Monthly Archives: April 2014

Kombyuutarka – Horudhac

Kombyuutarka: Horudhac

Waxaa laga yaabaa in uusan erayga kombyuutar kuugu cusbayn, hase ahaatee waxaa dhici karta in aadan aqoon badan u lahayn ama aad ka haysatid aragti aan ahayn micnihiisa dhabta ah.

Dad badan ayaa u haysta in uu kombyuutarku yahay aalad wax lagu qorto oo kaliya; qaar kale ayaa iyaguna cuqdad ka qaba oo u yaqaan jaasuus wax walba la socda; kuwo kale ayaa ku xad gudbay oo noloshooda oo dhan ku xiray.

Haddaba, waxa aynu marka ugu horaysa isla eegaynaa waxa uu yahay kombyuutarka. Kombyuutarku waa aalad ku shaqaysa quwadda korontada oo awood u leh in ay xog aqbasho, shaandheyso, kaydiso, isla markaana soo bandhigto natiijada ama fuliso hawsha loo diray, iyada oo raacaysa hadba tilmaamaha la siiyay.

Dhismaha kombyuutarku waxa uu ka kooban yahay qeyb qalab ah iyo qayb barnaamijyo ah. Qalabka ugu muhiimsan dhismaha kombyuutarka waxaa ka mid ah furaha xarfaha, maskaxda, xusuus-hayaha, muraayadda, iyo aaladaha keydinta.

Barnaamijyadu waa shidaalka ka shaqaysiiya qalabka kombyuutarka. Guud ahaan waxaa barnaamijyada loo kala saaraa laba nooc: kuwo hagidda kombyuutarka qaabilsan iyo kuwo lagu qabsado hawlaha kala duwan ee bulshada.

Qalabka iyo barnaamijyada kombyuutarka waxa aysan marnaba ka maarmi karin dadkii soo saari lahaa, kuwi daryeeli lahaa, iyo kuwii isticmaali lahaa. Sidaas darteed, waxa ay dadku ka mid yihiin habdhiska kombyuutarka.

Qalabka kombyuutarka Inkastoo dhismaha kombyuutarradu uu kala duwanaan karo, haddana qalabka kombyuutarrada waxaa aasaas u ah afarta xubnood ee soo socda:

Aaladaha wargelinta – oo ah qalabka aqbala xogta isla markaana u gudbiya maskaxda kombyuutarka si loo shaandheeyo. Aaladahaan waxaa ka mid ah furaha xarfaha iyo hagaha.

Maskaxda kombyuutarka – waxay ka sameysan tahay isku-dhis mareeg ah oo awood u leh shaandheynta xogta iyada oo raacaysa tilmaamaha la siiyey. Qaybtaan waxaa si joogta ah ula shaqeeya xusuus-hayaha. Xusuus-hayuhu wuxuu si ku meel gaar ah u meeleeyaa hadba xogta, barnaamijyada iyo tilmaamaha kale ee ay maskaxda kombyuutarku u baahan tahay.

Aaladaha warcelinta – oo ah qalabka soo bandhigo natiijada ama warka ka dhasha shaandheynta iyo lafaguridda xogta. Aaladahaan waxaa ka mid ah muraayadda muuqaalka iyo madbacadda kombyuutarka.

Aaladaha keydinta – oo ah qalabka sida joogtada ah u kaydiya xogta iyo barnaamijyada kombyuutarka. Aaladahaan waxaa ka mid ah suxuunta iyo cajaladaha birlaka leh.

Barnaamijyada kombyuutarka – barnaamij waa tilmaamo iyo amarro lagu socodsiiyo hawlaha kombyuutarka. Waxay barnaamijyadu ku qoran yihiin luuqad uu mashinka kombyuutarku fahmi karo.

