Hadday ururrada samafalka muddo dhowr bilood ah daawo iyo baan ku hayeen Dalal iyo Bilan, oo nololi ku soo yare noqotay, ayna dhogor dad yeesheen, ayaa qaxootigii kale iyagoo si gaar ah ugu dedaalaaya u dhiseen buul bac iyo xaashiyo ka sameysan, si ay isugu aroostaan.

Markii buulkii loogu talagalay loo hooyey, arooskii iyo aroosaddii, oo dad badan ma qaada e labo saddex qof ma ahe intii kale tageen, ayaa cabbaar kaddib qabanqaabiyihii munaasabadda yiri, “Aroos laguma raago lagama raago e inaga soo dareersha,” halkaas leysaga tegey Dalal iyo Bilan.

Wuxuu habeenkaasi ahaa, habeen habeenkiisii ka horreeyey, roob laxaad leh oo miiraale ahi da’ay, oo dhulku reys yahay, neecow qaboobina dhaceyso. Wuxuu ahaa habeen meelo fogfog oo daruuro gudgude oo dabeyli shukaamineyso ma ahe cirku kaad yahay, caadna haba yaraatee aannu jirin. Wuxuu ahaa habeen dayaxa Afrika oo nuurkiisa la ogyahay isagoo afar iyo tobnaad ah, uu baalka la soo baxay, in doora hadduu kor u kacayna nuurkiisii irbad dhulka ku dhacday isha lala waaweyn.

Wuxuu ahaa habeen jawigu aad u macaan yahay, oo labadii is aroostaa uu ishaaro fiican u yahay.

In cabbaar ah, haddii qofba qof sheedda ka eegay, oo qofba qof ku dheygagay oo leysku ashqaraaray, oo ruuxna ruux rumeyn waayey, kalana garan waayey is helitaankoodu, is filiwaa darteed, run iyo riyo miduu yahay, ayaa Dalal intuu kacay ag kadaloobsaday dermaday ku fadhiday, wuxuuna ku yiri, “Waa midaan rumeysnaa min maalintaan harada ku kulannay ineynu maalin uun is aroosan doonno, garanmaayo sababta, wuxuun baase sidaas igu yiri, adiguse sidaas ma qabtay?”

“Maya, nololba kama rajo qabin, haddana ma hubo wadajooggeennu run iyo riyo miduu yahay.”

Run ahaantii, cabsida gabar kasta ku dhacda habeenka aqalgalkeeda ka sakow, waxaa Bilan cabsiyi kaga abuurantay nolosha, dhacdooyinkii naxdinta lahaa oy soo martay.

Markaas isagoo xaaladdeeda sidaa u fahmay ayuu si uu cabsida uga bi’iyo kalsoonina ugu abuuro ku yiri, “Bilaney waxba nolosha ha ka cabsoonin, waayo dunideer loxoska lagu yahay, oo yaabkeedu badan yahay, dadka ku nool haddii qof walba loo sii sheegi lahaa, ama uu lahaan lahaa awood uu ku sii ogaado, waxay aayihiisa nololeed ku sugnaan doonaan, in badan oo reynreyn iyo farxad ku jirtaan noloshu u dhandhanteen, in kaloo badan oo werwer qabtana farxad ayey la dillaaci lahaayeen. Hase ahaatee, in qaafil laga ahaado timaaddada ayey malahe dunidu door biddey, midey u roonaan doonto, iyo midey isla rogi doontaba. Aalaabana bani’aadamku waa kii dhibaatooyin la kulma, qofkiise samir ka yeesha waxba uma noqdo.”

Waxay tiri, “Waa xikmad weyn, laakiin waxaan qabaa tabaalooyinkii aan soo marnay hore looma arag, kolleyba cabsidey gorgorkii iyo coomaadihii igu reebeen ha joogeene, isma lahayn, isku daygii Kuubaankaad ka nabadgeli.”

