogolxaarayo. Waxay fureen shubhooyin ah: war nimanku waa Hawiye soo ma aragtaan waxaa wata Xasan Daahir oo Caydiid ina adeerkiis ah,  waxay u socdaan dabargoynta Daarood, iyo wixi la mid ah.

Dawladdaan Islaamku waxay leedahay wardoon ama sirdoon xogta raadiya waxay soo ogaadeen in ay jirto kulamo dhacay oo wata dareen colaadeed, way soo gudbiyeen. Muddaa la joogay ayadoo la hubsanayo arrintiina waa la dabagalay waxaa lasoo ogaaday in khatartii sii kordhayso markii dambana waxaa bannaanka usoo baxday cadaawaddii loo qabay dawladdii Al-Itixaad.

Al-Itixaad wuxuu iclaanshay shir wayn oo arrintaan cusub looga hadlo oo go’aan loo dhan yahay lagu qaato. Waxaa la diyaariyay ciidamo farabadan oo meel walba la soo dhoobay si loo sugo nabadgalyada wufuuddaan shirarka imaanaysa, waxaa loo doortay meeshii shirku ka dhici lahaa meel u dhaw tuulada Bacaadwayn. Waxaa yimid culumo aad u fara badan oo aad wada garan lahaydeen haddaan magacooda wada tiriyo waxaanse idinka xasuusin seddexdii oday ee ugu waawaynaa: Shiikh Cabdulqaadir Nuur Faarax, Shiikh Cali Warsame, iyo Shiikh Xasan Daahir Aways (xafidahumu-llaahu ajmaciin).

Madaxwaynaha dawladda Islaamku waa Sheekh Cali Warsame. Wasiirka Arrimaha Dibaddu waa Sheekh Maxamed Cabdi Daahir. Wasiirka Gaashaandhiggu waa Sheekh Xasan Daahir Aways. Waxaa billowday niqaash dheer maalmay qaadatay in shirku soo xirmo ama la is afgarto. Sidaad ogtihiin shirkaan noocaan ah waa kii saddexaad oo waxaan soo marnay Dhoobley, Nasrudiin iyo kan hadda loo fadhiyo.

Fiiro Gaar ah: Akhristayaasha qaar kamid ah ayaa waxay isoo su’aaleen Dhoobley waan garannay ee Nasrudiin muxuu ku dambeeyay niqaashkiisii? Walaalayaal waxaan idin xasuusinayaa waa hal shay mar walba waxa dhibku ka taagan yahay waxayna tahay hubka hala dhigo, dadka yaan la argaggax galin, ciidankaan cid walba isugu jira dacwaduu wax udhimayaa, dowlad Islaam ah hadda lama dhisi karo, Maraykan baa nagu soo duulaya, meesha waxaa ka jira ciidan beeleed nabadgalyadana ilaaliya oo looma baahna ciidan aan beesha ahayn ama qabiillada meesha degta, iyo wixi la mid ah.

Shirkaanu wuxuu ka xasaasisan yahay kuwii hore maxaa yeelay waxaynu soo marnay in  cadawgu shirayo oo ay dhici karto in duullaan lasoo qaado ayadoon shirkuba dhammaan oo nin waliba wuxuu leeyahay ama wadaad walba oo aan ku qanacsanayn in la dagaallamo, “War shirka noo soo gabagabeeya oo meel isku raaca.” Intaas waxaa iska soo daba dhacaya akhbaartii cadawga oo soo gaartay meel halis ah.

Culumada meesha isugu timid qaar waa xog-ogaal qaarna waa loo warramaa oo wuxuu qaataa hadba sidii wax loogu sheego dooddiisuna waxay ku dhisan tahay khabarkii u hormaray ama akhbaartii saaxiibbadiis dhagta ugu sheegeen. Waxaa lasoo gaaray gabagabadii iyo gunaanadkii shirka, go’aankii wuxuu noqday in dacwada la wado hubkana aan la dhigin intii dagaalka daandaansiga ah laga fogaan karana laga fogaado haddii nala soo weerarana aan is difaacno. Shirkii waa xirmay wufuuddiina waxay kala aadday meelahay ka kala timid, ciidamadii Islaamkana waa la diyaar gareeyay, waxaana lagu amray in aysan ku degdegin cid kasta oo dagaal-doon ah ama daandaansi wadda.

Waxaan kamid noqday ciidankii la geeyay mucaskarkii ku yiillay magaalada Garoowe oo la oran jiray Ligle. Waxaa loogu magacdaray meeshii ciidanku dagganaa oo ahayd tog weyn oo la oran jiray Ligle, waa meel istaraatiiji ah, waxay leedahay togag waawayn oo haddaad dhex gasho aan lagu arkayn, waa meel bannaan  oo meel dheer baad wax ka arkaysaa, taas waxaa sii dheer wuxuu leeyahay toggu biyo macaan oo qulqulaya oo meel kale biyo ka doonan maysid biyuhuna waa muhiim. Meeshu magaalada Garoowe way u muuqataa oo waxay u jirtaa illaa iyo 2 kiilomitir qiyaastii.

Magaalada waxaa nooga yimaada rag ducaad ah oo maalinka galinkiisa hore nala jooga duhuradiina naga taga maadaama ay magaalada daggan yihiin. Waxaan ka xasuustaa raggaas Shiikh Cabdulqaadir Nuur Faarax, Maxamuud Hoori, Codwayn, Cali Xaaji iyo rag kale oo farabadan. Muddaan dagganayn oo dacwadiina meesheedii laga waday waxaana farabatay dadkii doonayay in ay ku soo biiraan tayaarkaan socday hadday tahay qabiilooyin ama fardiyaad intaba. Waxaa la helay kalsooni lagu qabo in lasii wadi karo dacwadaan ilaa ay gaadho Gobollada Koonfureed maxaa yeelay markaas ayada ah waxaa wada shaqayn leh Gobollada Waqooyi Galbeed, Mudug, Waqooyi Bari, Nugal iyo wixi la mid ah. Intaas oo dhan waxaa ka jiray dacwada Al-Itixaad. Waxaa kaliya oo u dhimanaa waxay ahayd Koonfurta Soomaliya.

Sirdoonkii Islaamku wuxuu soo gudbiyay in ay jirto weerar kama dambays ah oo ay rabaan in ay soo qaadaan qolooyinkii u arkayay in taladoodii ay la wareegeen Al-Itixaad, waxay kaloo warbixintu leedahay waxayba ku shirsan yihiin meel noo jirta wax ka yar 3 kiilomitir. Qorshohooduna wuxuu yahay in ay barri subax ama saacado kadib weerar nagu soo qaadan. Waxaa la tasxiixiyay ama la hubsaday waxa jira iyo intay le’egyihiin waxaana xaqiiqa noqotay arrimaha sirdoonku soo gudbiyay in ay yihiin siday u soo gudbiyeen.

Waxaa la diyaariyay ciidankii meesha dagganaa, waxaa loo qaybiyay dhawr qaybood waxaana la galiyay heeggan buuxa, waxaana habeenkaas la seexday ayadoo nin waliba waran-la-yuurur yahay ama is leeyahay goormay billaaban doontaa xabaddu. Waxaa ciidankaas amiir u ah Shiikh Cabdulqaadir Cabdullaahi, waxaa ku xigeen u ah Shiikh Maxamuud Ciise (taqabalahumu-llaahu ajmaciin), Aamiin, Aamiin.

Akhristayaaloow arrintu sidii hore caawa ma aha oo waxaa jira cabsi laga qabo in dagaal dhaco marka dagaal la galayana waxaa la diyaarsadaa wax Alla wixii muhiim u ah dagaalka, ee aan hubka sifaysanno aan xoogaa seexanno aan biyo dhaansanno waa intaasoo meesha biyaha leh nalaga qabsadaaye. Barri waxaa dhici doona dagaal faraha looga gubtay oo rag badanu ku geeriyoon doonaan lamana yaqaan cidda geeridu u imaan doonto ee waxaan idin fari lahaa ha lala yimaado cibaado farabadan iyo Tawbad xagga Alle ku wajahan Ilaahayna u soo barya walaalihiin inuu guusha siiyo, baritoole inshaa Allaahu tacalaa.

Waxaan billownay in aan Dacwadii fidinno oo aan garsiinno gobollada kale. Boosaasana waxaan ka dhigannay xarunta ama  madaxtooyada Dawladda Islaamka ah ee Al-Itixaad Al-Islaami. Magaalada waxaa ku yiillay mucaskar la oran jiray Khaalid. Wuxuu ku yiillay magaalada dhexdeeda. Halkaas ayaa markii hore laga dhigtay madaxtooyo ku meel gaar ah maxaa yeelay dadkii magaalada dagganaa iyo muhaajiriintaan ka timid koofur isma ay aqoon oo wuu adkaa is dhexgalku.

Marka ilaa la iska baranayay waxaan samaynay xoogaw taxaafud ah ama is ilaalin ah. Waxaase jiray heshiis aan wada qaadannay oo ahaa ku soo dhawaada magaalada oo ha is martiyaynina! Laakiin nimankii yaqaannay Reer Bariga waxay dheheen ha ku degdegina dhexgalkooda annagaa naqaan Reer Bari. Ilaa ay arkaan in aad tihiin rag isku filan ayagana aan u baahnayn haloo kaadiyo. Taa micnaheeduna ma ahayn in aan magaalada la dhexgalaynin ee waa xagga siyaasadda waxaan ka hadlayaa.

Waxaa la bilaabay in la kala ratibo dafcooyinkii dacwada kala wadi lahaa. Waxaana loo diray qola walba meeshii loo asteeyay ama loo magacaabay. Gobolladii iyo tuulooyinkii nagu xeernaa ayaa rag loo diray. Magaalada Boosaaso waxaa lagu qaaday ol-ole ballaaran maxaa yeelay ayadu waa hooyadii dacwadaan oo dhan ama meeshii dawladdu fadhiday. Sidaa darteed waa in ay noqotaa meel nadiif ah xagga nabadgalyada, shirkiga, khuraafaadka iyo maamul la’aanta intaba. Ilaahayna waa nagu guuleeyay. Wakhti aan badnayn bayna nagu qaadatay ama waxaa la dhihi karaa lix bilood ilaa hal sano inta u dhaxaysa.

Intaas waxaa garab socday diyaargarowga xagga ciidanka oo maalinba maalinta ka dambaysa soo badanayay waxaana ciidammadaas cusub la siin jiray tababbarro ku saabsan xagga jismiga iyo xagga qalbiga intaba. Waxaa la sameeyay meelo lagu dhaqan celiyo midkii la kari waayo oo dhaqankiisu xumaado. Waxaana xeryaha dhaqan celinta ka mid ahaa meeshii la dhihi jiray Dhagcaan oo u dhawayd Qaw. Markay wanaagsanaadaanna waxaa laga dhigi jiray ama loo diri jiray nin walbaa wuxuu ku fiicanyahay halkaasuuna Islaamka uga khidmayn jiray. Waxaa markiiba is fahmay dadkii deegaanka iyo muhaajiriintii.

Waxaa bilowday is dhexgal, is aamin iyo wada shaqayn. Muhaajiriintaan waxaa ka mid ahaa ardaydii jaamacadaha, dugsiyada sare, dugsiyada dhexe, dugsiyada hoose, ardaydii dugsiyada Qur’aanka iyo waliba macalimiintoodii wax barashada intii Alle doonay, macalimiintii diinta iyo kuwii maadiga intaba.

Muhaajiriintaasi waxaa ka mid ahaa saraakiishii ciidamada qalabka siday iyo wasaaradihii kale ee dawladdii dhacday maamuli jirtay. Waxaa ka mid ahaa rag khubaro ahaa oo wax maarayn jiray markay talo murugto. Rag kaliya ma ahayn waxaan ka sheekaynayaa ee waxaa ku jiray haween aqoonyahanno ahaa oo laga faa’iidaysto dhankoodana.

Isfahamka waxaa soo dadajiyay dadka deegaanka oo ahaa dad ilbax ah oo reer xeebeed ah iyo bulshadaan muhaajiriinta ahayd oo isku darsatay cilmi diineed iyo mid aduunyo intaba. Muhaajiriinta waxaa ka mid ahaa culumadii Soomaaliya ugu waawaynayd marka laga reebo in yar. Culumadaasi waxaa ku ta’athuray ama ku dayday ama ka faa’iidaystay qof kasta oo dhaqan xun lahaa ama ilbaxnimadiisu hoosaysay markaasaa waxaa la noqday ama soo baxday bulsho nadiif ah.

Markii la arkay dhaqan wanaaggoodii, markii la arkay aqoontoodii, markii la arkay maamul-wanaaggoodii ayaa loo dhiibay meel kasta oo muhiim ahayd. Meelaha loo dhiibey waxaan ka xusi karaa Isbitaalkii Guud, Dakaddii wax ka soo dagi jireen, nabadgalyada magaalada, masaajiddeedii iyo khudbooyinkii iyo wixii la is lahaa bulshaday waxtar u yihiin. Boosaaso oo kaliya ma aha waxa ay dadkii is fahmeen ee meel kasta oo dawladdu gaartay waxaa ka dhacay xasillooni iyo maamul wanaag iyo horumar, haddey noqon laheyd mid diineed iyo mid aduunyo intaba. Markaasaa waxaa iska soo daba dhacay dalabka ka imaanaya magaalooyinka kale.