Sida aan horay usoo xusnay, waxaa guud ahaan barnaamijyada kombyuutarka loo kala saaraa laba nooc:

Barnaamijyada isticmaalka – oo uu hadafkoodu yahay in ay xalliyaan baahida cidda adeegsanaysa. Isticmaalkaasi waxa uu noqon karaa qoraal, xisaabaad, diiwaangelin, ciyaaro iwm. Barnaamijyada noocaani ahi waxay ku yimaadaan laba hab. Kuwo si gaar ah loogu soo diyaariyaey hay’ad ama shakhsi, iyo kuwo loo soo nakhshadeeyay in ay daboolaan baahi guud, sida qoraalka, xisaabaadka, diiwaangelinta iyo kuwo isku dhafan.

Barnaamijyada hagidda – oo u xilsaaran isu duwidda hawlaha kombyuutarka, xiriirinta qalabka iyo barnaamijyada kombyuutarka. Qaybtaan waxaa ugu muhiimsan Barnaamijyada Maamulka, kuwaas oo aasaas u ah dhaqdhaqaaqa kombyuutarka.

Bahda kombyuutarka
Aaladaha kombyuutarka waxay maanta martigelin karaan qalab kala duwan oo maqalka, muuqaalka iyo isgaarsiintuba loo adeegsado. Tusaale ahaan, kombyuutarrada ‘ujeeddo badanta ah’ waxaad u isticmaali kartaa qoraal, muuqaal sawirro ah, maqal cod ah iyo isgaarsiin caalamka oo idil ah. Hase ahaatee waxaa uu kombyuutarka u baahan yahay qalab dheeraad ah iyo xawaare dhakhsa badan. Qalabka dheeraadka ah ee kombyuutarka lagu rakibi karo waxaa ka mid ah xiriiriye, saxanka madoorsoomaha ah, madbacadda, cod-abuure, iyo samaacado.

Machadka Sare ee Tababbarka Kombyuutarka ee Dahabi
Golden High Institute of Computer Training
+252907747100 | +252907846262
Garoowe, Soomaaliya

Waa Maxay Falentayn?

Waa Maxay Falentayn

Maxammed A. Cabdi

Febraayo 13, 2010

 

Waa maxay Maalinta Jacaylka ee 14ka Febraayo? Taariikhda iyo Sharciyadda Islaamiga.

Horudhac

Waxaa nagu soo socota maalinta 14ka Febraayo oo loo yaqaanno Maalinta Valentine oo ay dadku u yaqaanaan “Maalinta Jacaylka Aduunka” ama Valentine’s Day . Dalalka reer galbeedka maalintaas waxaa lees dhaafsadaa fariimaha jacaylka xambaarsan dadka is jecelna way isla xiriiraan ayagoo muujinaya in lajoogo maalin ku wayn Jacaylka ayna qasab tahay qof walba oo wax jecel in maalintaas laga dareemo. Waxay u arkaan inay tahay maalintii uu dhashay jacaylka! ama uu xornimadiisii helay sidaa darteedna ay waajib tahay in la xuso oo xushmadeeda lasiiyo.

Maqaalkan waxaan ku sharixi doonaa waxa uu yahay Valentine’s iyo halka uu ka soo bilowday iyo diintu waxa ay ka qabto.

Taariikhda Maalinta Falentayn

Maalintaas waxay bilaabatay xilligii boqortooyada Romans-kii hore, 14ka Ferbruary waxay u ahayd maalin ay weyneeyaan Juno oo ahayd boqoradda ilaahyada Romanka. Waxay kaloo u aqoonsanaayeen Juno ilaaha haweenka iyo guurka 1. Maalinta ku xigta oo ah 15ka Febraayo waxaa bilowda xuska Lubarkaaliya oo isna ahaa wax ay caabudi jireen.

