Qeybta Sagaalaad

Markey xabsigii ku noqdeen Dalal iyo Warfaa, ayaa waxaa takooray oo ku kacay maxaabiistii kale, waxayna ku yiraahdeen markey u galeenba, “Uf! Uf! Aakhis! Waa labadii dulli oo waxa ragga ragi diideen yeelay, war ha nala soo gelina qudhinkiina waxyahow federoobay, oo dameerka u qalay Kuuba naas dheer. Haa! Haa!” Waa lagu wada qoslay.

Dalal iyo jaallihiis dheg uma dhigine, waxay isku dayeen iney is dhaafshaan, hase ahaatee caydii iyo qosolkii lagu qoslaayey ayaa dami waayey ayna u adkeysan waayeen, ilaa ay ugu dambeystii Dalal u muuqatay iney ka fiican tahay iney is daafacaan, meeshey ka aamusan yihiin. Wuxuu yiri, “Nimanyahow waxaydaan noogu qoslin baan idiin sheegayaa, horta ma ogtihiin iney gobannimadu tahay laba nooc, nooc waa ninka ku dagaallama meel looga awood roon yahay oo waa nooca loo yaqaan geesi raacsane, marna ma libeysto kaasi. Nooca kalena waa nooca loo yaqaan ishii qaate, ama xeeshii dirire, waana kan markuu ogaado inuu libeysanaayo dagaallama, marka laga awood roon yahayna waqtigeeda suga, waana kan had iyo jeer libeysta. Miyeydaan maqal gabaygii Raagse Ugaas ku yiri:

Sud-libaax leh meel bahal salkiyo, seymo la arkaayo
Sanqadh tirashadaa lagu maraa, laanta lama seydho.
Ninkii maalintaas kaa sitaa, oon laga sed qaadeynin
Sowd gibina baa lagu ceshaa, laguma soonyaansho.”

Nin ugu da’weyn inta meesha ku xiran oo la dhaho Magan Diirshe baa intuu istaagay Dalal gacan qaaday, oo yiri, “Nimanyahow anigu waan idinku fac weynahay dhammaantiin, waxaana furaa in Dalal nin rag ah yahay, maxaa yeelay sida uu murtida isugu daafacay ayaa tusaale qaayo leh ah oo uu run ka sheegay. Waxaadna ogaataan intii rag jirey iney dhibaatana jirtay, laakiinse raggii hore goortey dhibaato la soo kulanto sida Dalal sheegay murtidooda ayey la tashan jireen.”

Mid kale baa su’aaloo yiri, “Sidee ula tashan jireen?”

Wuxuuna ugu jawaabay, “Waxay is weydiin jireen maxaa raggii hore dhibaatada markaa heysata oo kale ka yiraahdeen, mar haddey gartaan waxay ku yiraahdeenna furihii sidey uga bixi lahaayeen waa heli jireen.”

Isagoo hadalkiisii sii wata, oo si fiican loo dhegeysanaayo buu wuxuu haddana yiri Magan, “Hadda iyo dan waxaan idiin leeyahay hadalka hadoofka ah inaga dhaafa oo nin walowba caawa ka feker sidaan u fikan lahayn, ama talo aynu seymaha kaga fikanno u heli lahayn.”

Hadalkii iyo cannaantii Magan feker hor leh ayey raggii ku kordhisay, ilaa ay gorrodda hoos u wada rogeen, oo dibinta qanniineen.

Aroortii markii waagii beryey oy barqo gaban tahay, ayaa xabsigii dhammaantood laga soo wada saaray, waxaana la ag geeyey dad kale oo iyana la soo ururshay, oo rag iyo dumar loo kala soocay, oo wixii rag ahaana iyaga lagu soo biiriyey, gaar ahaan dhallintii, dumarkiina wixii dhaban lahaa meel loo soocay, wixii da’ ahaana meel kale loo leexshay.

Dhallintii maxaabiista lagu soo biiriyey oo mid mid leysu garanaayey raggii xirraa, waxay ku warrameen, markii xabsiga lagu wada celiyey, oo la waraystay in inbadan oo maxaabiista ka mid ah hooyooyinkood iyo gabdho walaalahood ahi ku jiraan dumarka meesha leysugu keenay.

Dalalna mid xaaladdiisa ogaa wuxuu u sheegay inay Bilan ka mid tahay gabdhaha meesha la keenay loona leexshay rugtii Kuubaanka. Walibana wuxuu u sheegay in iyadu gaajo la liidato oo wiil sidata aan meyd waxba dhaamin Kuubaan dadka iska ugaarsadaa soo qabteen, kaddibna inankii ka tuureen.