Waxaa ballaartay maamulkii dawladda. Waxaa batay tiradii iyo tayadii ciidanka. Xagga dacwada waxaa isku xirmay gobolladdii intii badnayd sida Hargaysa, Barbara, Burco, Laascaanood, Garoowe, Qardho, Ciirogaabo iyo intii hoos timaadda magaalooyinkaas. Bal waxaan gaadhnay Gaalkacayo meel wax yar u jirta oo lagu magacaabo Bayra. Waxaan Goday ku soo marnay Al-Itixaad Al-Islaami oo xaafiisyo ku leh ciidanna u joogo magaalada Goday. Gaalkacayana markaas waxaa isku hor fadhiya Caydiid iyo Cabdullaahi Yuusuf. Intaas oo gobol oo aan kor ku soo sheegay ma jiro hal magaalo ama hal tuulo oo aan dagaal ku galnay ee magaala walbaa waxay soo dirsanaysay ergo ayagoo leh noo imaada waan idiin baahannahaye muddo ka dibna waa loo imaan jiray dacwaduna waxay isku xirnayd illaa Itoobiya.

Su’aal ku socota akhristayaasha

Dawladdaan hadda ka jirta Koonfurta Soomaaliya oo kitaabka Ilaahay wax ku maamulaysa (Shabaabul Mujaahidiin) hadda ka hor masoo martay Soomaaliya? Haa, way soo martay laakiin waxay ku kala duwan yihiin, tan hadda jirta (Shabaab) waxay oofisaa xuduuddii Alle tan aan ka sheekeynayana ee 1992dii soo martey gobollada Waqooyi (Al-Itixaad) xuduud ma ay fulin jirin waxayse wada wadaageen maamul wanaag, dhaqan wanaag iyo isku fillaansho nabadgalyo iyo wax soo saar intaba.

Dawladda aan sheekadeeda hayno waa middii berigaas ka curatey ama ka hirgashay dhul aad u ballaaran oo gaaraya ilaa dhulka Itoobiya xoogga ku haysato. Xaggayse ku dambaysay dowladdaasu? Sidaad ogtahay akhristow dawladda hadda ka jirta koonfurta Soomaaliya ee Islaamiga ah waxaa la dagaalamaya jinni iyo insi, sokeeye iyo shisheeye. Waxaa dagaalka lagu wadaa sanooyin walina waa dhaqaajin la’ yihiin una malayn maayo in ay dhaqaajin karaan intay Ilaahay ku toosan yihiin.

Waxaan rabaa inaan idin xusuusiyo in dawladdii nasoo martey 1992dii ee ka talin jirtey gobollada Waqooyi in la kala direy iyada oo aan cidina ku soo duulin. Akhristow ha u maleynin in dagaalkii Garoowe ay ku baaba’dey dowladdii Islaamiga aheyd ee waxey samaysey horumar aaney gaarin intaan dagaalku dhicin ka hor.

Waxaase baabi’iyey nabadgalyadii iyo maamulkii wanaagsanaa ee ay shacabku heleen wadaad xumayaal. Waxayna gacanta ugaliyeen hoggaamiye kooxeedyo iyo Ashahaado la dirir oo  waxay hal kalmad ah ku kala direen dawladdii Islaamka ahayd hubkiina dhulkay ku duugteen ama waxay siiyeen Ashahaado la dirirkii.  Burburkii Al-Itixaad kharash badan kuma bixin ee waxaa loo adeegsaday ra’yi uu leeyahay nin wadaad ah oo fitnaysan.

Ma umalaynaysaan Islaamka intaas masaafada le’eg fiday muddo sanad ka yar in uusan cadow yeelan karin mid dibadeed iyo mid gudaha intaba? Haa, waa leeyahay waana la ogaa ilaa xad, wixii qarsoonna Allaa ku filan. Walaalayaal cadaawaddu waxay ka soo billaabatay markaan ka soo dhaqaaqnay Dhoobley intaasna waa kordhaysay. Waxaan kaloo aamin laga ahayn munaafiqiin ciidanka ku dhexjiray iyo jaasuusiin gudbiya sirta oo ciidanka ku dhexjiray lamase yaqaan labadaas nooc midkoodna maxaa yeelay way isqarinayaan intay awoodaan aakhirkase Allaa fashiliya.

Waxaa kaloo jira wadaad xume taladiisii la qaadan waayay oo asaguna madaxa dhulka la dhacaya oo jabkaagu guul u yahay! Xasuusta waxaan joognay oo isku aruursannay xadka Keenya. Hadday awood leedahay Keenya ama siyaasad u dagsan sida hadda lagu amray oo ah in ay Islaamka la dagaalanto faro islama aanan gafneen. Itoobiya waan soo dhexmarnay hadday xoog hayso nama soo dayseen. Gobolladda Soomaaliya oo aan soo dhexmarnay nama siidaayeen ee way na bililiqaysan lahaayeen.

Kuwaan aan ku habsannay magaaladoodii isuma-kaaya dhiibeen ee dagaal bay nagala hor imaan lahaayeen hadday awood hayaaan (Reer Bariga). Waxaa jiray hay’ado gaalo ah oo magaalada qorshahooda gaarka ah u joogay waxaadna ogtihiin gaal waddan Muslim joogaa waa jaasuus, waa baadari, waa cudurside, waa khabiith dhan walbaba marka laga eego aan wax khayr ah lahayn. Ayaguna taarkooday rakibteen oo dagaal bay hoosta ka wadeen awoodse ma lahayn.

Waxaas oo xumaan ah oo jiray ama cadaawad ah Ikhwaanku wax buu kala socday oo ma ahayn rag qaafiliin ah Ilaahayna waxaan ka magan galnay sharkooda waana u diyaar garownay. Waxaa magaalada buuxdhaafiyay rag ka soo jabay Koonfurta Soomaaliya oo aad u farabadan oo saraakiil sar sare ah waxaana ka xusi karaa Jeneraal Maxamed Abshir Hamaan, Korneyl Xasan Abshir Faarax, Jeneraal Jaamac Cali Jaamac, Jeneraal Cismaan Fatiig, Korneyl Abshir Muuse iyo Jeneraal Cali Ismaaciil. Waa saraakiishii dowladdii Maxamed Siyaad Barre.

Magaaladii isbaddal baa ku dhacay xagga dhaqaalaha, siyaasadda, nabadgalyada iyo caafimaadka waxayna noqotay magaalo meel walba la isaga yimaado oo waa camirantay bal waxaa dhacday in aan xagaagii kululaa ee dadku ka carari-jireen magaalada oo ay cidlo ahaan jirtay aan la dhaqaaqin oo ay mar walba camiran tahay ilaa la fahmi waayo xilligii xagaaga dadku u diyaar garoobi jireen. Waa taan soo marnay magaaladoo inta laga xagaa baxo tuugo ka shaqaysato oo dadka guryahooda jabsadaan. Miyaad illawdeen Dabanirig iyo raggiisii?

Boosaaso waxay noqotay Caasimaddii Islaamka aad bayna u soo caan baxday waana sidaan rabnay Allaana ku mahadsan. Waxaan ugudbi doonnaa inshaa Allaahu tacaalaa magaalada lagu magacaabo Bacaadwayn waana magaalada uu ka dhici doono niqaashkii saddexaad ee dhexmara xubnaha sarsare ee Dawladdii Al-Itixaad Al-Islaami natiijadiisana waxaan idiinku soo gudbin doonnaa inshaa Allaahu tacaalaa qormadayda dambe. Boosaaso waxaan ku soo gunaanadayaa labo dhacdo oo ka dhacday anoo jooga.

Dhacdadii Koowaad waxay ahayd:

Goor subax ah oo dadku shaqooyinkoodii ay udiyaar garoobayaan ayaan waxaan arkay ciidan koox koox u taagan oo afka isku haya, waxaa ciidanka ku dhexjira ama dhex taagan nin awalna qurux u dhashay haddana intuu tuute barabara leh ku labbistay aad mooddo Shabeel,  kaaga darane wuxuu ahaa nin cad aad uxanaaqsanaa markaasaa midabkiisii caddaanka ahaa wuxuu isu baddalay guduud.

Waan ku soo dhawaaday ciidankii waxaana iri maxaa jira? Waxaa la ii sheegay waxa jiray. Meeshu waa mucaskarkii Khaalid dhexdiisa, waxaa la diray oo maqan laba gaari oo tikniko ah iyo ciidankii saarnaa oo waajibaad loo diray in ay ka soo fuliyaan magaalada dhexdeeda. Labada gaari waxaa kala wada labadii wiil ee barakaysnaa ee Goday buundadeedii gafuurka ku soo qaatay Tigree lawya-gaabna argaggaxa ku riday waa Cali Xaashi iyo Shariif Yare.

Maxaa dhacay? Waxaa dhacay nin askari ah oo ciidanka Mujaahidiinta ka tirsanaa ayaa waxaa si gardarro ah u xirtay Booliiskii saldhigga joogay, waa loo tagay oo la yiri ninkaan xaaladdiisa nooga warrama oo hadduu khalad leeyahayna aan isla ogaanno oo wuxuu dambi leeyahay wuu mutaysan hadduusan dambi lahaynna iska sii daaya.

Labadiiba way diideen. Maalmaa lagu noqnoqonayay oo la lahaa war nala hadla oo askarigayaga noo siidaaya ama dambi ku sheegta, way diideen. Aakhirkii sarkaalkii u sarreeyay ciidanka hawl galinta ayaa waraaq u qoray oo wuxuu ku yiri hadiidnan 24 saac gudohood ku siidayn askariga xoog baan ku soo furan doonnaa inshaa Allaahu ee ogaada. Dhag jalaq uma ay siin. Waxaa dhammaaday waqtigii loo qabtay markaasaa inta ciidankii la diyaariyay waxaa laga doortay labadii gaari oo aan idiin sheegay iyo ciidankii saarnaa waajibka la siiyayna wuxuu ahaa ninkii ama nolol ku keena ama maydkiisii keena.

Ma taqaanaa sargaalka xanaaqsan oo shabeelka u ekaaday? Waa Shiikh Kornayl Faarax Xasan Faarax (taqabalahu-llaahu). Ciidankii kalana waa la diyaariyay oo waxaa la galiyay heeggan buuxa, Shiikhu hadba saacadduu eegayaa waxaa soo galay labadii gaari oo aad mooddo dhagax la tuuray oo mid waliba kan kale is leeyahay ka hor gaar ciidankii oo u bishaaree ilayn waxay wataan askarigii oo ay xoog iyo dagaal ku soo furteen wax dhaawac ahna uusan ku oolin askariga waxaase wali ku xiran katiinaddii baladu ku xirtay. Hal mar ayaa takbiirtu isla yeertay Allaahu Akbar.

Nimanku dagaal adag bay galeen oo rag bay foodda isdareen dagaalkii hadduu muddo socday gudahay u galeen xabsigii dhib badanna way kala kulmeen waxay lasoo baxeen maxbuuskoodii oo fayaw. Waxaase goobtaas kaga shihiiday bi’idnillaah askari qiimo badnaa oo magaciisa la oran jiray Gorod Mucalim Muxamed (Ina Mucalim Cashara) Mucalim Casharna waxaa uu ahaa macalin Qur’aan dadku aad u jeclaayeen oo magaalada Garoowe dugsi Qur’aan ka dhigi jiray.

Gorod Alla ha u naxariistee kuma uusan jirin askartii loo diray Camaliyadda ee uu doortay Shiikh Kornayl Faarax Xasan Faarax (taqabalahu-llaahu). Waxaa uu ahaa nin dhalinyaro ah oo lagu yaqaannay firfircoonaan iyo geesinnimo asaga oo magaalada ku maqan ayaa ciidankaan la xulay iridda markii ay ka sii baxayeen ayuu la kulmay ka dibna markii uu dareemay in ciidanku howlgal u socdo ayuu labadii gaari midkii dambe dabada qabsaday. Ma uusan wadan wax qori ah, dagaalkii markii uu bilowday ayuu si toos ah waxaa uu u abaaray qolkii uu ku tuhmayey in uu ku xiran yahay walaalkiisii maxbuuska ahaa Allaah waxa uu qaddaray in markiiba asaga ay ku dhacdo xabadii ugu horaysay. Dhanka kalena  bilayskii nin baa ka dhintay guushiina waxaa qaatay Muhaajiriintii la dulmiyay.

