Abbaaraha taariikhdu markay ahayd 1910kii ayaa Daraawiishi laba qalcadood ka dhisatay ceelka Buraan oo ah togga Jiidali daantiisa koonfureed. Hase yeeshee waxaa ka carooday Boqor Cismaan oo markaas u talinaayay gobolka Bari, iyo Garaad Maxamuud Cali Shire oo Daraawiish ka fallaagoobay, madaxna u noqday degmada Laasqoray, Ceelaayo iyo inta raacsan. Labadaa nin oo madaxda ah baa ku heshiiyay in Daraawiish laga kiciyo ceelkaas Buraan, waxayna marmarsiinyo ka dhigteen inay Daraawiishi nabaddooda halis gelineyso, dalkav fadhiyeenna daabkiisii qabsadeen.
Boqorkii wuxuu soo dumay col tiradiisu tahay aayadaha quraanka cadadkooda (6666), Maxamuud Cali Shirena wuxuu soo dumay col aan waxba ka yarayn colka Boqorku soo diray. Madal waxaa noqotay Buraan. Halkaas 80 nin oo Darwiish ah oo Maxamuud Feyte madax u yahay ayaa lagu qur jaray.
Markii warkii soo gaaray xaruntii Daraawiishta oo ahayd Daarcad oo Taleex u dhaw, ayaa laba talo laysku qabtay:
A) In lagu duulo Buraan ciidanka qabsaday, si looga soo ceshado.
B) Iyo in la weeraro degmada Garaad Maxamuud Cali Shire oo Raacin taal.
Taladaan dambe ayaa loo guuxay, oo la guddoonsaday.
Daraawiish oo lug iyo faras ah ayaa weerar ku ballaarisay degmada Maxamuud Cali Shire. Ruuxlihi, dad iyo duunya waxay degmadaasi lahaydna gacanta midig bay ku dhigeen.
Maxamuud-Jaarig oo ahaa la taliyaha Garaad Maxamuud Cali Shire, ayaa fakaday isagoo ku jooga faras la yiraahdo Jiire oo qaylo kula dhex dhacay colkii qabsaday Buraan, wuxuu ku yiri: “Wax iga soo horreeyay ma aragteen?” Waxaa lagu yiri: “Maya.” Markaasuu yiri: “Wax iga dambeeyana arki maysaan”. Markaas ayaa colkii laba talo isku qabtay:
- In ciidanka Daraawiishta laga hor tago, oo duunyada laga dhacsado.
- Iyo in xarunta loo weydaarto inta ciidanku ka maqan yahay oo la qabsado. Talada hore ayaa loo guuxay, laguna guddoonsaday.
Iyagoo lug iyo faras ah, ayay weerar qabax ku siiyeen Daraawiish oo aan xoolihii weli gurya geyn, hase ahaatee halkaasaa lagu jebiyay colki isbahaystay. Dagaalkaas wuxuu ku caan baxay Habarhumbulle, waxaa laga mariyey dhowr gabay, oo uu ka mid yahay gabaygan soo socda:
Nimanyahow dabuub gabay beryaa, uma dedaaleyne
Wax i daaray mooyiye xalaa, laygu soo degaye
Aan dabeebto gabaygu waa, dab iyo baaruude
Onkod dininiglayn baan ihiyo, dirirkii cawleede
Daad soo rogmaday baan ahoo, dooxadii yimiye
Aan durduro dabaal baan ku mari, dool la ii xiraye
Dayax iyo shamsaan ahay haddaan, la idafirahayne
Gudcur dama habeen dumay, cirkaan dacal ku nuuraynin
Ma diyado tillaabada ninikii, dowga marayaaye
Dugsi haddaan la helin, dhaxanta waa lagu daddoodaye
Dabaylihiyo fooraa la tegi, daar waxaan geline
Deyradhagafyadaan shidahayaa, dogobxo waaweyne
Dulbaax malaha xaajada middaan. diirka ka caddeyne
Diirfimo halkii aan lahayn, waa sidii danafe
Waxa dunida qaarkeed ka dhacay, dood aan ka iraahdo
Daayimow Allahayow adaan, dunina moogayne
Daandaansi ina-adanaa, loogu dawgalaye
Deyn nimaan ka qabin buu, nafluhu daba gelaayaaye
Haddii nalaku soo diray khalqiga, Dir iyo Daaroodba
Warsangeli haddii uu dunjigii, iyo diricyo soo qaatay
Dashiishiyo Majeerteen haddii, deexda laga keenay
Guutadii la soo dumay, haddii nalaku soo duushay
Wax la soo dandaanshaba, haddii nala dul gowdiidshay
Dildillaaca waaberi, haddii nalagu sii daayey
Annagaan digniin qabin haddii, nala dareensiiyo
Digta weerar qoobkii hadday, dinigtii yeedhay
Doonyada uluuftaa hadday, Daalo1 kor u dhaaftay
Qaylada dalluunta ah haddii, nala dareensiiyo
Degdeg inaan u soo roorro waa, daw lad alabkeede
Ma dul keennay kuman duub cadoo, wada Daraawiisha!