Romanku waxay aaminsanaayeen in Lupercalia uu yahay Ilaah mararka qaarna waxay ugu yeeri jireen Ilaah Faunus.2

Nolosha wiilasha iyo gabdhaha waa ay kala fogayd xilligaas. Dabaaldagidda Lupercalia intuusan bilaaban saacado kahor ayaa magacyada gabdhaha Roman-ka waxaa lagu qori jiray warqado sanduuq ayaana lagu ridi jiray si loo xusho waqtiyaa nasiib ahaan. Wiilasha dhalinyarada ah dooran jireen gabadha ay nasiibka u helaan waxayna haysan jireen inta uu socdo dabaaldagaas. Waxaa laga yaabaa in ay ilmo ka dhex dhashaan wiilashi iyo gabdhihii habeenadaas isla tumanayay ayadoo laga yaabo inay kadib is jeclaadaan ama is guursadaan, sanad walbana mid cusub ayaa la qaadan jiray.

Boqortooyadaas oo la oran jiray boqorkeeda Emperor Claudius II ee Roma wuxuu gali jiray dagaallo dhiig badan uu ku daato. Boqor-ka Klawdiyas wuxuu ku dhibanaa in uu helo askar si uu u xoojiyo ciidankiisa iyo dagaallada uu galayo. Wuxuu rumaysnaa in aysan nimanka Romans-ka aynan rabin in ay ka tagaan jeceelkooda iyo qoysaskooda. Boqorkii Claudius wuxuu ka joojiyay Boqortooyadii Rome guurkii oo dhan wuxuuna mamnuucay in la is guursado si ninku uunan u yeelan qof uu ku xirnaado badalkeedana sida dabaal daggii Lupercalia ay iskula raaxaystaan ragga iyo dumarka guurkuna uu meesha kaboxo.

Valentine xilligaas wuxuu qaatay diinta Kirishtanka xilli Rome ay ka talinaysay dowladdii Claudius II,waxayna caabudi jireen ilaahyo ay sameesteen iyo asnaam. Valentine waxaa lasheegaa in ay dowladu xirtay xiligaas kadib markuu qaatay diinta Kirishtanka.3

Falentayn iyo Santi Mariyus waxay taageereen dhibanayaashii Kirishtanka ahaa oo loo diiday guurka, dhowr qofna si qarsoodi ah ayay isugu dareen. Arintaas daraadeed ayaa Saint iyo Valentine loo xiray waana la garaacayay ilaa uu ka dhinto Valentine, waxayna u yaqaanaan Kirishtanku “Shahiidki Jacaylka.”

14th February ayaa waxaa dhintay Valentine. Waqti kadib taariiqdaas Rome waxay ka noqotay mid khaas ah oo laxuso sanadwalba bisha February (Lupercalis), waana la faafiyay ayadoo lagu waynaynayo Wadaadkoodi Valentine oo sheegaan inuu u Shahiiday jacaleyka dartiis iyo Ilaahoodi Lupercalis oo isna laxusi jiray maalinta xigta, habeenka ka horeeyana oo 14 ay tahay bisha February waxaa la qeybin jiray gabdhaha si ay ugu dabaal dagaan.

Sababta ay u xusayaan waxaad ka fahmi kartaa taariiqda aan kor kusoo sheegnay iyo dhacdooyinku sidii ay u dheceen. Waxaana sababahaas kamid ah:

  • Ilaahoodi Lupercalis oo maalintiisa dabaaldaga ahayd galabta 14ka February iyo maalinta xigta, gabdhaha iyo wiilashuna ay xor isku ahaayeen ninkuna uu wadan jiray gabadha usoo baxda si uu ula raaxeesto Ilaahoodaas daraadiis.
  • Sababta labaadna waa ninkii Valentine oo maalinkaas 14aad ka shahiiday kaasoo ahaa Shiiqoodi isla markaana ka xoreeyay mamnuucidii guurka laga mamnuucay Rome xilligaas.

Baadariga Pope Galasius ee Madahabta Kirishtanka ee Protestan (Protestant Christian Church) ee Rome ayaa sanadki 496m markii ugu horeysay taariikhda si toos ah u dooratay ama aqoonsaday Valentine’s Day (Maalinta Jacaylka) in la dabaaldago sanad walba 14th Febraayo.