Dhacdadii labaad waxay ahayd:

Maalin baa waxaan maqlay rasaas dhacaysa magaalada dhexdeeda caadana uma ahaan jirin magaalada dhexdeeda in rasaasi si macnadarro ah isaga dhacdo. Waxaan soo aaday meeshii rasaastu ka dhacday waxaa iga horyimid nin walaalkay ah ama Muhaajiriintii ah oo ordaya. Waan soo dabagalay.

Waxaan soo gaaray asagoo meel fariistay oo neeftuuraya waxaan iri ii waran maxaa dhacay? Wuxuu yiri intuu hareeraha iska eegay war gaalkii xumaa oo Islaamka dhibay ayaan soo khaarajiyay ee aamus. Waxaan iri Allaahu Akbar duurkaygana waan iska galay. Waxaan horay idiinku soo sheegay in ay magaalada joogaan gaalo jawaasiis ah oo baadariyaal ah, cudursidayaal ah oo innaba aan khayr lahayn, kan xun ee la khaarajiyayna wuxuu kamid yahay kuwaas khayrka daran.

[arabic-font]

(فَمَا بَكَتۡ عَلَيۡہِمُ ٱلسَّمَآءُ وَٱلۡأَرۡضُ وَمَا كَانُواْ مُنظَرِينَ)

[/arabic-font]

Gaalkaas samaduna uma ooyin dhulkuna uma ooyin bal waa ka nasteen macsidiisii iyo gaalnimadiisii. Ninka gaalka khaarajiyay waxaa la oran jiray Muuse Ciise (taqabalahu-llaahu), kaligiina ma ahayn xagga talada iyo xagga ciidanka toona ee gaalkaas waxaa lagu khaarajiyey talo xaafiis kasoo baxday aadna loo rogrogay jazaahumu-llaahu khayran ajmaciin.

Akhristayaalaw waxaan gali doonnaa dagaal adag oo u baahan isticdaad ama diyaar garaw. Waxaan kaloo arkay meelaha dadku ra’yigooda ku soo qoraan qaar waxaan ka dareemay in ay cabsiyu gashay oo ay yiqiinsadeen in ayaga la soo gaari doono iyo waxay sameeyeen. Durbaba qaylay afka ku dhifteen laakiin ma haystaan waxay isku difaacaan oo aan ka ahayn war culumada daaya. Culumadu ma marfuucul qalam baa? Miyaysan khalad gali karin? Miyaanse looga digi karin waxay galeen oo gabbood fal ah? (Ikhwaankii la gumaaday).

Fiiro Gaar ah: Qofkii qormadaydii koowaad akhristay waan is fahmaynaa oo wuu ogyahay ujeeddadayda iyo meeshaan u socdo laakiin walaalaha dib ka imaanaya ha sugeen qisadaan oo dhammaystiran inshaa Allaahu way imaan doontaa anna waan wadi doonaa inshaa Allaahu.

Aan idin xasuusiyo cudurdaarkaygii iyo wuxuu ahaa mar labaad si aanan isu xagxagan. Waxaan ballan qaaday in aan qisadaan dhammaystiro haddii Ilaahay ibaaqi yeelo waxaan sheegay in qisadaanu mari doonto Qabiilooyin, Odayaal, Shuyuukh iyo Dhalinyaro intaba. Wax dan ahna kama lihi oo aan ka ahayn in dhacdadu meesha ila martay anna waan sheegi doona waxaan xaq u arko.

[arabic-font](لا نخاف لومة لائم)[/arabic-font]

Waxaan qaadannay xoogaa nasiinno ah. Waxaa lagu jiraa shir albaabadu u xiran yihiin, waxa laga hadlayaana waa ummaddaan masiirkeedii iyo manhajkii lagu maamuli lahaa, waxaa dheeraaday niqaashkii, waxaa loo kala jabay labo koox, waxaa lasoo gaaray gunaanadkii arrintaan loo fadhiyay. Maxay tahay arrintaan dhalisay doodda cusub iyo niqaashka dheer ilayn waataan horay isugu waafaqnay dood dheer kadib in xeebaha waqooyi bari la aado oo halkaas dawlad Islaam ah laga aasaaso?

Walaalayaal ha hilmaamina markii horaba in uu khilaaf jiray oo la khilaafay rag culumo ah oo waawayn. Waxa la khilaafayna waxay ahayd fikirkoodii ee ma ahayn diintoodii, waxa la qaatayna waxay noqotay meeshii sawaabka loo arkay jamhuurtiina isku raacday sidaasaana looga rajaxnaaday aragtidoodii wanaagsanayd ee culumadu soo jeediyeen ayaguna ma aysan caytamin mana habaartamin ee waxay ka cudur daarteen in ay qaafiladaas raacaan waana laga aqbalay xiriirka dacwada iyo diintuna waanaga dhexayn jirtay oo isma aanan goyn lagumana nicin fikirkoodii lagumana takfiirin.

Akhristayaalow waxaan ka sheekaynayaa ma ahan saad u dagdagaysaan oo aad rabtaan in sheekadu soo gaba gabawdo, anna ugama jeedo in ay noqoto sheekadu alfa layl walayl ah waxaanse rabaa in aan wada soconno anagoon xikmadda ka tagayn anagoon ka caajisin taariikhdaan ummadda soo martay iyo meeshay ku dambaysay. Waxaan la hadlayaa waa dadka danaynaya qisadaan dhammaantiina waad mahadsan tihiin, intiina iska baashaalaysa iyo inta murugaysan markay maqlaan sheekh fulaan taqabalahu-llaaah, qaari’ fulaan taqabalahu-llaah iyo wixi la mid ah.

Walalayal waxaan idin xasuusinayaa eray ku jiray qormooyinkeeni hore oo ahaa “Ma run baa in culumada la khilaafay maxaase lagu khilaafay?” Eraygaasuna waa dulucda qoraalkaan oo dhan uu ku saabsan yahay ama aan u soo soconno inshaa Allaahu tacaalaa, wuuna noo imaan doonaa bi’idnillaahi tacaalaa, waxaanse idin siin xoogaa hordhac ah. Waan arkaayoo waxaad dherarsateen gaarista waxyaabo noo imaan doona inshaa Allaahu tacaalaa. Haa! Waxaa la khilaafay culumada qaarkeed waxaana khilaafay culuma kale, waxa la isku khilaafayna ma ahayn Usuuludiin ee waxay ahayd aragtida kala duwan ee banii Aadamku ku kala duwanaan karo.

Waxaa la qaatay wixii jumhuurtu isku waafaqday kuwii hore iyo kuwii dambe intaba waana shayga kaliya ee ummaddaanu ka diin dhigatay kalana hagi kara ama kala wadi kara waxaana laga fahmay dhaqankaas wanaagsan Qur’aanka Kariimka ah oo Nabi Muxamed (sallallaahu calayhi wasallam) lagula hadlayay oo la lahaa dadkaaga la tasho tashi kabacdina go’aan gaar. Waxaa kaloo sunnada laga fahmay in la qaato meeshay jumhuurtu isku raacdo (culumadii hore iyo kuwa xiwaarku ka dhexeeyo).

Khilaafkii koowaad Dhooblay buu ahaa khilaafkii labaadna wuxuu ahaa Nasrudiin ama Boosaaso, khilaafkii saddexaadna wuxuu ahaa Bacaadwayn waana kay ku quusteen fi’adii wadday khilaafka quus kadibna waxay qaateen go’aankii ahaa Dabargoyntii Dawladdii Al Itixaad iyo in ay baddalaan manhajkoodii hore! Manhajkoodii hore wuxuu ahaa Manhajka Salafiya Jihaadiga. Waxay qaateen manhajka Ikhwaanul Muslimiin oo ah Salafiya Diimuquraajiya (Isdhiibid).

Muxuu ku dhisnaa khilaafkoodu? Wuxuu ku dhisnaa shubhooyin aan la qeexayn waana tan keeni jirtay mar walba in garta laga helo arrimaha ay qarsan jireen ama maldihi jireen waxay caddaan doontaa markaan Laasqoray gaarno Inshaa Allaahu halkaasaana waxaa isku waafaqay qawlkoodii iyo ficilkoodii meeshaas ayaan ku faahfaahin doonnaa inshaa Allaahu tacaalaa.

Fiiro Gaar ah: Hadday timaaddo shubha ah waxaa la khilaafay culumadii wax taqaannay waxa khilaafayna waa juhalo xoog wax ku wadday iyo xamaasad waxaan leennahay waa been abuur gadaal ka yimid iyo shubhooyin dadka loo saarayo mara diineed, maxaa yeelay raggu culumuu wada ahaa oo nin walba waa la yaqaannay mustawihiisa diiniga ah hal teendho ayaa lagu wada jiray waana la isyaqaannay oo markaas madaxu nooma duubnayn.

Waxa lagu doodayeyna waxay ahayd Kitaabka iyo Sunnada qoladii nusuustay wataan waafaqdo ujeeddada la leeyahay ayaana taladooda la qaadan jiray walina Jalasooyinkaas lagama dareemin intii la wada hadlayay wax caytan ah ama xadgudub ah waxaan kaloo la isku eedayn Manhaj xumo iyo culumo-diid waxaanse gaari doonnaa goortay billaabatay caytanka xishood la’aantu ka muuqato iyo tuhunka diineed oo ah “Waa Takfiir, waa Khawaarij, waa shisheeye, waa juhalo,” iyo wixi la mid ah, waxaasoo caytan ahse maxaa keenay waan ka hadli doonnaa inshaa Allaahu.

Waxaa go’aan lagu gaaray in Boosaaso dhexdeeda saldhig laga samaysto lagana billaabo dacwada ayadoo Ilaahay la kaashanayo thumma dadka dagaanka daggan ee isku duuban hadday hiyiin culumo, odayaal, dhalinyaro iyo hay’adaha khayriga ah intaba. Boosaaso inta aynaan imaan see ahayd dacwaddeedu ama deegaan ahaan? Boosaaso waa magaalo xeeb ku taal dhanka kalana waxaa ka xiga buuro aad u waawayn oo aad u qallalan. Boosaaso waxaa ka dhaca fanfi kulul xilliga xagaaga ah waana laga guuri jiray ilaa qaboobaha la gaaro.

Waxaa ku hari jiray dad yar oo magaalada waardiye ka ah ayagana waxay gali jireen dagaal adag oo waxaa soo weerari jiray tuugada oo caadaysatay marka magaalada laga xagaa baxo in ay dadka u soo dabamaraan oo guryahooda jabsadaan. Tuugadaas waxaa ugu caansanaa Dabanirig, Xayraxade, iyo Xarigle.

Xagga diinta waxaa ka jiray xoogaw masaajid ah oo suufiyo ubadan waxaana suufiyada madax u ahaa nin lagu magacaabi jiray Xaaji Daad asagaana magaalada qaadi ka ahaa oo u kala gar qaadi jiray xukunkiisuna wuxuu ahaa xeerka Soomaali iyo hadba sidii asaga dantu ugu jirto ee ma ahayn Qaalallaahu Waqaala Tacalaa.

Waxaan rabaa in aan idin xasuusiyo gobollada waqooyi bari waa gobollada dalka Soomaaliya ugu muuqaalka fiican xagga dacwada waa gobollada ugu ganacsiga badan waa gobollada ugu dhismaha badan waxaana la dhihi karaa waa mirihii dawladdii Al-Itixaad laga dhaxlay ama dhiiggii raggii Shuhadada ahaa inshaa Allaahu tacaalaa.

Ragga culumada ah oo inta Faroole, Shariif iyo Riyaale iyo Siilaanyo hadba la shira dhahaya dawladda hala adeeco, dadkana ku indha sarcaadinaya bal eega waxaan mashaayiikh iyo arday soo saarnay, dagaal wiil baa ku dhintee wiil kuma dhasho, waxay leeyihiin, “Waxaa dacwadaan iyo miraheeda sabab u ah manhajka dhexdhexaadka ah.”

Waa kalimad xaq ah oo baadil lagu doonayo. Waxay kaloo leeyihiin, “Waxaa sabab u ah dacwadda fidday, madaxdeenna wanaagsan ahna ulul amriga.” Madaxduna waa Mistar Faroole, Mistar Riyaale, Mistar Shariif iyo manhajkooda qunyarsocodka ah ama dhiigga qabaw (Diimuquraatiya), waxay kaloo muxaadarooyinka ku qabtaan masaajidda ayagoo leh, “Waxaan dadka uga digaynaa wiilashaan burladuulka ah dawladna aan waxba ka aqoon, waxay wadaanna jihaad ma ahee waa fitnah!” War hoy baraaruga! Ayagaaba ku dhacay fitno, waa ragga jihaadka ku sheegay fitnada.

