Bismillaahi wabacdu. Waa qormadeennii 17aad. Waxaan u malayn in lasoo nastay oo diyaar loo yahay in aan u gurmanno walaaleheen oo aan meesha kasoo saarno, nacam haa! Laasqoray muddaa agagaarkiisa dagaallo ka dhici jireen oo waxay leedahay khatar ka imaan karta miinooyin dhulka la galiyay mar hore, waxaa na looga digay waddooyinka in aan iska ilaalinno, kuna marno si taxaddar leh, qaddarse lama celin karo.

Markaan magaalada u sii dhaadhacaynay ayaa miinooyinkii na looga digay qaar kamid ah waxay la keceen gaadiidkayagii qaar kamid ah, waxaa nasoo gaaray dhaawac iyo dhimasho intaba. Waxaan ka xasuustaa dhaawicii makaanikayagii oo magiciisa la dhihi jiray Aadam Dheere. Wuxuu kamid ahaa raggii garaashkii Xaaji Dool ee Xamar ka shaqayn jiray. Waxaa ciidammadii la dajiyay meelo dhawr ah oo ku wanaagsan difaaca magaalada Laasqoray. Waxaa la go’aamiyay in ciidan loo diro Saliid oo lasoo badbaadiyo walaalaha dhibaataysan. Waxaa la diray ciidan iyo gawaari dadka lagusoo daadgureeyo. Waxaan kamid noqday ciidankii la diray, waxaan gaadhnay Saliid.

Dadka meesha lagu go’doomiyay waxaan horay u soo sheegay in ay isugu jireen ciidan, haween iyo carruur iyo dadkii dhaawaca ahaa ama xanuunsanaa. Intii ciidanka ahayd waxay is horfadhiyaan Axbaashtii Ina Yuusuf Yeey soo uruurshay oo aan wali laga jawaabin waxay doonayaan haddii gobolkoodii looga soo guuray! Waxaan soo rarnay dhammaan dadkii meesha go’doonka ku ahaa, waxaan u soo dhaqaaqnay dhanka Laasqoray. Waa habeennimo saq dhexe, waxaan soo soconnaba waxaan soo gaadhnay bannankii la dhihi jiray Dabro. Waxaa la gaaray xilligii salaadda subax.

Waxaa na looga digay in ay hortayada ku jiraan labo miino. Lamana yaqaan meeshay ku jirto miinadu. Ciidankii baa la istaajiyay, darawaliintii baa la isugu yeeray, waxaa la yiri yaa miino baar noqonaya oo ugu hormaraya baabuurta. Waa la is fiirfiirshay, waxaa farta lagu fiiqay nin aan magaciisa xasuusto in la oran jiray Shariif Siyaad oo markaas waday gaari Enna Tiree ah (N3), waxaa la yiri horgal ciidanka ama baabuurta, kuwii kalana waxaa la yiri raadkiisa haka leexanina, waana la dhaqaaqay. Sarkaalka amarka bixinayaa waa Shiikh Xasan Daahir Aweys.

Muddaa la soday, salaaddii baa caddaatay, amar baa la baxshay ah in la tukado, waa la istaagay ayadoo baabuur walbaa kan kale daba istaagay. Nin ayaa khilaaf sameeyay oo intuu safkii ka baxay horay u soo dhaqaaqay wax konton talaabo aan ka badan asagoon socon ayaa waxaa la kacay miino dhulka ku jirtay waxaana ku geeriyootay soddoh ama gabadh baabuurka shirkiisa saarnayd (taqabbalaha-llaahu, Aamiin, Aamiin).

Waxaan ciidankaas gaariga saarnaa ka garanayaa nin lagu magacaabi jiray Kilwe oo ahaa nin waxyaabo badan lagu xasuusto waxaana kamid ahaa ereyadiisa: Wiririg. Markaan geeddiga nahay oo aan meel istaagno ayaa ragga qaarkiis waxay ka gaarsiin jireen shaah ay ku karsan jireen koombo yar, shaahaas Kilwe wuxuu u bixiyay Wiririg.  Nin wuxuu ahaa ciidanku jecelyahay.