Ciidda Falentayn Yaa Xaq U Leh?

Wax waliba waxay leeyihiin asal iyo meel ay ka yimideen, dunida maanta wadan walba maalin ayuu u dabaal dagaa sida Soomaaliya ay ugu dabaal dagto 26ka Juun ama 1da Luulyo oo ah maalmihii xornimada, sidaas oo kale Mareykanka waxay u dabaal dagaan 4ta Luulyo (4th July) oo ah maalinta xornimadooda. Ma is waydiisay maxaa 4ta Luulyo looga dabaal dagi la’yahay Soomaaliya ama ay Mareykankuba u dabaal dagi la’yihiin 1da Luulyo? Sababtu waa qola walba waxay leedahay maalin u gaar ah oo ay xushmeeyaan sida uu Islaam-kuba u leeyahay maalmo u gaar ah Kirishtan-kuna u leeyahay maalmo gooni u ah.

Maxay Diintu Ka Qabtaa Xuska Maalinta Falentayn?

Waxaa layaab ah in manta dad Muslimiin ah ay xusayaan maalintii Gaalada u waynayd asal ahaanna ka timid Baadari Kiristaan ah geeridiisa iyo wax ay caabudi jireen Roomankii hore! “Waxaad galaysaan meel walba oo ay galaan xataa god” sidaa waxaa ahaa xadiiski Nabi Muxammad SCW. Waa sax oo waxaan galaynaa meel walba oo ay galaan waxaana samaynaynaa wax walba oo ay gaaladu sameeyaan, xataa waxaan la galnay maalmihii iyo xusaskii ay ku waynaynayeen dad ama wax ay caabudi jireen.

Bal iswaydii annagu waxaa marwalba waynaynaa Nabi Muxammad SCW oon xusnaa ee gaaladu mana raaceen oo manala wayneeyaan Nabigeenna Muxammad SCW? Waa maya!!. Haddii ay maya tahay annaga maxaa nahelay haddii aan Islaam nahay, oo maxaan gaalada iyo Mushrikiinta ula dabaal dagaynaa?

Waxaa lawaydiiyay culimada iyo shuyuukhda Islaamka su’aasha ah: waa maxay xukunka dabaaldaga Maalinta Jacaylka (Valentine Day) iyo in la’iibiyo waxyaalaha ciidaas loo isticmaalo? Waxay ku jawaabeen sidan:

Kitaabka, Sunnada iyo Culimadi Salafka intaba waxay daliilinayaan ama cadeynayaan in Islaamku uu leeyahay laba ciid oo ah Fitri iyo Adxa, wixii kasoo hara ciidahaas waa bidco aynan u banaanayn Muslimiita inay ka qayb qaataan, muujiyaan ama ay ku farxaanba “qofkii tallaaba xadka Ilaahay naftiisa ayuu dulmiyay”. Waxaa intaas dheer tan inay tahay ciid ay gaalo sameysatay taasna waa danbi loo geeyay danbi kale. Waxaa ku jira gaalo isku ekeysiin iyo wali kadhigasho Ilaahna taas wuu ka reebay Mu’miniinta, Nabi Muxammad SCW isna wuu cadeeyay wuxuuna yiri “Qofki isku ekeysiiyaa ummad iyaga ayuu ka mid yahay” ciida jacaylkana waa nooca lasheegay; waana ciid sanam caabud iyo Kirishtan, qof Muslim ahna uma bannaana inuu ka qaybqaato.