Tusaale magaalada Boosaaso waxaa ugu horreeyay oo xifdiga Qur’aanka iyo Tajwiiidkiisa ka billaabay wuxuu ahaa ninka lagu magacaabo Cabdiraxmaan Tajwiid iyo Macalin Mowliid (Gacamay), waxaa tafsiirka Qur’aanka ka billaabay wuxuu ahaa Shiikh Cabdiraxmaan Bukhaari oo wali jooga Boosaaso dacwadiina ka wada meeshiisii, waxaa kaloo kutubo axaadiith ah ka akhrin jiray nin lagu magacaabo Aw-Jaamac, laakiin magaciisii runta ahaa  ee loo yaqaannay ma ahayn. Asagaa dadka dhihi jiray war Aw-Jaamac markaasaa lagu dhajiyay asagii Aw-Jaamac. Waxaa markaas magaalada masaajido u ahaa Shibiin, Rawda (oo aad u yaraa, magacaan Rowdana aan la dhihi jirin), masjidka Xaaji Daad ama Qubbada loo yaqaannay, Masjidu Nuur iyo Masjidkii Jaamaca ahaa. Magaalada waxaa hoteello ku yiillay Hoteel Gacayte marka laga reebo kuwo yaryar ama xuurar ah. Magaaladuna waxay ku urursanayd badda xeebteeda oo ma jirin cimaaradahaan meel walba laga taagay maxaa yeelay lamaba hayn dadkii camiri lahaa magaalada Al-Itixaad ka hor ama burburkii 1991dii.

Waxaa sabab u ahaa dhismaha magaalada ururkii Al-Itixaad ayagaana sabab u ahaa in magaaladu noqoto magaalo Soomaaliyeed oo meel kasta la isaga yimaado qof walibana ku aaminay hantidiisii in uu gashado dhulka oo wax dhisto baddana ay kala soo dagaan badeecadday rabaan. Maxaa yeelay Dawladdii Al-Itixaad ayaa magaalada dhammaan qaybaheedii ugu muhiimsanaa la wareegay sida nabadgalyada, dakaddii waynayd, ganacsiga, waxbarashada, ciidankii caamka ahaa marka laga reebo xoogaa boolis ah oo joogay saldhig ku dhaw dakadda kuwaasina dadka waxba uma qaban karin awoodna ma lahayn.

Shirku waa xiran yahay waxaanna isugu soo laaban doonnaa inshaa Allaahu tacaalaa qormadeena tan xigta waxayna ka billaaban doontaa Boosaaso oo aan maamulkeedii la wareegnay ayadoo aan dhiig ku daadan waxaana uga sii gudbi doonnaa gobolladii kale oo aan rabno in aan gaarsiinno dawladdaan ama maamulkaan curdanka ah oo aan Boosaaso dhidibbada ugu aasnay maantana qoraalkii waan badiyay oo waxaan tijaabinayaa in aad xiiso uhaysaan iyo in kale.

Bismillaahi wabacdu.

Waa qormadeenii 8aad.

Walaalayaal sida caadada u ah ciidanku markuu meel dago waxaa la kala ratibaa dadkii u khidmayn lahaa ciidanka. Qaar waxay qabtaan waardiye adag, qaar waxaa loo diraa in ay dadka raashin u diyaariyaan, qaar waxaa loo diraa in ay biyo raadiyaan, qaar waxaa loo diraa in ay haddii meeshu tuulooyin leedahay ay dadka soo wacdiyaan.

Anigu waxaan ka mid noqday dadkii loo diray biyaha, waxaan qaadannay booyad, waxaan aadnay tuulo noo dhawayd oo la yiraahdo Aricaddeeye. Tuuladii markaan nimid waxaan raadinnay odayaashii magaalada, waxaan u sheegnay in aan nahay ciidan Muslimiin ah oo meel dhaw dagay waxaan rabnaa biyo. Waxay dhaheen ma waxaad tihiin Ikhwaankii halkaas iyo koofur ka yimid? Waxaan niri haa, waxaa nalaku soo dhaweeyay gacmo furan wajiyo furan iyo sidii ka muuqatay qalbi furan intaba.

Tuulada waxaa daga reerka uu ka dhashay daaciga wayn ee Axmed Maxamed Saleebaan waana nin in muddo ah dacwada ka dhex muuqday Alla ha xifdiyo isaga iyo kuwa ku ayniga ah. Waxaan dhaansannay booyaddii, waxaan soo aadnay ciidankii. Wakhtigu waa gabbal gaab, intaan soo soconnay qoraxdii baa dhacday. Saan horrayba idiinku sheegay mar haddii lasoo gaaray laamiga waxaa badan dhuljiifka iyo mooryaanta. Tuuladii annagoo joogna ayaa qolo mooryaan ahayd oo tuulada ka agdhawayd waxay arkeen gaarigaan iyo ciidankaan aysan aqoon. Waxay go’aansadeen in ay magaalada ka baxaan oo horay nagu sugaan si ay nooga takhalusaan, baabuurkana nooga qaataan. Annaguna waxba kama ogayn arrintaa, odayaashuna wax kama oga.

Haddaan xoogaa soconnay gabbalkii baa dhacay, dhulka aad uma naqaan, laakiin tuugadaan dhufayska noo gashay waxay taqaan wadda kasta oo leexata. Waxay noo galeen meeshii ciidankayaga ku aaddanayd oo aan maanta laamiga uga soo leexannay markaan tuulada soo aadnay. Soomaalidu waxay dhahdaa sir maqabe Rabbaa u sahan ah. Waxaan ka leexannay waddo ka sokaysa meeshii tuugadu noo galeen oo ahayd waddadii aan ka leexan lahayn markaasna waxaan uqabnaa in aan saxnahay laakiin labada waddaba waxay isugu tagaan meeshii ciidanku dagganaa. Nimanku waxay wataan gaadhi tikniko ah waana ciidan koox ah oo hubaysan. Waxaan aragnay baabuur nalkiis oo na daba socda. Waan shakinnay, socodkii baan dheeraynay, nalkii waa nagu soo dhawaaday. Waxaan go’aansannay intii annagoo baabuurka saaran dagaal na qabsan lahaa in aan dhulka isku difaacno.

Baabuurkii baan ka dagnay, darawalki baan ku niri iska soco adigu. Waddada labadeedii dhinac baan galnay, waxaa nagu yimid baabuur Laan Kuruusar ah oo ciidan ka buuxo qorina ku rakiban yahay. Waddada dhexdeedaan u dhignay dhagxaan si uu u hakado marka hore, markuu istaagay ayaan labada dhinac waxaan uga qabannay qoryo aan ku dagaallami naqaan anagoo Ilaahay kaashanayna. Cabaad bay afka furteen, “War hana dilina! War hana dilina!”

Soo dagtaan niri oo meel baan isugu keennay, waa la isgartay waaba reeraha nimanku. Noo warame oo waxay noo sheegeen in ay rabeen in ay hubka naga qaataan oo kaliya waan wacdinnay waana iska sii daynay anagoon wax hub ah aanan  ka qaadan, waxaana kala tagnay annagoo is fahamnay, saasna waxaan u yeelnay ma aanan rabin in aan cadaawad isku abuurno annagoo waliba safar ah.

Waagii baa baryay, waxaa la bixiyay amarkii geeddiga, waa la dhaqaaqay. Waxaan ku dhacnay waddadii laamiga ahayd, waxaan dhexmarnay Laascaanood, waddadaas dheer waxay tagtaa ilaa iyo Boosaaso lakiin Boosaaso waxaa ka sokeeya magaalooyin farabadan sida Garoowe, Qardho iyo tuulooyin fara badan. Waxaan sii soconnay maalmo dhawr ah. Intaan dhexda sii soconnay waxaa isaga kaaya dhacay laba gaari oo labadaba ciidan saarnaa waxaa ku dhaawacmay hal askari oo wax tar ahaa, waa ninka lagu magacaabi jiray Xasan Guure.

Wuxuu ka jabay bawdada, mudduuna dhaawac ahaa oo kabmi waayay, Ilaahayse markii dambe waa u booga dhayay. Waxaan gaarnay buurihii dhaadheeraa ee Boosaaso ka sokeeyay. Waa markii iigu horraysay buurahaas. Meeshay buurtu kaa xigto cirka arki maysid. Waxaan ka dagnay meel aad u khatar ah oo lagu magacaabo Meermeerka. Wakhtigu waa saqdii dhexe, meel baan ku leexannay si aan xoogaa u indha gaduud sanno ama seexanno, meeshu aad bay u qabawdahay. Qorraxdii baa xoogaa soo baxday, waan dhaqaaqnay. Markaan ku dhawaannay Boosaaso ayaan laamigii ka leexannay, waxaan soconnay in muddo ah.

Dhulku waa dhul engagan, waa buuro, dhagaxyo iyo togag, waxaase na waday niman khayr badan oo dhulka taako taako u yaqaan, waxaan dagnay meel dhir cagaaran leh oo biyo leh. Waxaa lagu magacaabi jiray Laag. Xoogaa baan ku nasannay, sahan baa la diray oo waxaa lasoo raadiyay meel tan dhaanta, waxaa lasoo helay meel badda xeebteeda ku taal oo la yiraahdo Qaw una dhaxaysa magaalada Ceelaayo iyo meesha lagu magacaabo Dhagcaan. Waa meel bannaan ah dhinac waxaa naga xiga badda dhinaca kalana waxaa naga xiga buuro waa wayn. Meeshaas ayaa la dagay oo lagu nagaaday intii Alle doono. Ciidankii qola walba waxaa la dajiyay meeshii ku habboonayd, waxaa la dhisay teendhadii taliska ama madaxda. Waxaa la dhisay teendhadii maktabadda ama kutubta lagu daalacan lahaa waana labada teendho ee ugu muhiimsanaa ciidanka dhexdiisa! Sababtu waxay tahay waa manhajkii ummaddaas iyo mufakiriintii meel marin lahayd manhajkaas. Teendhadii saddexaad waxay noqotay masjidkii ciidanku ku wada tukan lahaa jameecooyinka salaadaha.

Waxaa kaloo dagaan loo sameeyay qoysas farabadan oo nala socday, waxaana la dajiyay meel wanaagsan, waxayna isu badashay xaafad xaafadaha magaalooyinka ka mid ah maxaa yeelay waxaad arkaysaa ayadoo ay carruurtii haweenkii is dabamarayaan oo la kala adeeganayo.

Meeshii waxay noqotay meel u eg magaalo anaguna waan isku daynay in aan magaalayno oo waxaa la sameeyay in dhulkii la cabbiro oo naqshad loo sameeyay qof walbana loo gooyo dhul ku fadhiya 20×20 ama 40×40 hadba siduu rabo qofkaasu dhulkaas cusubna waxaa loo baxshay Nasrudiin. Waxaa la billaabay duruustii caamka ahayd iyo middii khaaska ahayd intaba, macalimiinta Qur’aanku waa fara badnaayeen waxaanse ka xusi karaa Cabdirisaaq Weewar (taqabalahu-llaahu), Axmed Xasan, Cabdicaziiz Cabdullaahi Aadam, Maxamed Maxamuud Haaruun iyo Shahiid Macalin Aadam Xaashi Ceyroow (taqabalahumu-llaahu ajmaciin).

Waxaa tafsiirka Qur’aanka billaabay Shiikh Cabdulqaadir Cabdullaahi (taqabalahu-llaahu), wuxuu ahaa nin Ilaahay barakeeyay, waa shiikhii tafsiirka ka akhrin jiray masaajidkii la dhihi jiray Danwadaagaha oo ku yaallay Buulo Xuubay agteeda. Wuxuuna ka mid ahaa hoggaamiyaasha ciidanka, wayna noo imaan doontaa inshaa Allaah asagoo qaadanaya mawaaqif ad adag.

Akhristow waxaan kasoo dhaqaaqnay badda madow ee Keenya ku agtaal, waxaa na celiyay badda guduudan oo u dhaw xeebaha Yaman kuyaal. Intaas waxaan raadinaynay meel aan ka aasaasno dawlad Islaam ah Ilaahayna wuxuu noo qaddaray in ay noqoto meesha hadda aan dagnay.

Kuma imaan dagaanku talo xumo iyo talo marooqsi toonna ee wuxuu ku yimid niqaash dheer dabadii iyo Alloo qaddaray in la dago meeshaas. Waxaa yimid wufuud aad u fara badan oo culumo ah dibad iyo daakhilba, waxaa la galay teendhadii madaxtooyada, waxaa billawday niqaash u dhexeeya raggii culumada ahaa oo qaafiladaan waday iyo qolooyinkaan cusub oo magaalooyinka ka yimid gudaha iyo dibadda labadaba.

Akhristow xasuuso waa niqaashkii labaad ee la galo. Waxaan soo marnay intaan Dhooblay laga soo guurin in la wada hadlayay muddo bilo ah intaasna la rogrogayay meeshii loo guuri lahaa oo hawshaan laga billaabi lahaa kanina waa fadhigii labaad oo lagu falanqaynayo sidii loo wajihi lahaa marxaladdaan cusub iyo dagaankaan nagu cusub. Waxaad ogtihiin bani Aadamku hadduu wadahadlo in uusan isku fikrad ahayn oo markiiba is khilaafo. Ogow waagii horana waa la iskhilaafay haddana khilaaf waa imaanayaa oo maahmaah baa waxay ahayd maan rag waa mudacyo afkood. Maxaase lagu xallinayay khilaaf hadduu yimaado? Waxaa ishaadu ku dhacaysaa labada teendho dhexdooda oo la is daba marayo, waa maktabadda iyo madaxtooyada. Waxa la wada baadi goobayaana waa nusuustii iyo xujajkii nin waluba is lahaa adaa ku gar leh.