Saacado dhowr ah ayaa la taagnaa meeshii oo waxaa mashquul lagu ahaa gaarigii miinadu la kacday iyo dadkii wax ku noqday. Waxaa lasoo gabagabeeyay hawlgalkaas waana la dhaqaaqay. Waxaan gaadhnay Laasqoray oo aad looga sugayay dadkaan masaakiinta ah ee ay shayaadiintu meesha ku go’doomiyeen muddada dheer. Qola walba waxaa la dajiyay meeshii loogu tala galay, waxaana soo gabagabooday wajigii hore oo ahaa in la isu keeno Al-Itixaadkii kala firdhaday.

Laasqoray waxay ku taallaa badda xeebteeda, waxaa dhex mara tog wayn oo buuraha ka soo rogmada, waa magaalo qadiim ah. Markaan baarnay dhaqamadii ka jiri jiray waxaan helnay raadad hore ama maamulo hore oo waxbarashadoodu ahayd Carabi, waxay wax ku qori jireen farta Carabiga. Dhismaha magaalada waa dhisme qadiimi ah. Waxaa dagganaa dad aan badnayn. Magaaladu waxay u qaybsanayd laba xaafadood oo toggu dhex maro. Waxaa ku taallay warshaddii kalluunka oo aad u wayn. Dhanka warshadda ayaan dagnay oo ay ku yaaleen guryihii dawladda ama xafiisyadii maamulkii magaalada.

Magaaladu waxay ku taallaa meel istaraatiiji ah, uma baahna difaac farabadan inta nabadda la yahay. Waxaa soo gala saddex waddo. Mid waxay kasoo gashaa dhanka gabbal u dhaca ee xigta magaalada Ciirogaabo. Midna waxay ka soo gashaa dhanka koonfureed oo buurtu naga xigto. Midna waxay ka soo gashaa dhanka bari oo reer Barigu naga xigaan ama tuulada la yiraahdo Durduri. Dhanka waqooyi waxaa naga xiga badda oo magaaladu badday saaran tahay.

Wadda walba oo waddooyinkii kamid ah waxaa la dhigay ciidan xoog leh oo Ilaahay kaalmaystay waxay arkaan oo cadow ahna dhagaha u laaba, waxaana la galay nasiino dheer iyo in laga sheekeeyo wixii nalagu falay!

Shirar baa la galay lagu gorfaynayo bey’adaan cusub ee la yimid qaabka aan ula dhaqmi lahayn, waxaa lala tashaday dadkii deegaanka. Magaalo walba oo khayr lagu tuhmayay waxaa loo diray wufuud. Waxaa la diray sahamo joogto ah oo soo kormeera dhammaan meelaha la isleeyahay cadow baa kasoo dusi kara. Intaas oo hawl ah ee la qabanayo waxaa culayska howlahaas la wareegay qabiilkii Aadam Siciid oo aan u kala harin culumo iyo caamaba.

Ikhwaanku ma illaawi doonaan laba qolo wanaaggay noo galeen Ilaahay baana abaalkooda gudi doona. Waa Bah-Ararsame iyo Aadam Siciid. Aadam Siciid waxay sameeyeen siday sameeyeen Bah-Ararsame oo waxay na siiyeen xoolohoodii, waxay nasiiyeen xooggoodii, waxay na siiyeen walahoodii ama kalsoonidoodii oo barax la’. Allow idin xifdi adinka iyo ciddi Islaamka wax tarta.

Waa niman dhulka ku dhashay oo geed geed u yaqaan,  waxayna ka hortagi jireen wax kasta ama meel kasta oo cadow kasoo dhuuman karo. Waa yaab! Ma taqaan cadowga Aadam Siciid naga waardiyaynayo? Waa Majeerteen! Maxaan ka wadanaa? Way na laayeen, way na furteen oo waxaan nahay cayr fara madow, Badday nagu shubeen saan u cararaynay. Maxay naga rabaan dhul ay naga xoreeyaanba ma harin oo waxaan maraynaa badda dhexdeedii? Daandaansi ina-Aadanaa loogu dowgalay. Yaa ka dambeeya qabiilkaan nalagu salladay? Maxayse ku qanci karaan? Goormuu dhammaanayaa dagaalkaan Ikhwaanka lagu baacsanayo? Waxaas oo su’aalo ah way imaan doonaan jawaabahoodu inshaa Allaahu.