Dikri hadduu ku soo galay xarbiga, aniyo duulkaygu!
Dayaydii horteedaba baqay, dabada taageene!
Diigaanyo ciidana miyaan, daafta kala raacay!
Sidii aar daloombi markaan, ugu dinnahyeeyey
Dulihii shareerraa markuu, dibawga jiiraayey
Daanyeerku meeshuusan marin, dani ma jeexsiisay!
Danbi ma leh cadaawaha ninkii, deli ka xooraaye
Derajuu Ilaahiis ka heli, labada daaroode
Dabku iima naxo nimay, kufriga deris wadaagaane!
Ferenjiga direyska leh kuwii, diiradda u qaaday
Iyaguba dariiqada Alliyo, diinta caasiya e
Waxay noo duleedsheenba waa, door weynaha e
Dulmigaan bannaanayn kuwii, doofil ugu hiisha
Haddaan daayo waa aniga oo, daawadii furaye
Danabkii rasaaseed miyaan, diillin kaga yeelay?!
Dareemada ka badan meydka yaal, didbta buureede
Dhiiggoodu sida doogsin roob, wawsagii duxaye
Dugaaggii hilbaha quudan jiray, loo dayaafadiye
Nimanyahow af laba daan leh, baan muranka deyneyne
Daleelaha cidlaa lagama shubo, hadal daleeleede
Ma duqaynay reer Bari, wuxuu doonayuu helaye!
Aniguba dilkoodaan ku helay, libin daboollayde
Daa’irada Eebbiyo markii, deeqa nala siiyay
Ma dabbaaldeggiyo muufahaa, duhur la gaarsiiyay?!
Duca awliyaad buu qabaa, degaha Tuurwaaye
Waa nimanka gaalada deldela, doog iyo abaare
Waa nimanka doofaarradii, daariguu jaraye
Roobkiina waa kaa u da’ay, duraha jiilaale
Waa kaa dalkoodii ballidu, wada duraabtaaye
Waataa arladii daahirtee, diib ka soo kariye
Cawskii dumayoobey baa, doog ka soo baxaye
Dallaqyadiyo dooxooyinkiyo, diisha iyo qaare
Dunqaarihiyo xamashkaa sidii, diriq la moodaaye
Maalkii diraacdii dhalaa, doobte loo culanne
Duunyada wax laga maalayaa, daranii caanoode
Rabbigii dawaa’iga sidaa, deeqi noo ridaye
Afartaa dujaye balaan mid kale, deelka ka higaadsho
Aan dabeebto eeggana halakay, damacday laabtaydu
Dowcad kalena waa Ina-Mashire, hadal aan deeqsiiyay
Aday deyrshay maantaan ahaa, duri xigaalkaaye
Adigay dafiray sidii anoo, duul shisheeye ahe
Waataynu derisnaye adaa, daawadii furaye
Doolaalo adigowgu tegay, gaalka duufka lehe
Adigaa dariiqada Alliyo, diinka caasiyaye
Goortaan ku daayana adaa, diiday nabaddiiye
Wax dhaaxaan dedaalkaa u maray, deli ciriiryoone
Wax dhaaxaan dunqaaraha lahaa, dib uga soo jooge
Maantaa dubbii kugu dhacaye, duxi ha kaa raacdo!
Waadigaa degagaye sidii, dalow u meertayso!
Ama deyrka xiro waa taqaan, dabin ishaalleeya!
Ama doofil qabo cayri waa, diifta kugu taale!
Ama quud duleedaada ka xaab, dereg haddaad weydo!
Ama daaliboo bari inuu, kuu dawaro uunku!
Ama duunyaraac noqo cidlaa, kaaga sii darane!
Ama doonyihiyo Saaxil iyo, Cadan dillaaleyso!
Ama dooy u dhoofoo u carar, dalaan la gaareynin!
Ama sida dirkiinnii cashriga, dogobbaduu raaro!
Ama duurgal iyo tuugo iyo, dagati uun dhawro!
Ama dahada gaal baad tahaye, dacay ha kaa saarto!
Ama dooraweynow baqdaye, dirir u soo joogso!
Waxaan ka qoray Ciise Faarax Fikad.
1.Daallo: Waa buur arag wanaagsan, dhir kala duwanina uka baxdo, oo dadku waa u temeshle tago. Toban mayl bay u jirtaa magaalada Ceerigaabo xagga waqooyi.
Buraan waa halka aan ku dhashay, aasaarta taariikhdan oo dhan waa ka muuqataa ilaa hadda.
m.a cadi abwanka