Waxaana mar walba taladooda la qaadanayay ninkii la yimaada xujo cad oo dabbaqaysa waxa la doonayo walina ma dhicin nin inta taladiisii la qaadan waayay xanaaqay oo inta  masaajid ka istaagay yiraahda waa dhalin yaro qar iska tuur ah, odayaasha warkooda maqlimaayaan, culumada warkooda qaadan maayaan, sidaan dacwada maslaxo uguma jirto, waa takfiir, waxaa tihiin jaahiliin aan waxna qorin waxna akhrin, waxaanu jihaad ma ah, Dimuqraadiyaddu waa xalaal suufiyada mushrikiin haku dhihina, iyo wixi la mid ah.

Ikhwaanii fillaahi raali iga ahaada haddaan badiyay hadalkii ama aan nuxurkii ka qaaday waayo mar kastoo hadalku bato waxaa yaraada murtidiisa. Waxaanse rabay in aan jidkii dheeraa idinku soo mariyo xoogaw hadal tiro ah ama maaweelo. Waxaan intaasoo dhan usoo soconnay waxay ahayd in aan nimaadno Boosaaso waxaana noo bilaaban doona wixii hadda ka dambeeya in birta la iska aslo oo rag badan maxkamad lasoo taagi doono inshaa Allaahu tacaalaa. Waxaa ila habboon in aan sugno shirkaan lagu jiro iyo wixii kasoo baxa oo go’aanno ah.

Bismillaahi Wabacdu.

Waxaan isku ogayn in aan soo nasanno ciidankuna casheeyo. Ciidankii wuu casheeyay wuuna nastay. Wuxuu cabbay biyo macaan oo Ilaahay cirka uga soo dajiyay. Waa la qubaystay. Weelashii marnaa ayaa biyo laga buuxsaday. Mahaddaasna Ilaahay baa leh. Ciidankii wuu dhaqaaqay. Waxaa afka la saaray meeshii ay dagganaayeen mucaskarkii reer Halooyo oo aan sidaas nooga fogayn. Waxaan soo gaadhnay walaalihii iyo degaankoodii. Waxaa naloo tusmeeyay meelihii ku habboonaa degaanka waana la dagnay.

Meesha waxaa ka qodan dhufaysyo Rabbaani ah. Waa meel leh togag waawayn oo qaarkood biyo qul-qulayaan. Biyuhu waa biyo dhanaan oo markaad afka saarto gadaal bay kuu dhaafayaan. Waase lagu qasban yahay in la cabbo oo hadday dhammaadaan xoogaagii xareedda ahaa ayagaa biyo noo ah waliba waxaa nala socda carruur yaryar oo aan xamili karin biyahaas kharaar.

Ciidanka urur walbaa meel buu dagay. Taliskii ama madaxdii ciidammada waxaa la dajiyay meel u dhaxaysa ururrada si looga warqabo nabad galyadooda. Waxaa madaxdaas ka mid ahaa oo ciidanka dhexfadhiya Shiikh Aadam Garway (taqabalahu-llaahu). Shiikhu wuxuu ka mid yahay ragga fara-ku-tiriska ah oo naftoodii iyo maalkoodii u huray in ay ku bixiyaan jihaadka Ilaahay magiciisa lagu koryeelayo mu’miniintana loogu gargaarayo. Taqabalahu-llaahu.

Wuxuu ka soo tagay dabaqyo dhaadheer iyo hoteello ku yaalla Nayroobi. Kaashkiisii wuxuu ku soo shubay khasnaddii mujaahidiinta si loogu nafaqeeyo mujaahidiinta dhibaataysan. Allaahu Akbar walillaahil Xamdu. Shiikh Aadam ma ahayn oo kaliya nin xoolo bixiya wuxuu ahaa askari qabta waxay qabato askartu.

Wuxuu ahaa waacid wacdiya ciidanka. Wuxuu ahaa zaahid cibaado badan. Wuxuu ahaa mufakir bixiya talooyinka markaas taagan. Wuxuu ahaa nin Ilaahay jeclaysiiyay goobaha jihaadka kumana soo koobi karno wuxuu mudan yahay in aan waraaq uga sheekeeyo. Ilaahay baa ka abaalmarin doona wuxuu shaqaystay oo khayr ah.

Waxaanse Ilaahay hortiis idinku markhaati galinayaa in aan jeclaa Shiikh Aadam. Waxaan u jeclaana aysan ahayn aduunyo ee ay ahayd jihaad jacaylkiisii iyo cibaadadiisii. Ilaahayna waxaan uga rajaynayaa in uu shahaadadiisii u aqbalo. Waxaan Shiikh Aadam warkiisa uga baxayaa: Maalin ay dhagahayga ku soo dhaceen asagoo taar kula hadlaya qof aan u maleeyay xaaskiisii oo markaas hadalku ka taag taagmay.

Waxaan maqlayey hadal uu oranayey oo ahaa, “Maxaad iga rabtaa xoolahaygii oo dhan adaa haystee ku raaxayso aniguna waxaan ku raaxaysanayaa boorka Jihaadka.” Meeshaan markaas joognay waa meel duur ah oo aad u qallalan oo aad u boor badan. Akhristow Shiikh Aadam Ilaahay buu ka doortay Islii oo waa tagay. Waxaase nasiib darro ah rag maalinkii Shiikh Aadam safka kula jirey oo mujaahidiin ahaa sida daahirkooda nooga muuqatey muddana camalkaas jihaadiga ah ku soo jirey ay maanta camalkii isaga ahaa ka tanaasuleen oo ay ka doorbideen in ay cimaarado dhaadheer ka dhistaan Islii iyaga oo aan waliba is qarinaynin oo habeen walba talefeeshinka iska xayeysiinaya.

Nasiib darrada taa ka wayn waxay tahay in xayeysiinta ganacsigooda ay ku garab wadaan xayeysiin kale oo ah “Tigree waa walaalahay oo waan ku khaldannay markaan jihaadka la galnay waxaan bari ka nahay Al Shabaab iyo mabda’ooda diiniga ah. Waxaan qaadannay mabda’a Dimuqraadiyadda. Waxaan u soo laabannay Meles iyo wixii ku mabda’ ah. Waxaan la dagaalami doonnaa annagoo isku duuban wax alla iyo wixii heshiiskeennaas cadaw ku ah!”

Wayna ka dhabeeyeen oo hadda waxay wadaan xamlo aan caadi ahayn oo lagu hayo Muslimiintii awalba daciifka ahayd oo kacaakufaysay. Waxaan sheegayo qofka been u qabow ka kac hurdada oo fiir-fiiri hereerahaaga.

Waxaa mudan in la xuso Shiikh Maxamed Qaasim oo ahaa halyay kale oo ummadda ku dhex jiray. Skiikhu wuxuu ahaa nin gacan furan oo deeqsi ah. Waa nin qaari’ ah oo cibaado badan. Wuxuu ahaa nin taajir ah. Maalkiisiina wuxuu ku bixiyay in lagu koryeelo kalimadda Ilaahay. Wuxuu ahaa ninka soo gaarsiiyay Al-Itixaad meel ay dawlad ka noqon karaan oo ayagu isku fillaan karaan. Ilaahay ha xifdiyo isaga iyo kuwa la midka ahba. Aamiin. Aamiin.

Aan u soo laabanno dagaankii biyaha kharaaraa. Ciidankii mudduu meeshii dagganaa. Waa la daal tirtay oo la nastay walaw ciidanka ay soo martay xanuun aad noo jilciyay. Sababtuna waxay ahayd biyihii kharaaraa markii ciidankii cabbay ayay hor iyo gadaal noqdeen oo xitaa waxaa la gaaray heer salaadihii fadhiga lagu tukado. Waxaa la diyaariyay baabuurtii soo martay waddada dheer.

Waxaa la bixiyay amarkii lagu guuri lahaa illayn waxaa na sugaya waddo aad u dheer oo cabsi badane. Cabsidii ma dhammaan. Waxaase dhammaaday wabiyadii laga gudbayay iyo buundooyinkii waawaynaa. Waa la dhaqaaqay. Waxaa na wada rag aad dalkaas u yaqaan. Waxaan sii marnay meel bannaan oo magaceeda la yiraahdo Banki Qoraxay.

Waxaan sii marnay dhul aad u qurux badan oo dhirtiisa carafta ka soo kacaysa aad mooddo in dhalo barafuun ah lagu jabiyay. Ciidda dhulkaas haddaad seexato oo aadan waxba iska xijin wasakhi kaa soo raaci mayso siday nadiif u tahay awgeed. Nin baan waydiiyay magaca meeshaas wuxuu yiri, “Waxaa la dhahaa Wardheer.”  Waxaan xasuustay murtidii ahayd waddo loo maraa wadyaalaaye Wardheer dal wanaagsanaydaa.

Waxaan sii marnay tuulo ayana meeshaas ku taallay. Waxaan iri, “Magaceed tanina?” Wuxuu yiri, “Waxaa la dhahaa Qalloocan.” Waxaan sii marnay tuulooyin kale oo dadka qaarkiis macna wayn ugu fadhiya. Waxaa ka mid ahaa Shaxda iyo Buuhoodle oo bulshada qaarkeed markay xanaaqaan ay ku dhaartaan oo waxay dhahaan waa tii ciidda Shaxda iyo Buuhoodle midh midh loo qaadaa!

Waxaan gaadhnay laamigii dheeraa oo isku xiri jiray gobollada waqooyi bari iyo koonfurta Soomaaliya. Mar haddaan halkaas nimidna waxaa naga hari doona jid xumidii na dhaxalsiisay in aan bil ku soo jirno safarkayagaas. Waxaan kaloo ku soo dhawaannay magaalooyin waawayn sida Laascaanood oo kale. Laamiga laftiisu ma dhibyara oo aad bay ugu badan yihiin day-dayga iyo dhabajiifku.

Laamigii markuu noo muuqday ayaan meel ku leexannay oo dagnay si xuduudda haan cusub loo muraaqabeeyo oo musaalaxo lagu dhexmaro. Waxaa la diray raggii u xilsaarnaa arrimahaas khaaska ah. Ciidankiina waa dagay. Ikhwaanay aan ka war sugno raggaas. Xoogaana aan nasanno socdaalkuna meeshiisuu nooga sii socon doonaa inshaa Allaahu tacaalaa.

Bismillaahi Wabacdu. Waa qormadeenii 6aad iyo qisaskii Al-Itixaad.

Inta  aanan u galin qormadaydaan waxaan dhammaan salaamayaa walaalaha ku taxan  qisadaan. Waxaana uga mahad celinayaa talooyinka ay ii soo gudbinayaan iyo khaladaadka ay iga saxayaan. Aad ayaad ugu mahadsan tihiin. Waana qaadan doonaa taladii wax ku ool ah inshaa Allaahu tacaalaa.

Anna waxaan idinka codsanayaa gaar ahaan ragga taariikhdaan wax ka og in ay i saxaan oo wixii macluumaad ah oo mugdi iga galo in ay ii toosiyaan. Waxaan kaloo walaalaha ku boorrinayaa in ay u madax bannaan tahay ciddii qisadaan buug ka samaynaysa. Maxaa yeelay waa taariikh soo martay ummadda Soomaaliyeed oo mudan in loo xifdiyo. Baarakallaahu fiikum wajazaakumullaahu khayran fiddunyaa wal aakhirah.

Waxaan kala hoyanay ayadoo ciidankii dhammaan mashquul yahay. Qaar waxaa loo diray in uu keeno xogtii cadawga oo dhamaystiran. Qaar waxaa loo diray in ay ciidanka caloosha u buuxiyaan ama dharjiyaan. Qaar waxaa loo diray in ay diyaariyaan kaartadii ciidanku ku weerar tagi lahaa. Qaar kalena waxaa loo diray in ay hubka safeeyaan, iyo wixi la mid ah.

Waxba ha nixina oo ha is dhihina: “Alla Ikhwaankii maxaa haysta? Wadaaddadu maxay dagaal ka yaqaannaan masaakiin?” Nacam naxnu masaakiin ilallaahi. Sidaan horay idinku soo sheegayba dadka meesha marayaa waxaa la dhihi karaa waa umaddii Soomaaliyeed oo dhan xagga tirada iyo xagga tayada marka laga eego.

Waxaaba la dhihi karaa waxay ahaayeen dhuuxii ummadda. Amiirka caamka ah waa nin kornayl milatari ah waa Sheekh Maxamuud Ciise. Ku xigeenkiisa waa kornayl kale oo ahaa Sheekh Faarax Xasan Faarax (taqabalahumullaahu ajmaciin). Labada shiikh tusaale ayaan u soo qaatay laakiin ciidanku wuxuu ahaa rag Ilaahay barakeeyay oo aysan u yarayn aqoon diin iyo adduunyo toona.