Markii nabadgalyadii la sugay oo waddooyinkii xalaal noqdeen ayaa waxaa billowday in dadkii meel kasta isaga yimaadaan haba u badnaadeen dumar. Meeshii Laasqoray ahayd waxay noqotay magaalo cammiran. Waxaa meel kasta nooga yimid dad doonaya in ay nolosha nala qaybsadaan dibad iyo daakhilba. Waxaa yimid muhaajiriin meelo fogfog ka yimid oo diyaar u ah in ay naftooda iyo maalkooda ku bixiyaan Manhajkaan nalagula dirirayo culumo iyo caamaba. Waxaa yimid rag tababbarayaal ah oo laga faa’idastay diin iyo duunyawba.

Ciidankii bay dhiseen muruq iyo maskaxba. Waxaa noo yimid maraakiib ay ka buuxdo raashin noocyo kala duwan leh. Waxaan diyaarsannay ayraboor diyaaraduhu noogu soo dagaan. Markabkii ugu horreeyay waxaa la socday oo aan filayaa in uu mas’uul ka ahaa nin lagu magacaabo Cabdirashiid Ilka-Dhagax. Wuxuuna keenay badeeco si fiican u deeqday miyi iyo magaalaba dadkii joogay ama reer Laasqoray maca dadkii baaddiyaha dagganaa.

Tababbarayaasha waxaan ka xasuustaa nin lagu magacaabi jiray Abuu Cumar oo kun nin oo annaga ah ka qayma badnaa. Abuu Cumar wuxuu soo saaray rag birta calashada intii ay joogeen Laasqoray haddase piizada calashada in yar oo Ilaahay u naxariistay mooyee. Waxaa nagu ta’athuray ama nagu dayday markay wanaaggayagii arkeen magaalooyinkii colaadda nala dhex dhigay iyo shacabkii loogu sheekeeyay nimanka iska dhiciya oo ka saara magalooyinkiina khayr maleh oo waa Khawaarije iyo wixi la mida.

Dadkii waxay arkeen dabacsanaantayada iyo diin wanaaggayaga deeqsinimadu u dheertahay. Waxayna isaga yimaadeen bari iyo galbeed. Hal qiso ayaan kasoo qaadanayaa ragga Boosaaso kasoo hijrooday ee Laasqoray noogu yimid, waliba aan gaadiid soo raacine soo lugeeyay asaga iyo xaaskiisaba. Walaalku asagaa ii sheekeeyay oo wuxuu ku billaabay sheekadiisii sidaan, “Waxaan ka mid ahaa raggii Boosaaso ku laayay Ikhwaanka, waxaan wadaaddadii ka dhignay mid la dilo iyo mid carara. Anoo raadsanaya wax aan nafta ka gooyo oo Ikhwaan ah ayaa waxaa iga horyimid naag mashxaradaysa ama alalaas, waxayna kor ugu qaylinaysaa ‘War nimanka laaya war nimanka laaya. Maantaan xoroobay maantaan xoroobay!'” Naagtu waa naagaha lagu sheego caariyaadka ama dharka khafiifka ah qaata oo asagu wuxuu iigu tilmaamay in ay ahayd naag markaas qaawanayd waxaanse u fahmay in uu kawado waxay ahayd caariyaad. “Waxay kor ugu dhawaaqday magacaygii oo waxay tiri, ‘Hebalow nimanku yay idinka baxsan!’ Waxaan fahmi waayay waxay ka waddo waan xoroobay, waan wayddiiyay, maxaad ka xorawaday ayaan ku iri? Waxay tiri, ‘Tan iyo intii Ikhwaanku Boosaaso yimaadeen Xijaab ayaan qabay!’ Waxaan ku soo laabtay gurigaygii, xaaskii baan waxaan usheegay in meesha Islaamkii ka tagay ee ina keen, gacantaan soo qabsaday xaaskaygii, waxaan lug ku soo galnay Laasqoray.” Ninka qisadaas iiga sheekeeyey waxaa la oran jiray Cabdullaahi Xaaji, waa nin u dhashay qabiilka Warsangali, wuxuuna noqday nin aad looga faa’iidaystay khibradduu u lahaa dagaallada, Ilaahayna waa sugay, muddase kama warqabo wuxuu ku dambeeyay. Waa rune rumayso.