Raggii dhammaantood urugo iyo ciil ayey calooshu la wada xanuuntay qaar waaba ilmeeyeen, ragna hub baaney heysane waxaa ku soo dhacday oy ku qarween, “Yaa is dila? Yaa is dooxdooxa? Yaa ifka ka dhuunta?”

Goorey sidaas u tiiraanyeysan yihiin, jawiguna xun yahay oon ninna nin la hadleyn, inkastoo dhaxani jirtey, isagoo wejiga dhidid qooyey ayaa Dalal is dhextaagay wuxuuna yiri, isagoo aar dhaawacan oo tamar waayey reenkiisa la moodaayo, “Nimanyahow sidii riyo roob helay maxaad gorroda u wada laalaadineysaan? Maad talo keentaan tanoo kale looma adkeysan karo e? Maxaa yeelay raggiina ha noqdo wax la laayo iyo wax Eritariya dagaal loogu diro oy sabab la’aan ugu dhammaadaan, dumarkiina ha noqdo wixii dhaban lahaa sooryo Kuubaan, wixii da’ ah iyo hooyooyinkeenna ha noqdaan adeegayaasha raashinka kariya, kaddibna yaa og askarta? Yaa saxariirkaas u adkeysan kara? Sow geeriyi ma dhaanto? Falalkaas dadnimada ka baxsan intee in le’eg baan u adkeysan karnaa?”

Mid raggii kale ka mid ah baa hadloo yiri, “Aniga hooyadey baa ku jirta, waa tii ugu fool xumeyd, oo nin rag ah ku dhici lahayd. Talo kale ma jirtee ninba ninka kale maradiisa ha ku ceejiyo.”

Mid saddexaad baa isna yiri, “Walaashey baa anigana ku jirta ciilow ba’ caloolxumo weynaa ee maxaa talo ah, maro isku ceejintu waa talo caalwaa e, talo cidhib leh keena.”

Dalal baa qaatoo yiri, “Nin walba halkii bugta isagey balbeshaaye, nin hooyadiis oohinteed maqlayoow kolleyba waa eedaadkaaye adigiyo urugadaa dheh, nin walaashiis ka ag barooraneysow ciishootaye adigiyo ciilka dheh! Anigana tiiraanyaday dheh, saa garabtaan jeclaa, baan ba’aydeeda haweeniyo baroorteed maqlayaa, magaceedu waa Bilan, qalbigey bishaa, oo ballan baanu lahayn, quruxdeedu waa sixir, waa tiro buuxda iyo laba, quruxdeedu waa dhif, biyo dahab la moodaa, jirkeedu waa xariir, anuun baa maleyn kara dabeecaddeedu waa yaab! Dun macaanka baw dheer… Wayeey ciil badanaa.”

In cabbaar ah intuu aammusay buu haddana Dalal yiri, “Ma caawaan Bilan Jaamac, baxsantii aan jeclaa, oo timaha baarka caddeyd, boholyowgeeda u dhuubtay, ba’aydeeda haweeniyo baroorteeda maqlayaa? Caku yaa i bireeya? Yaa bilaawe i siiya? Beerka aan is jaree, bilcaantaan u hiloobey, buruudkeeda cadceeddiyo, dayax buuxa ahaa, ma Kuubaan bahalooboo, beledkiisu fogaayoo, bado soo gudbay baa, caawa beylaha u heysta, oon ba’aydeeda haweeniyo baroorteeda maqlayaa, biidna aanan tareyn? Caku! Yaa i bireeya, yaa bilaawe i siiya beerka aan is jaree.”

Intey Dalal iyo raggii kale sidaas u caloolyoobayeen, oo hadba tabaallahooda la taahayeen, Cusmaan iyo Ibraahim waxay dhammeystirayeen qorshihii fikashada iyo siduu weerarku u dhacaayo. Hadba waxay doc ka rogaan markay u maleeyeen in nin waardiye ah mooyee la wada seexday, ayay laba askari oo waardiyaha la hayey mindiyo ku dileen, isla markiina banaadiikhdey ka furtean bay maxaabiistii siiyeen isagoo Cusmaan leh, “Dalal. Yaa Dalal. Aak, aak naxnu Eritariyan.” Halkaasey Dalal iyo raggiisii gacanta ku dhigeen banaadiikhdii iyo baastoolado loo soo fidiyay.