Waxaa la gaaray saacatu sifir ama wakhtigii kama dambaysta ahaa. Waxaa timid xogtii cadawga oo dhammaystiran. Waxaa la bixiyay amar ah in weerar la isu diyaariyo. Wakhtigu waa duhur gadaashiis ama qiyaastii saddexdii galabnimo.

Urur walba oo ciidanka ka mid ah waxaa u qalan neef geel ah walina aan hilbihiisii loo qaybin ciidanka. Waxaa nalagu amray in aan dhaqaaqno annaga oo dagaal u diyaarsan. Magaalada Goday waxay ku taal meel bannaan ah. Bannaanku wuxuu la’egyahay qiyaastii 5 illaa 10 kiilomitir. Magaalada waxaa ka sokeeya wabi iyo buundo oo ay ciidan ku hareeraysan yihiin ama waardiye ka hayaan.

Meeshu geed lagu gabbado malaha. Ciidankii waxaa loo qaybiyay saddex qaybood. Midig, bidix, iyo qaybta dhexe, khidadkaasna waxaa laga dhaxlay Nebi Muxamed (sallallaahu calayhi wa sallam). Waana kaartada ugu fiican oo ciidan ku dagaalamo. Waxaa la dhaqaaqay ayadoo la takbiirsanayo hubkuna kusii jeedo gaalada xaggeeda.

Waa lagama maarmaan in aan milicsanno magaalada iyo taageerada aan ku leennahay. Magaalada bartankeeda waxaa ka lulanayay calan ay ku xardhan tahay calaamadda iyo magaca Al-Itixaad Al-Islaami. Waxaa ka furnaa xafiis loogu khidmeeyo ururkaas iyo danahiisa siyaasadeed.

Magaalada meel aan ka fogayn oo la dhaho Halooyo ayaa iyadana waxaa ka furnaa mucaskar ay maamulaan ragga xafiiskaasu u furnaa, Al-Itixaad.

Mucaskarkaas waxaan filayaa in uu madax ka haa shiikh lagu magacaabi jiray Cabdullaahi Baday (taqabalahullaahu). Rag ay ka mid yihiin Shiikh Cabdullaahi Baday, Shiikh Cabdullaahi Sayid  iyo kuwa kale oo fara badan oo aad u qiiraysan ayaa muddaba nala soo socday oo meel fog nooga hor yimid si ay noo soo dhaweeyaan dal aqoonna way noo ahaayeen.

Walaalahaas magaalada daganaa oo xafiisyada ku lahaa oo dawladda Itoobiya aqoonsanayd waxay isku dayeen in ay si nabad galyo ah ciidamadeenna ku marsiiyaan dhulka. Waase laga diiday waxaan dagaal ka ahayn. Itoobiyana waxay isu diyaarisay dagaal annana waxaan soo qaadnay weerar. Maxaase dhacay aakhirkii? (Walcaaqibatu lilmutaqiin).

Waxaan soo qaadnay weerarkii loogu magac daray Furashadii Buundada Goday. Meeshu waa bannaan saan horayba idiinku sheegay. Ciidankii waa uu soo dhaqaaqay asagoo saddex madax ah. Wakhtigu waa Jiilaal. Boorbaa cirkaas isku shareeray (kor ukacay).

Waxaa qarsoomey wax Alla wixii Goday koofur ka xigay dad iyo duunyo intaba. Xattaa buurihii baa qarsoomay ilayn boorku markuu kaco korbuu aadaaye. Tigree lawyo gaabtii dhufays bay ku jireen buundada hareereheeda ah. Waxayna rabeen wixii usoo muuqda in ay meeshiisa ku toogtaan ilayn meeshu waa bannaan, hub iyo saanadna way haysteen, cabsina kamay qabin Soomaali.

Dadkii magaalada ku dhaqnaa oo Muslimiinta ahaa bannaankay u soo baxeen ayadoo qofba si u fakarayo. Mid is leh Ilaahaw ceebtayada astur culumadaan indha adaygeedaan la yaabannahay. Ma Itoobiyay la dagaali karaan? Ma Itoobiyey iska celin karaan? Mid wuxuu leeyahay bal waxa dhacaan ogaan. Mid wuxuu leeyahay war aan galno dagaalka maxaad u taagan tihiin? Ma waxaad rabtaan in walaalihiin hortiinna lagu cuno? iyo wixi la mid ah. Dadkuna waxay taagan yihiin waddada hareeraheeda. Waxaa ugu horreeyay ciidanka laba gaari oo Laand Kuruuser ah oo ay kala wadeen Cali Xaashi iyo Shariif Yare. Labada gaari waxaa saarnaa qoryaha loo yaqaan tiknikada iyo ciidankii ku dagaallami lahaa. Wiilashaas sidey gawaarida u wadaan waxaad mooddaa in aan qof banii Aadam ah uusan wadin gaadiidkaas.

Ciidankii Tigreegu waxay arkeen boor meel fog ka soo muuqda. Way diyaar garoobeen. Boorkii wuu soo dhawaaday waxna ma arkaan aan boor ka ahayn. Way is nabeen si ay u hubiyaan boorku wuxuu yahay. Waxaase hoosta kasoo galay boorkii oo guux aan caadi ahayn wata. Boorkuna wuxuu taxan yahay ilaa meeshaan ka soo dhaqaaqnay. Waxaa Ilaahay ku riday rucbi iyo argagax. Waxay banneeyeen buundadii waxayna isugu tageen meel aan ka fogayn buundadii. Maxaa yeelay waxay ogaayeen dantayadu in ay tahay in aan rabno in aan buundada ka gudubno oo kaliya ilayn annagaa u sheegnay in aanan dan kale lahayn oo aan ka ahayn buundadaas.

Labadii wiil iyo ciidankii la socday markay buundada soo gaareen ayay baabuurtii ka daateen oo buundada labadeedii dhinac difaac ka xirteen ciidankiina u gacan haatiyeen oo ku dheheen soo gudba. Goday baanu dhex marnay annagoo cizzi iyo sharaf huwan Ilaahay baana ku mahadsan.

Dadkii reer Goday markay na arkeen annagoo nabad qabna waxay la kala dhaceen farxad aan farxadi ka dambayn oo waxayba ku sigteen in ay iska kaayo daba socdaan ayagoo lugaynaya oo mashxaradda iyo sacabka dhacaya aad mooddo in boqorro la soo dhawaynayo.

Fiiro Gaar ah: Rag waagaas noo sacabinayay (Godey) oo carruurta iyo haweenka la safnaa ayaa maantay caytankoodii iyo aflagaaddadoodii mujaahidiintu ka nasan la’ yihiin. Kuwii ciidanka hogaaminayay qaarkoodna gaaladii maalinkaas Ilaahay hoojiyay ayay jawaasiis u yihiin. Shacabkiina wali xasuuqii waa sidiisii iyo ka daran.

Waxaan dhaafnay magaaladii annagoo is leh malaha sidaan kuma badbaadi doontaan. Aaway raggii magaalada ama ciidankii magaalada haystay horay ayuu idiin galay oo waxay rabaan in ay idin gaadaan. Mase dhicin arrintaasu oo Ilaahay waana kala badbaadiyay. Qoraxdii baa aad u gaabatay anaguna magaaladii cabbaar baan ka soconay.

Meel hortayada ah ayaa waxaa ka curtay daruur biyo dhigtay. Waxayna ku habsatay waddadaan haynay oo meelo god-godan leh.Waxaan soo gaarnay daruurtii iyo biyaheedii. Wakhtiguna waa maqrib dabadi. Xasuuso waxaa noo raran hilbihii geelii aan maantay qalannay oo aan wakhti lagu cuno loo helin. Amiirkii amar buu bixiyay. Wuxuuna yiri hala dago oo ciidanku ha nasto hana la casheeyo waardiye adagna hala qabto waa intaasoo Tigree lawyogaab naga dabatimaadaaye. Walaalayaal waxaa ila quman in aan u kaadinno ciidanku intuu cashaynayo annaga lafteena naflay baanu nahaye aan casho raadsanno. Goday sidaan ku soo marnay iyo sida Ilaahay Tigreegii rucbiga ugu ridayna aan Ilaahay ugu mahadnaqno.

Waxaan kala hoyannay ayadoo uu ciidankii ka dhaqaaqay Dhooblay. Buulo Xaawo ayaa noqon doonta magaalada ugu horraysa ee uu ciidanku ku hakado maxaa yeelay ciidan kaliya ma aha waxa meesha maraya ee waxaa ku jira dad maato ah oo u baahan in la nasiyo markay masaafo socdaanba. Kaliya waxaa muhiim ah oo aan halkan dib ugu noqonayaa in aan xuso raggii mas’uulka ka ahaa dhowr maktab oo muhiim ahaa kuwaasoo kala ahaa:

Maktabka Amniga, Axmed Buuxane ahaana dhakhtar. Haddana waxaa la ii sheegay in uu dhakhtar u yahay Riyaale oo ah ninkii sheegan jiray madaxwaynaha Soomaalida Waqooyi Galbeed (Hargaysa). Talow ma qabiil baa isu geeyay mise caqiido?

Maktabka Gaadiidka: Axmed Ducaale (taqabalahu-llaahu).  Fiiro Gaar ah: Axmed Ducaale wuxuu u dhintay si caadi ah ee kuma shahiidin Jihaadka dhexdiisa wuxuuse ahaa nin ku dhex jiray camal wanaagsan sidii nooga muuqatay.

Maktabka Loojistikada: Cabdulqaadir Kuus.

Walaalayaal maalmo kadib waxaan tagnay Buulo Xaawo oo aad ugu diyaar garawday soo dhawayntayada. Bal naguma ay sugin magaalada ee waxay nooga hor yimaadeen meel dhexe magaaladiina waxay na soo galiyeen ayagoo hareeraha nooga jira oo aad moodo haddii xabaddu soo dhici lahayd in ay ayagu shafka u dhigan lahaayeen inta aysan annaga nagu dhicin maxaa yeelay qabiil kasta oo lasoo dhex marayo waa hubaysan yahay haddaysan kaa biqinna malaggaa baa galay, waa lagu dili.

Buulo Xaawo ayaan nimid oo aan ku nasannay si fiicanna naloogu soo dhaweeyay. Magaalada waxaa ka jiray mucaskar aan kaayaga ka liidan xagga ciidanka laakiin laga shuyuukh badnaa ama culumada waawayn oo la yaqaannay.

Mucaskarkaas waxaa madax ka ahaa rajul u dhigmay dhowr nin ama sheekh oo ka mid ah culumadii annaga nala socotay. Ma taqaan rajulkaas magaciisa? Wuxuu ahaa Shiikh Yuusuf Shiikh Axmed. Shiikh Yuusuf wuxuu ahaa nin xagga diinta wax ka yaqaan qaa’idna ah. Wuxuu ahaa nin aan dhigin qoriga silsiladda leh ama loo yaqaan boobaha culus. Wuxuu ahaa qaadiga magaalada. Wuxuu ahaa ninka marka sahan loo baxayo asagu soo hubiya waxa meeshaas ka jira. Wuxuu ahaa tababbare ciidan. Wuxuu ahaa nin Ilaahay barakeeyay dhan walbaba (taqabalahu-llaahu). Waxaa isna tababarka ciidanka wax ka bixin jiray rag aan ka xasuusto Barre Ubaxle oo loo yaqaanay Barre Daliil. Maxay ugu baxday Barre Daliil? Barre wuxuu ahaa raggii Maxamed Siyaad Barre uu isku difaaci jiray oo lasoo siiyay tababbar heer sare ah lakiin aan wax badan diinta ka aqoon wuxuuse ahaa baarri dabeecad san.

Barre iyo nin saaxiibkiis ah oo tababarayaasha ka mid ahaa ayaa mar walba waxaa ka dhexeeyay xifaaltan ama tartan xagga diinta ah. Ayagu dadka wax bay baraan waxna way ka bartaan oo waxay qaataan casharo diini ah. Barre Carabiga waa ku adkaa laakiin saaxiibkiis wuxuu yaqaannay xoogaa bawsi ah.

Maalin baa waxay isaga iyo saaxiibkiis isku qabteen waxaanu ma bannaana iyo waa bannaan yihiin. Barre wuxuu yiri saaxiib arrintaan aad ku doodayso daliil ma u haysaa? Saaxiibkii wuxuu yiri haa. Waxaa lagu yiri soo daa. Wuxuu yiri sow Ilaahay ma oran kalaamu layl maa yamshii finnahaar. Barre wuxuu u qaatey nas maadaama uusan Qur’aanka aqoonin ama Carabiga. Barre wuxuu yiri Allay lehe waad iga gar heshay. Wixii maalinkaas ka dambeeyayna Barre wuxuu ahaa arday saaxiibkiisna wuxuu ahaa mucallin.