Magaaladii waxay noqotay magaalo cammiran oo loosoo dalxiis tago, nabadgalyadeeda, manhaj wanaaggeeda, ilbaxnimada dheeraadka ah ee ay dadkii diidsanaa ku dajiyeen oo ay ku kasbadeen shacabkii. Ilaahay baa ku mahadsan thumma Ikhwaanku wuxuu u badnaa ardaydii jaamacadaha iyo bulshadii intii aqoonta lahayd. Waxaan sharkoodii ka gaabin reerihii nala dabadhigay, waxay nasoo duldhigeen ciidamo ay meel walba isaga keeneen oo xataa Amxaaro ku jirto.

Maalin walba waxaa lasoo sheegaa ama halowhalowga laga dhagaystaa ayagoo leh Ikhwaanka “intii hartay waa go’doon, waxaana ku soo qabandoonnaa muddo yar. Waxaad noo diyaarisaan ama noo bannaysaan bakhaarrada waawayn ee ay Ee.Dhii.Sii lahayd si aan carruurta iyo haweenka ugu soo xerayno wixii rag ahna waan layn doonnaa. Noo diyaariya raashin iyo biyo.” Akhristow annagu waxaan ku fakaraynaa in aan dadka diinta gaarsiinno dadkuna waxay ku fakarayaan in ay xabbadda na garsiiyaan! Dadku ma sinna oo qolo walba waxaa sheegi taariikhda waxay galeen iyo waxay gudeen intaba.

Su’aalihii aan soo marnay waxay ila tahay aan fiirinno in aan halkaan jawaab uga helno. Majeerteen waa aabbayaashay oo waa hooyooyinkay oo waa walaalahay oo cadowtinnimana nagama dhexayn. Hanti kama wadanno duullaankana waa lagusoo amray in ay nagu soo qaadaan, waxaana lagu yiri, “Ha yeelina wax waan-waan ah, yoolkiinnu waa in aad nimankaas soo dabar jartaan baddaba ha tallaabeene oo hadday badda galaan uga dabagala oo soo baabbi’iya,” waana kaas yoolkoodu.

Yaa ka dambeeya shirqoolkaas?

Waxaa ka dambeeya laba qolo: Qolo waa ciidan oo waxay fuliyaan amar la siiyay ama sarkaal ha ahaado ama dable ha ahaado, askariguna wuxuu ku shaqeeyaa amar kor uga yimid. Qolada kale waa wadaaddo ama culumo.

Ciidamada saraakiisha wadata waxay qaandaraas kusoo qaateen in lala dagaallamo wadaaddada doonaya in ay soo celiyaan Khilaafo Islaami ah. Mudday la aamusnaayeen oo waxay gaadayeen jaanis mar soo mara. Sababtu maxay tahay barnaamijkoodii la fuli waayay? Dadku waa dad Muslim ah, gaalana xiriir lama laha, diintooda in lagu xadgudbana dhimashay ka xigaan.

Waxaad u fiirsataan Ashahaado la dirir kastaa hadduusan wadan kuwo culumo sheeganaya wallaahi buusan tallaabo qaadi karin. Ha illaawina wixii Garoowe ka dhacay ee uu sameeyay Shiikhii la aaminay. Qof Muslimiintii la dulmiyay kamid ah kuma fakarin waxa Shiikh Cabdiqaadir sameeyay kamana filanayn in ay ka timaaddo ficil intaas le’eg wadaadkii na dhihi jiray dulmiga ka fogaada. Waa nagu dhacday taasi mase aanan baraarugin. Waa Ikhwaanka iyo dhoohnaantiisii.

Fatwooyinka iyo kalsoonida juhaladu ku dhiiranayso laguna fulinayo qandaraaskii ay soo qaateen Ashahaado la dirirku waxaa bixinaya waa culumada uu madaxda u yahay Shiikh Cabdiqaadir Gacamay. Shacabkana waxaa lagu yiri diintiinna, batroolkiina, dheemankiina, xukuumaddiina difaacda oo nimankaas fidna walayaasha ah baabi’iya, god walbana ugu gala illaa aad ka suulisaan Soomaaliya gaar ahaan deegaannadiina.

Gardarrada day!