Ugu horreystiina waxay weerar ku hoggaamiyeen Cusmaan iyo Ibraahim oy Dalal iyo rag kale la socdaan gurigii Kuubaanka.

Iyadoo aan weli wax dareen ahi dhicin, waxay u dhacaan halkuu Raa’uul ku jiray, madaxii Kuubaanka. Raa’uul, oo ahaa Kuubaan aad u kibir badan oo wax naxariis ah lahayn, walibana ka heli jiray xasuuqidda iyo silcinta dadka aan itaalka lahayn oo u gacan gala, ciidanka Xabashidana xukunkiisa magalooti madaxi ha jiree, isagaa haystay.

Dalal iyo Cusmaan, waxay la kulmeen markey qolkuu Raa’uul ku jiray jebiyeen isagoo feedho qaawan oo intuu lugaha is dhaafsaday kursi ku fadhiya, oo gacanna galaas qaari ah ku heysta gacanna sigaarkii dheeraa ee dalkiisu caanka ku ahaa ku cabbaaya, oo sidii bahal raq arkay marna qoslaaya marna farxad la heesaaya. Waxaana hortiisa gidaar ah ku tiirsanayd Bilan Aw Jaamac, oo argagaxsan oo gariiraysa oo intuu malaha isku daygiisii u horreeyay dharkii ka jeex jeexay mindi daabka heysata, hase ahaatee diifi ka muuqato welise daafaceysaa nafteeda.

Dalal buntukhii ma haleeline, intuu ka hanfafay ayuu mar keliya ciil dartiis korka kaga dhacay Raa’uul oon beloba burka ka eegayn, barwaaqadaada iska nuug ma ahe talo kalena ku jirin. In cabbaar ah haddii leysla galgashay ayey Bilan intey gadaal kaga timid halkaas labada garab dhexdooda ah mindida kaga aastay oo tiri, markey si fiican labada gacmood daabkeedii ku gilgishay, “Adigaa darxumaas i baday! Kuuba naas dheer, gacantay ma go’do oo caawaan hooyaa.” Run ahaantii, been Bilan kuma ay sheegin malaheedaas, maxaa yeelay hawlaha dadka deegaankaas lagu xaaqaayoo dhan isagaa goobtaas uga madax ahaa, diyaaraddii cidahoodii tirtirtana naftiisaa duulinaayey, oo marmar buu caado u lahaa inuu hadba diyaarad kaxeysto, oo ku soo madadaasho beelaha meelaha yaalla oo bamam la dhaco.

Haddii haddaba Raa’uul doc u dhacay, bey haddana tiri, “Ayaan badaniyaa ma Dalal baa? Ilaahayow waa kugu mahad, ma Kuubaankii bahalka ahaa baan ka badbaaday?”

Nasiib wanaag, sidey Cusmaan iyo Ibraahim qorshihii u dhigeen ayuu u dhacay, oo markii xabbaddii u horreysay Kuubaankii ku dhacday rugteedii yeertay, xabbad kalaa xerada debedeeda ka billaabantay, markaasaa ciidankii sidii loogu tala galay jiho wareer ku dhacay, oo culeys saaray siduu debedda isaga daafici lahaa. Halkaasey iyagoo ka faa’iideysanaaya jiho wareerkaas ciidanka ku dhacay, Bilan iyo labo hablood oo kale, iyo dhallintii kale baabuur ay diyaarsadeen kula dhaceen. Khalkhalkaas dhacay aawadiisna waardiyihii baabuurkii ma joojine intey moodeen ciidan daafac debedeed u gurmanaaya, ayey irridkii u banneeyeen, halkaasoo ay xayiraad la’aan iyo si dhib yar debedda ugu baxeen.

Muddo yar kaddibna, maxaabiistii oo tiradoodu dhan tahay labaatan dhallinyaro, iyo saddex hablood oo Bilan ka mid tahay, iyo labadii reer Eritariya Cusmaan iyo Ibraahim ayaa waxay uriyeen neecawdii xornimo iyagoo baabuurkii ku qardo jeexaaya keymahii hawdka.

Waxay farxad la gudaanba, oo hadba qardo jeexaanba, goorey qiyaastii jareen soddon ilaa afartan kiilomitir, oo qosol iyo reynreyn lagu jiro ayaa baabuurkii shidaal beelay.

Halkaasay noqotay khasab in laga daadego oo si fiican loo gacan qaado Cusmaan iyo Ibraahim, isla markiibana dharkii askarinimada laga beddelo labadoodii si ay dadka degaanka ugu ekaadaan.

Leave a Reply

Your email address will not be published. Required fields are marked *