Arintii baa waxaa ogaaday wadaaddadii. Markaasay soo kala dhex galeen oo ninkii beenta sheegayna la waaniyay, Barrana lagu yiri ninku wuxuu kuu sheegay waxba kama jiraan, Qur’aan iyo xadiith toonna ma aha, waa maahmaah Carabi ah. Maalinkaas wixii ka dambeeyayna waxaa loo yaqaanay Barre Daliil.

Dhacdadaan waxaan usoo qaatay qaabka dadka ehlu diinka ah ay u wada doodaan ama arday ha ahaadeen ama shuyuukh intaba. Bal fiiri sida Barre looga gar helay ama sida uu u istaagay marka lagu dul akhriyay wuxuu u maleeyay nas. Sababta keeneysa in uu hoggaansamo baa waxay tahay in la baray marka ay qof isqabtaan ama doodaan in uu waydiiyo daliil.

Markaan nasannay oo daaltiranay ayaan dhaqaaqnay ayadoo ciidanku intii ka badan yahay. Waxaan ka gudubnay buundada Luuq Ganaane. Waxaan afka saarnay jid lagu magacaabo Habaar Waalid oo u dhexeeya Luuq iyo Goday. Waa meel ay daggan tahay qawlaysato wax alla waxay aragto dilaysa oo dhacaysa. Ciddii ka badbaaddaa waxay tukataa Salaatu Shukri.

Waxay u dhaxaysaa saddex waddan: Soomaaliya, Keenya iyo Itoobiya. Waa jid dheer oo aan biyo lahayn geed walbana laga filan karo in cadaw ku jiro. Waxaa na waday rag dal aqoon ah daacadna ah mar walbana bixinayay talooyin wax ku ool ah si looga badbaado dhabba-jiifka iyo jid-xumida, sidoo kalena si dhaqso ah looga gudbo meelaha xun xun.

Akhristow yay arrintu naga noqon qisas kaliya ee waxaad dhuuxdaan oo fiqi kala soo dhex baxdaan wakhtiga la joogay meesha la joogay iyo ciidankaan hubaysan oo u diyaar garoobay in ay dhex maraan dalal cadaw soo jireen ah mid diineed iyo mid siyaasadeed intaba, lagana yaabo in ay socdaal ku jiraan muddo bil ka badan. Tirada ciidanku ma yarayn hubkooduna sidoo kale ma yarayn laakiin waxay ahaayeen rag og in aysan Ilaahay ka maarmin hubna wax u taraynin haddaysan Ilaahay ku xirnayn. Sidaas darteed waxaa meel kasta oo ay marayaanba muraaqabaynayay ama dhiira galinayay oo muxaadarooyin iyo qisas ay kaalmaystaan la dultaagnaa culima ay kamid yihiin Shiikh Cabdulqaadir Cukaasha, Shiikh Maxamed Idriis iyo kuwa kale oo aannaan halkaan ku soo koobi karin.

Ma jirin magacyada hadda batay: sida Salafiya Jadiida, Ictisaam, Al-Shabaab iyo wixi la mid ah. Waxaa jiray hal tayaar oo laga taageero dibad iyo gudaba. Waxaana raalli la isaga ahaa sida daahirka ahayd in ciidankaan meel lagu furto oo dawlad Islaam ah la dhiso. Arrintaasna waa tii intaan la guurin muddo la lafagurayay markii dambana la go’aansaday in dawladdaas marka hore dhidibbada looga aaso xeebaha Waqooyi Bari, kadibna waddanka intiisa kale la isku ballaarsho oo si tartiib tartiib ah loo qabsado illaa Xamar laga soo gaarayo.

Waxaan ka soo gudubnay wabiga Jubba buundada Luuq waxaanna ku soo marnay xoog maxaa yeelay rag bay isbaaro u tiillay dadkana ku baaran jiray mid ay dilaan iyo mid ay dhacaan ka dhigi jiray. Annaguse Ilaahay baa nooga hiilliyay oo argaggax ku riday. Ciidankaas hubaysnaa ee buundada joogay waxaa madax ka ahaa nin lagu magacaabi jirey Caddaw Barre oo booliis ahaan jiray.

Markaan Wabiga Jubba ka gudubnay waxaa noo haray oo aan ku qasbaneyn in aan marno Goday oo ah halka Wabi Shabeele ku yaal. Waxaana daggan ciidan hubaysan oo Itoobiyaan ah. Waxaanse go’aansannay in aan foodda is darno. Qofkii xaq wadana Ilaahay kaalmayn doono.

Waxaan sii kacaakufnaba waxaan dagnay Goday korkeeda si aan isu diyaarinno oo ciidanku hubkiisa u sifaysto illayn waddo dheer oo boor badan baa la soo maray loona hilba qasho oo ciidanka caloosha loo buuxiyo illayn calaf waa kii kaa dagee. Waxaa la diray sahankii ama raggii arrintaan soo qiimayn lahaa iyo meelaha istaraatiijiyadda ah ee ciidanku barri ka weerar tagi doono inshaa Allaahu tacaalaa. Akhristow sooma habboona in aan annaguna diyaar garawno oo xoogaa nasanno illayn barri baan dagaal galaynaaye? Haa Allay lehe, waa inoo qormada danbe inshaa Allaahu tacaalaa.

Waxaan joognay ayadoo lagu heshiiyay in loo hayaamo gobollada Waqooyi Bari marka laga reebo labadii kooxood oo aan horey u soo sheegnay.

Caanoole iyo Xizbul Islam garabkii Axmed Madoobe oo gaalada raacay markii Alle fashiliyay, oo ayagu ku adkaystay in ay joogi doonaan deegaammaday u dhasheen dacwadana ay ka wadi doonaan sidaasaana lagu heshiiyay oo lagu faataxaystay ama lagu ducaystay.

Inta aannan dhaqaaqin aan sawir yar ka bixiyo ciidankaas iyo dhismihiisii. Ciidanku ma yarayn wuxuuna watay gaadiid farabadan oo isugu jira mid xamuul ah, mid dagaal iyo mid lagu raaxaysto ama si gaar ah loo leeyahay intaba. Waxaa la socday haween, carruur iyo dad aan ka tirsanayn ciidammada oo ayagu rabay in ay ku meel gaaraan ciidankaas awoodda badan leh Allana ku xirnaa.

Amiirka caamka ah wuxuu ahaa Sheekh Maxamuud Ciise “Abuu Muxsin” (taqabbalahu-llaah). Ragga wax laga waydiin jiray ciidamadaas kan cusub oo lasoo qorayo kan la dalacsiinayo iyo kan la fahmi waayo xaalkiisa waxay kala ahaayeen: Sheekh Axmed Cabdisamad Geesood oo hadda ah suuq geeyaha mashruuca Meles Senaawi, Caynaashe Dheere oo Ilaahey ku manneystey maskax uu sida kombiyuutarka oo kale wax ugu keydin jirey iyo Sheekh Maxamed Sheekh Xasan Taraar.

Tababbarayaasha ciidanka waxaan ka xasuustaa Mahad Karatay, Xuseen Cusmaan Garyar (taqabbalahu-llaah) iyo Xaamilul-Qur’aan Cabdirisaaq Weerar (taqabbalahu-llaahu). Saxaafadda iyo intaan ka xasuusto raggeedii waxay kala ahaayeen: Ibraahiim Khaliil iyo Xasan Ibraahim “Abuu Xasaan” oo hadda ah ninka laf dhabarka u ah barnaamijka Meles Senaawi isla markaana ahaa ninkii tagey Kuweyt iyo Sacuudiga si barnaamijkaan lagu mijaxaabinayo mujtamaca Soomaaliyeed loogu helo taageero dhaqaale iyo mid siyaasadeed, haddana dibadaha u wareegaya si uu umadda Soomaaliyeed uga gado mashruucaan ah in gaalada la isu dhiibo.

Xagga Caafimaadka waxaa ugu waawaynaa Dhakhtar Cabdicasiis Cabdi Faarax, Dhakhtar Bashiir Xuseen iyo Dhakhtar Baydhabo. Manhajka ciidanku wuxuu ahaa manhajkii Salafu Saalix. Wuxuuna ahaa shayga kaliya oo lagu kala baxo marka hawli murugto hadday tahay mid caam ah ama mid khaas ah intaba. Waxaa la arki jiray ama aan goob joog u ahaa iyadoo kan laga gar helay iyo kan garta helayba ay is mucaanaqaynayaan oo wada qoslayaan isla markaana wada shaqaynayaan fardi iyo jameeco waxay noqdaanba.

Yaan la hilmaamin in ciidanku dhammaan baabuurta saaran yahay oo diyaar loo yahay in la dhaqaaqo waxa kaliya ee la sugayo uu yahay amarka amiirka caamka ah. Amiirkii meeyay? Amiirku wuxuu mashquul ku yahay macasalaamaynta walaalihii khilaafay qaafiladaas ku midowday Ilaahay dartii wuxuuna quudaraynayay in ay dhahaan waan ka noqonay go’aankayagii hore oo isbahaysigaan raacaynaa mase dhicin arrintaasu!

Amiirkii wuxuu bixiyay amarkii socdaalka waxaana lagu dhaqaaqay Ilaahay idankiis. Ciidamada dhaqaaqay waxay ka koobnaayeen dhammaan ummadda Soomaaliyeed qabiilooyinkeeda, waxa isu keenayna waxay ahayd inay Ilaahay kalimaddiisa kor yeelaan oo kaliya waliba xilliga lagu jiray wuxuu ahaa xilligii ugu xumaa oo qabiilooyinka la isku imtixaanay raggaanse Ilaahay wuu ka badbaadshay. Akhristow ha hilmaamin cinwaankeenii ahaa, ma run baa in culumada wax laga maqli waayay maxayse tahay waxa laga maqli waayay?

Ciidanka ku haray Dhoobley ee waliba khilaafey qaafiladii baxdey waxaa madax ka ahaa rag culumo waawayn ah oo qaarkood loo soo dhibay diintaan fidinteeda bal la xiray xabsi dheer oo gaaraya illaa 10 sano sida Shiikh Cabdiraxmaan Jibriil. Waxaa kaloo kamid ah Sheekh Xasan Ashkir oo ka mid ah raggii u fatwoodey mashruucan lagu minjaxaabinayo umadda Soomaaliyeed ee ka socda Soomaali Galbeed. Wadaaddada waxaa reebay wuxuu ahaa shubhadii aheyd: nin waliba reerkooda ha gaarsiiyo dacwada ama dacwatu yaa qawmi, innaga daaya ismuujintaan, kuma jirto maslaxada dacwadu sidatan, waxay sababeysaa in nalagu soo duulo, ciidamadaan cid walba isugu jira dadkaa ka didaya, Soomaali heshiis ma aha, iyo wixi la mid ah.

Shubhooyinkaas oo dhan oo haddii si loo eego macquul noqon kara waxaa lagu buriyay nusuus cadcad iyo caqli fiyow intaba. Markii wadaaddadaas watey shubhooyinkaas meel bannaan lasoo taagay oo laga gar helayna waxay dheheen annagu tolkayo ayaan dhexjoogaynaa ‘tolkaaga iyo kabtaadaba dhexdaa looga jiraa’ (Maahmaah Soomaaliyeed).

Lama aqoon xilligaas shubhooyinka maanta jira oo ah haddii nin sheekh ah aragtidiisa la dib dhigo oo nusuusta laga hormariyo in la yiraahdo culumadii baa warkoodii la diidey, culumadii baa la ixtiraami waayey iyo wixi la mid ah. Waxaan qormadaan ku soo koobayaa khilaafka hadda Ictisaam leeyahay wadaaddadii baa la khilaafay ma ahayn wax la yaqaanay. Waayo waxaa caada aheyd in wixii la isku khilaafo loo celiyo Kitaabka iyo Sunnada, ee aan loo celin ra’yi sheekh.

Waa qormadeenii qaybtii 3aad oo aan isugu soo laabannay. Inshaa Allaahu tacaalaa waxaan bilaabayaa xogwarrankaygii iyo billawgii arrintaan ama waxaan goobjooge ka ahaa intaan ka xasuusto idanka Alle ka dib.

Sanadku markuu ahaa 1991 waa tay dhacday fawdo aan qofna ka badbaadin, haduu yahay baarri, faajir, maalqabeen, ama cayr intaba.

Markay dhacday fawdadaasu waxaan joogay Xamar. Waxaan la cararay naftayda illayn naftu orod bay kugu aamintaaye. Dadku way hubaysnaayeen inta badan, qof walibana wuxuu doonuu kan kale ku samaynayay oo  dhac ama dil ah.

Waxaan tagay Keenya magaalada Mombaasa. Bilo kadibna waxaan ahaa dadkii aasaasay xeradii caanka ahayd ee Utaanga. Waxaan Keenya kala kulmay soo dhawayn fiican hadday tahay Mombaasa ama Utaanga intaba. Dadku markay raaxaysanayeen aniga waxaa ii muuqatay dadkii Soomaaliyeed ee is cunayay oo qof walba leeyahay anaa gar leh. Wax ugarnaqayaana aysan jirin.