Waa daasheen anna xanaaq bay igala caddahay marka si aanan u kala harin xoogaa sheeko ah ayaan idiin dhexgalin, meesheediina waan kasii wadi sheekada oo caawa la nasan maayo, maxaa yeelay cadowgii baa nagu soo laba kacleeyay hurdo nooma taal.

Sheeko Gaaban

Nin Raxanwayn ah ayaa maalin xoolo foofsaday, waxaa raacay xoolihii wiil uu dhalay. Mid kale oo isla cidda ah ayaa isna xoolo foofsaday, waxaa u raacay xoolaha gabadh uu dhalay. Labadii carruur ahayd ayaa sheedda iska arkay, gabadhii waa xishootay oo way ka fogaatay wiilkii, wiilkii hunguri baa galay in uu gabadha faraxumeeyo. Waa labo qof oo isboortis ah illayn reer baaddiyuhu kama liitaan kuwaan isboortiska loo tababbaro. Fooddaa la isdaray, gabadhii dhulkaa la dhigay, wuxuu damcay in uu xumaan ku sameeyo, lug bay inta hoosta ka galisay wiilkii ayay halkaas oo kale ku tuurtay.

Kor fiiriya erayga ah gardarrada day. Gardarrada day ayaan rabaa in aan sheekadaan kasoo dhex saaro.

Gabadhii baa aabbeheed u soo dacwootay, waxayna u sheegtay waxa dhacay. Wuxuu u yimid ninkii wiilka dhalay. wuxuu u billaabay wixii dhacay. Raxanweyntu markay is waraysanayaan way iska war guraan. Wuxuu yiri wiilkaagii gabadhaydii ayuu ku soo booday, wuxuu yiri “Gar!” oo wuxuu ula jeedaa waad iga gar leedahay. Wuxuu yiri gabadhii buu lagday wuxuu yiri “Gar!” Wuxuu yiri korkuu ka fuulay wuxuu yiri “Gar!” Wuxuu yiri lug bay inta hoosta ka galisay ayay tuurtay wuxuu yiri “Gardarrada day!” Wuxuu ula jeedaa adaa markaan gartu kugu foorartaa oo wiilkaygii ayaa gabadhaadii haraati la tuurtay!

Shiikh Cabdulqaadir Nuur Faarax gar buu u ekaysiin lahaa hadduu yiraahdo dad baad dulmi ku qabsateen dhulkoodiina ku habsateen markaasaan idinka sii daayay ee maxaad igu haysataan? Gar baan leeyahay. Hadduuse baddii guduudnayd nooga dabayimid oo fatwo ku bixiyay isaga iyo saaxiibbadiis oo ay dheheen Ikhwaanka dhiiggooddu waa hadur (hala laayo) waxaan leennahay “Gardarrada day!”

Fiiro Gaar ah: Waxaa laga yaabaa in la igu qabsado erayga Fatwo ama Shiikhaa fatwooday oo la dhoho, “Xagee buu ku fatwooday? Caddee arrintaas,” iyo wax la mida. Waxaan uga jawaabayaa laba arrimood.

1. Shiikhu maba qarsado in uu asagu ka dambeeyay halaaggii Al-Itixaad.
2. Waxaan taagnaa ficilkiisii uu Garoowe ka sameeyay oo nalagu dhammeeyey meel uu uga toobad keenayna ma maqal. Qalbigiisa waxa ku jira waxaa og oo kaliya Allaah, ficilkiina waxaa og Allaah iyo addoommadiisa, kuwaasaana ka mid ahay arkayey wuxuu sameeyay. Walaalayaal maanta loo kala hari maayo in aan ka hortagno Axbaashtaan lasoo uruuriyay, u dulqaadan mayno dulmi dambe qofba yuu naga harine.

Soo qaata qalabkiina, qola waliba furinteeda
Quursiga ha yeelina, Qadartana ha diidina Eebbahay idiin qoray
Cabdullaahi Kharaf iyo qoladuu halkaan dhigay soo quwaaxa idilkood
Waa quud wanaagsane qaniimana kasoo hela
Shafqabawsi bay noqon shaafida wixii dhacay
Shuyuukhdii la aaminay Shaydaanku nugu falay
Fasharrid man khalfahum ha u noqoto shacabkana.