Wuxuu yiri, “Waa jiraan e aan sheeko gaaban kaa siiyo, sheekadu waxay tahay: Nin baa la yiri, isagoo kabadha wata baa beelo uu is lahaa ganacsi ka samee dhex yimid, halkaasaa inta laga dhacay kabadhadii, naftiisiina dil loo diyaarshey, nasiibkiisase isagoo in la gowraco in yar loola saaran yahay, ayaa nimey saaxiib ahaayeen beeshii ka soo dhex baxay oo dilkii ka sii daayey, xoolihiina u soo celiyey, isla markaasna, isla maalintii gabar uu dhalay buu u aroosay. Waa ninka ku maahmaahay, maalin baan taajir ahaa, oo haddana ceyr noqday, oo dil u taagnaa, oon haddana isla maalintii aroos galay. Miyaaney sheekadaasi sheekadeenna u dhigmin?”

“Si fiican bey ugu dhigantaaye, sheeko xariirow ma run baa? Mise iga yaabisaye sheekadu waa sheeko baraley?”

“Waa mid dhab ah, ee ha ka yaabin,” buu ugu jawaabay.

Intey dhafoorrada qabsatay, oo ay u muuqatay in cabsidii kaga ba’day sheekadiisii ayey tiri, “Waxaan ka yaabay sida sheekadu ugu dhiganto teenna, sababtoo ah, waxaan hodon ka ahayn dad, duunyo iyo dal aan xoolaheenna ku dhaqanno, nasiib darro intiiba caawa ceyr soogan baan ka nahay, xagga nolosha intaan geeri qarka u gaarnay, oo cadow ma naxe ahi ina sigay waad garaneysaa, Ilaahaase aayaddiisa ku yiri, ‘Ruuxii Eebbe ka dhawrsadana wuxuu u furi faraj,’* ayaa inaga badbaadshay, arooskii arooskiisiina waa innagaas quluub is rabta oo in badan isu hiloobeysay isla ag fadhina, inta inaga dhimman waa la heli ee kadabaa inoo dheh.”

“Kadabaa, oo kadabaa oo kun kadabaa dheh,” buu yiri. Goortuu intaas yiri, ayey si fiican oo debecsan u dhiib dhiibsatay, oo gorodda hoos u rogtay, kolkaasuu gacantiisii midig qoorteed kor ugu soo toosiyey, oo isku soo jeediyey wajigeedii oo cusbur iyo cillaan ka dhalaalayaan, oo yare daawaday dhabannadeedii shushubnaa, suuniyaheedii intey dherer u dhignaayeen madmadoobaa, sanqaroorkeedii qorriinka wacnaa, iyo guud ahaanba quruxdeedii oo sideedii ugu soo noqotay, gacantiisii bidixna timihii baarka casuusa lahaa, ayuu hadba intuu taabtay tintin u miiqay, sidii uu u dabaayo.

Iyadoo in cabbaar ah la wada hadlin ayuu yiri, “Haddaan suugaanta wax ka aqoon lahaa sidaan kuugu sifeeynaayo ayaan waagu iga beryi lahaa.”

“Oo maxaad oran lahayd?” bey su’aashay.

“Waxaan ka bilaabi lahaa sifaha toolmoonaantaada, ilkahaaga, indhahaaga iyo inta aan hadda u jeedo ereyadaan:

Ilwaad qurux wanaaggey udug iyo carfooney
Ashqaraarka quruxeed Eebbaa kugu manneystee
Ilkahaa ma luul baa? Ma aleel la qorey baa?
Amakaagga iyo yaab markii aan ku eegaba
Qalbigey alwanayee indhahaaga nuurkood
Ammaantooda waayeye ma ileys la shiday baa?
Agagaarka laabtiyo iliishaa dhextaasha ah
Ubaxyadu hareeyaan ogoobey ilxaaxsiga
Markii aan yar eegaba weyska muuq arkaaya
Waa abuur Raxmaanee ma aaraa xareedaa?
Mise aadmi yaabyaye waa aslida xariirtiyo
Aalad leysku daawado muluggii addunyaay
Aan aafada illowne arooskeenna ka dabaa.”

Cod debecsan bey ku tiri, “Horaan ku iri afkumalable baa tahay, sheeko xariirnimana waa kuu raacday, saa ereyadaadaasi meelay i taabteen, ogowna murwo waxaa naruuro u ah, marna raaxo u ah, oy nolosha mahadisaa markay hanato wehel ay muddo dheer naawileysey, nafteeduna raalli ka tahay, oy ku nafisto nolol gacaltooyo iyo naxariis leh. Waana sidaad u sheegtaye arooska kadabaa inoo dheh.”