Anigoo sidaas ku jira oo uusan qalbigaygu dagganayn ayaa waxaan maqlay dad culumo ah oo is xilqaamay markay dhawran waayeen waxa dhacaya. Dabadeedna waxay isku aruursadeen meesha lagu magacaabo Dhooblay ee xad beenaadka Keenya ku dhaw. Raggaasu waxay heleen dhalinyaro ka badbaaday fitnada dhacaysay. Waxay kaloo heleen hubkii oo dadkii markay isku dhameeyeen oo kala aargoosteen qof walbaa markuu xadbeenaadka soo gaaro ayuu qorigiisii qiima yar siistaa, Keenyana horay ugalaa. Fursaddaasey heleen ikhwaankii is xilqaamay.

Meeshii waxay noqotay maalmo gudahood meel loo soo hijroodo. Dadkii baa waxay ogaadeen in dad wadaaddo ah ay meesha xoog ku yeesheen dadkana khayrka ugu yeeraan baadilkana ka reebaan kii dulmi wadana xoog ku muquuniyaan dadka xaqiisana uga qaadaan oo dadka u kala garqaadaan oo kala dajiyaan wixii is cayrsanayay ee is dilayayna kala qaboojiyaan intii awooddooda ah. Markii ay sumcaddoodii cirkaas isku shareertay oo meelo badan looga soo hijrooday ayaa waxaa hakadey dadkii cararayey ee nabadgalya doonka ahaa.

Waxyaabaha aan wali xasuustayda ka go’in waxaa kamid ah oo Dhooblay waagaas ka dhacay: In maalin Jimce ah aan ku tukannay masaajid wayn oo magaalada ku dhex yiillay. Markii wadaadkii salaaddii dhammeeyay ayuu istaagay oo wuxuu yiri, “Waxaan tukannay salaad waajib innagu ah haddaan ka tagnana naloo ciqaabayo. Ma idin la quman tahay in meel masaajidka u jirta wax aan ka badnayn 300 oo mitir uu ka furan yahay guri gabdhaha jirkooda gataa ay daggan yihiin oo aannaan waxba ka qaban sidaasna aan ku badbaadayno?”

Hal mar ayaa dadkii waxay dheheen Allay lehe maya. Wuxuu yiri, “Haddaba inakeena aan wax ka qabannee (munkarka  suulinnee).” Ma jirin hal qof oo yiri gabdhuhu waayo? Waa reerkee? Maxaa laga rabaa yaa og in ay xumaan sameeyaan? Dacwada ma la gaarsiiyay? Naga daaya fitnaa ka dhalanaysee? Shiikh hebel ma la waydiiyay? Iyo wixi la mid ah.

Hal mar baa lagu yaacay cirroole iyo dhalinyaraba. Wallaahi dhulkaa lala simay oo waa la burburiyay gurigay ku jireen. Iyagiina maxaabiis ahaan ayaa loo geeyay xeradii ciidan ee wadaaddada si loo dhaqan celiyo illayn ma jirin dawlad aan ahayn wadaaddadaas iyo maamulkoodaas yar.

Waxaan ka mid ahaa ciidankii gabdhahaas nabad galyadooda wax ka ilaalin jiray ama waardiyaha ka hayn jiray. Meeshiina waxaa lagu hayay intii Alle doono oo muddo ah. Waxaana la siidaayay ayagoo cashara badan qaatay garwaaqsadayna xumaantay ku dhex jireen Ilaahayna u towbad keenay sidii ka muuqatay daahirkooda.

Xumaanta la suulin jiray ma ahayn mid la soo koobi karo. Waxaanse dhacdadaan usoo qaatay waa mid ay ka qayb qaateen dhammaan reer Dhooblay maalinkaas Jimcada ah oo la wada tukaday loona kala harin arrintaas. Munkarka intiisa badan waxaa u taagnaa dad khaas ah oo ducaad ah iyo ciidan la shaqaynayay. Markii ciidankii batay oo la helay culumo badan oo awal geedaha hoostooda ku nabnayd oo quus taagnayd, markii la helay muhaajiriin fara badan oo diyaar u ah in ay naf iyo maalba huraan, markii la helay shacab la maamulo ayaa waxaa soo muuqatay dawladnimo illayn macnaha dawladnimo waxaa sal u ah saddex arrimoode: Manhaj, Dad iyo Dal.

Waxaa billaabatay in la qabto shirar aan kala go’ lahayn oo looga wada tashanayo sidii laga yeeli lahaa ama loo maamuli lahaa dawladnimadaan soo muuqatay iyo fursaddaan la haysto oo qaaliga ah. Waxyaabaha xiwaarku ugu badnaa waxaa ka mid ahaa:

1. Yaannahay? (Manhajka)
2. Xaggee dagnaa? (Istaraatiijiyadda)
3. Ma is raacsannahay? (Shaki la kala qabay)

Aakhirkii waxaa la isku waafaqay in loo hayaamo gobollada Waqooyi Bari sababtoo ah ayagaa noqday meesha kaliya ee bad, buur, berri iyo biyoba leh.

Markaan leeyahay waa la isku raacay arrintii ahayd in Bari loo guuro macnaheedu ma aha in la waayay khilaaf ama ra’yi kaas ka soo horjeeda. Waxaadse ogaataa mar walba waxaa la qaadanayey ra’yiga meesha loo bato khayrna loo maleeyo in uu ku jiro idan Alle.

Waxaa meeshii ku haray oo dadkii is raacay khilaafay laba wadaad iyo ciidankoodii oo iyaguna dhexdoodana is khilaafsan dadkana khilaafsan. Waxaana ku faahfaahin doonnaa inshaa Allaahu tacaalaa qoraalladayada dambe haddaanse hordhac idin siiyo waa labada wadaad oo la kala dhaho Sheekh Xasan Ashkir iyo Sheekh Cabdiraxmaan Jibriil. Aakhirkiina ciidamadoodii waxay ku danbeeyeen Caanoole iyo Xisbul Islaam garabka Axmed Madoobe. Waxaa ku rumowday maahmaahdii aheyd “kullu inaa’in bimaa fiihi yandaxu,” weel walbaa wuxuu dhididaa wixii ku jira (Manhaj qallooc iyo qabyaalad).

Qofkii qormadaydii koowaad soo akhriyay la yaabi maayo in aan dad magacii sheego ama qabiilooyin. Marka fadlan haddaad ku dhex aragto waxaad qoonsatid qormadaan adigoo aan xadgudbin ku laabo qormadaydii koowaad. Waa haddaad xaqdoon tahay (xiiqsanase yeelkiis Xabashida la safan wali).

Ikhwaanii inta aanan soo gudbin ama aanan guda galin ujeeddada hayaankayga aan ku laabto qormadii koowaad ee uu ku jirey magaca Geesood.

Geesood waxaa laga yaabaa in la garan waayo. Sidaa darteed waxaan inshaa Allaahu isku dayi in aan muujiyo ninka magacaas leh.

Geesood ma garateen?

Gubniyada haddeer jira (Al-Shabaab) waa raggii gingimay beri, waa raggii Saliid galay, Xingaloolna sii maray, Geedlarifay intuu dagay, Warsangalina (Aadam Siciid) magangalay buurta dheer gunteedii Dabra geesaheedii inuu go’ay la moodoo girligaanka isu dhigay (qoriga boobaha ah) inuu gaaro libin sare. Gablan talo aduuney maxay galaba cayntahay! Haddaan goobnay waxa jira guranaaya odayada (al-Ictisaam) aan gurboodka dhaafayn (dhalinyarada) raadkii wuxuu galay gobollada Sucuudiga.

Gar waynidu ma Salaf baa, ma ku goob aduunyaa, ma masraxa ku gaar baa, maalgashiga shisheeyuhu ma garaad nin wayn baa? Guullaw adaa jira gad-gaddiya naflaha idil qalbigooda gabanka ah waa gunaanad taladuye gaalada Allow jabi iyo qolada garab socon. Aamiin. Aamiin.

Sheeko gaaban

Ma run baa in rag waa hore jiray lagu salladay gabar oo ay xiniinyaha ka bixin jirtay kii dhashaba? Qisadaan waxaa la leeyahay waa qiso dhacday anigana waxaan maqlay anigoo yar. Gabadhu waxay ahayd boqorad waxayna u talin jirtay qoonkii markaas la noolaa. Waxay lahayd ciidan daacad u ah oo fuliya amaradeeda. Waxay ku amartay naag kasta oo wiil dhasha in ay keento wiilka.

Dabadeedna waxay amri jirtay in xiniinyaha laga bixiyo lana koriyo illaa uu xoog ka yeesho. Intaas ka dibna waxaa laga dhigi jiray askari daacad u ah boqoradda. Ilaahay baa wuxuu ka xifdiyay mid yar oo markaas dhashay daalimaddaas ragga goysay. Wiilkii baa koray ama waynaaday inkastoo dhib badan lagala kulmay korintiisii. Gabadhu waxay maalin walba u keentaa ragga xujo aysan furi karin maxaa yeelay waa rag ay ka maqan yihiin xubno muhiim ah waxaana ku adag inay sida nin fayaw u fakaraan. Goortay daalaan oo xujada ay furi waayaan ayay u tagaan rajulkii Ilaahay ka badbaadiyey boqoradda oo god lagu ilaaliyo. Markaasuu u soo sheegaa xaalku siduu yahay.

Kadibna boqoraddii baa la hordhigaa xal u helidda xujadeedii markaasay xanaaqdaa oo u gooddidaa ragga markaasey ku celisaa baaris hor leh si loo hubiyo in ragga ay ku jiraan qaar xiniinyo leh ilayn xujada meesha taal ma furi karaan rag aan xiniinyo laheyne. Markay isugu darto ciqaab iyo inay mar labaad cawradoodii faydo oo moraal ahaan iyo jir ahaanba loo dilo ayay shaqo cusub u dirtaa.

Markii sabankii dheeraaday raggiina go’ay ayuu rajulkii go’aan qaatay. Wuxuu dajiyay khiddadii looga takhalusi lahaa duqdaan baas oo ragga lagu salladay. Wuxuu yiri casuuma boqoradda una sameeya fadhi qurux badan oo xariir lagu goglay ilayn boqor iyo xariir la kala raacye. Wuxuu yiri intaan fadhiga la dhigin meesha ceel dheer ka qoda dabadeedna ku kor gogla xariirta.

Markay damacdo in ay fariisato waxay ku dhici doontaa ceelkaas ee halkaas ku rajmiya. Markaad dishaanna ii yeera. Sidii baa la yeelay waana lagu guulaystay dadkiina wixii ka haray rajulkii baa badbaadiyay. Caddaalad buu ku dhaqey bulshadii wixii intaa ka dambeeyey. Wiilashii xiniinyaha laga bixin jirayna waa badbaadeen.

Ayaan aan tagay gobollada Bari ayaa waxaan arkay dhagxaan meel la tubay oo aad buuro mooddo inta ay la’eg yihiin. Waxaa la igu yiri waa meeshii habartii baas lagu rajmiyay. Dulucdaydu ma ahan in aan sheekada rumeeyo ama beeniyo waxayse shabbahdaa qormada aan soo wado. Sidaas darteed baan gogoldhig uga dhigtay sheekada iyo ninka ka badbaaday habartaas ragga goysay!

Qofna kama qarsoona waxa maanta ka dhacaya hareeraha adduunka. La isumana qariyo wixii waa hore sir ahaan jiray maanta bannaankay yaallaan. Dhammaan waxaa la isu geeyay ciidamadii qalabka siday hadday yihiin gaalo ama kuwa sheegta Muslimiinta. Waxaa la baadi goobayaa hal nin oo lagu tuhmayo in ay xiniinyo ku jiraan. Waana ninka ku dhuumaalaysanaya buuraha Afqaanistaan godadka ku yaalla, Shiikh Usaama bin Laadin (xafidahullaahu).

Gaalada waa gartood mar kasta oo ay is dhahaan wixii Muslimka sheeganayay waad xiniinya bixiseen, oo ma jiri doono cid danihiina ka hor imaan doonta meel aysan ka filayn bay ka bilaabataa. Markaasay raggii agtooda joogay ee buurbuurnaa – ilayn waa koramo la xiniinyo bixiyay – baa la garaaci oo la dhihi yaa idin ku dhex jira? Yaa furay xujadii adkayd? Keena ragga halla baaro mar labaad.

Markaasaa waxaa lagu samayn wixii la doono oo xumaan ah. Illaa haddana dhibku wuu socdaa. Habartii baas oo muddo laga nastayna waxaa baddalay gaalo kibirtay oo aan ehelnimo iyo diin toona kuu dhaafayn. Anigu imtixaankii habarta ma aanan soo gaarin laakiin haddaan mixnadaan dhex fadhiyaa. Ilaahay ha iga badbaadiyo aniga iyo adinkaba. Aamiin. Aamiin.