“Haahe, waa runtaa, oo nin gabayaa ah oo reer Doolo ah baa gabay hore ugu yiri, ‘Dumarkuba martoo laga furay mahad kuu sheegtaane.’”

Intey qososhay bey tiri, “Ma kaa marmarsiiyaa, illeyn hadal kuma seego e.”

Intuu kusoo durkey, oo gacmaha midkooda taabasho gacaltooyo dhadhameysa dhabanka iyo intaas qoorta ah kaga salaaxay tii kalena ku yare tafaguray buu ku jawaabay, “Haahey marmarsiiyaa martaa ii galay.”

“Oraahdu sidaas ma ahayne ma kaa ismaalaakadeed iyo u marmarsiiyo marfurkeygaa,” bey tiri.

“Oo maxay kale caawa iga ahaan lahayde?”

Goortaasey intey yare xoodatay qososhay qosol la yaqaan, iyadoo isla markaas indha isku qaqabaneysa, isna si le’eg ayuu qosol yaab leh ugu dhiftay, isagoo intuu haghago yeeshay hadalka googgeynaaya, kaddibna waxaa la wada qosley, qosol reynreyn iyo farxad ah.

Haddii haddaba xiisaheeda lehe, waxay oggoldiiddaba, aakhirkii si gacaltooyo ah, oo raallinimo ah dhaxanta leysaga dugsaday, oo hirarka raaxada iyo heehaabyadaas sare marba hir leysla heehaabay, naf waliba waxay taabaneysey iyo raallinnimo hakaa tiri oo wadajir loo mahadshay macaankii hanashadooda habeenka mudan, boholyowgii jaceylkana kaarkiisii laga bogsaday, ayey Bilan intey koob caano ah siisay markuu dhamay ku tiri, “Sheekoba sheekey keentaaye, waxaa Dalalow la yiri, nin guur doon ahaa baa beri saddex hablood u yimid, wuxuuna ku yiri, isagoo garaadkooda intihinaaya, ‘Waxaad ii sheegtaan garow iidaankii, rag gogoshii iyo geel ooddiis.’ Tii u horeysay baa jawaabtoo tiri, ‘Garaw iidaankii waa sixin lo’aad ha lahaado, rag gogoshiina waa weylaalis ha goglaado, geeli ooddiisna waa ood weyn ku soo ood.’ Tii labaad baa waxay tiri, ‘Iyana waa sida gabartaasi u sheegtay, oo waa subag maakhiri lo’aad ah ha lahaado, rag gogoshiina waa salli darfooley ganfeedha ha goglaado, geel ooddiisaa waa sidey sheegtay.’ Gabartii saddexaad baa intey madaxa ruxday tiri, ‘Waxba ma aydaan sheegin hablow, ee garow iidaankii waa baahiyi ha kuu hayso, rag gogoshiina waa nabadgelyo ha heysto, geed ooddiina waa rag u lahow daafaca.’ Gabartaas u dambeysay oo ninkii hablihii ka xushay baa aniga dad iigula xikmad ficneyd.”

“Maxaad ugu jeeddaa?” buu weydiiyey.

Waxay ugu jawaabtay, “Waxaan uga jeedaa inkastoo markaan wax soo xusuusto aan uur-ku-taalloodo, oo meel i hafeeftaan, haddana caawaa indhoweyd nolosha adduunyo leyga tiriyaa, mar haddaan ha daldaloolee, roobna yaanu celine aan buulkan bacda iyo xaashiyaha ka sameysan nabadgelyo ku seexanaayo, aanna hubo inaan nabadgelyo kaga soo toosaayo berrito.”

Dalal baa qaatoo yiri, “Waa runtaaye nabadgelyo wax ka wanaagsani ma jiraan, waxaanse kugu daray gobannimo, waayo wax kasta haddaad heysatid aasaadan nabadgelyo iyo gobannimo heysan noloshu innaba wax qiime ah maleh. Markaas nabaddaan heysanno tu inoo tirsami karta ma ahe, waayo waxaynaan ka bogsan kareyn uur ka wahanka, daltabyada, cayrnimada iyo rajo xumada nololeed oo ina hortaal.”

                              
*Suuradda ad-Dalaaq 2