Waxaa kaloo qofka Muslimka ah ka xaaraam ah inuu caawimaad ka geesto ciiddaas ama ciidaha kale ee gaaladaba nooc walbaba sida ka cunida, cabida, gadashada, iska gadidda, u sameynta, hadiyaynta, la xiriirka ama ogaysiinta dadka kale wax khuseeya ciidaas ama ciidaha kale ee gaalada. Ilaah wuxuu Quraanka ku yiri

[arabic-font]( وَتَعَاوَنُوا عَلَى الْبِرِّ وَالتَّقْوَىٰ ۖ وَلَا تَعَاوَنُوا عَلَى الْإِثْمِ وَالْعُدْوَانِ ۚ وَاتَّقُوا اللَّهَ ۖ إِنَّ اللَّهَ شَدِيدُ الْعِقَابِ)[/arabic-font]

Ma banaana dabaaldaga ciidan bidcada ah sharcigana wax asal ah kuma lahan sharciga waxayna soo galaysaa xadiiski Nabiga SCW ee ahaa:

[arabic-font] (من أحدث في أمرّنا هذا ما ليس منه فهو رد)[/arabic-font]

“Qofkii ku dara arinkeenan wax aanan ku jirin waa celis” micnaha qofkaas. (Waxaa soo saaray Bukhari iyo Muslim)

Allaah SW wuu uga digay Mu’miniinta dhaqanka gaalada oo idil sida uu Qur’aanka kariimka kuleeyahay

57:16

Maalinta Falentayn Waa Ciid Kirishtan Sanam-Caabud Mushrikiin

Waxaa lawaydiiyay baadari Kirishtan ah su’aal ahayd: ciidda Valentine’s Day ma sanam caabud baa? maalinkaasna mayahay ciid Kirishtan sax ah? Wuxuuna ku jawaabay: haa, waa ciid ama dabaaldag sanam caabud ah, sida dhabta ahna maalinkaas waxaa loo dabaal dagaa ciidda Ilaaha Jacaylka ee Romanka.7

Dhanka kale Pagan Calendar-ka (Jadwal-taariikhiga Sanam-caabud-ka) bogiisa uu ku soo bandhigo taariikhda sanad walba ee ciidaha iyo xusaska muhiimka u ah waxaa ugu jirta wax loo yaqaan Feast of Vali, St. Valentine’s Day (ama waliimada Vali, Maalinta Jacaylka) oo ku beegan 14ka February. Taasi waxay ku tusaysaa inay tahay maalin u tirsan sanam-caabudka oo ay xusaan una xoola qalaan Vali.8

Gunaanad

Waxaas oo idil waxay ku tusayaan in qof Muslim ah uusan shaqo ku yeelan karin ciida Maalinta Jacaylka Aduunka, sidaas darteed waxaa waajib nagu ah inaan iska ilaalino kaqeyb qaadashada ciidahan oo kale oo dadkeena ay fududeestaan laakiin ay yihiin wax aanan sahlanayn kana soo horjeeda dhaqanka iyo sunnada Nabigeenna SCW dhamaan culimada Islaamkana waxay isku raaceen inay tahay xaaraam.

Waxaa kale oo nasaaran inaan qof walba oo Muslim ah oo aanan aqoon u laheyn arimahan oo kale sidaasna ku dhex galay danbigaas aan u sheegno ugana digno qatarta ku sugan in loo dabaaldago sanam ay gaaladu caabudaan. Diinteenu waxay nafaraysaa inaan wanaaga is farno xumahana aan iska reebno waana waxa aan uga duwannahay ummadaha kale loona baahanyahay in ladabaqo.

Tixraac

1 Cass R. Sandak (1990), Valentine’s Day. Pg.6

2 Smith, Dictionary of Greek and Roman Antiquities, s.v. “Lupercus”

3 British Broadcast Corporation website, Christianity Religion. Saint Valentine

4 Qur’aan Al-Kariim, Suuratul Maa’idah, 2

5 Fatwooyinka Guddiga Joogtada, fatwa 21203

6 Qur’aan Al-Kariim, Suuratul Xadiid, 16

7 Les Turvey, Bilblestudy.org, Is Valentine’s Day Christian?

8 Pagancalendar.co.uk, February 2010

Sheeko Aniga Iga Oohisay

Sheeko Gaaban

لقد كان في قصصهم عبرة

Assalaamu Alaykum walaalaha qeymaha iyo qaayaha badan ee kuxiran websitekan qeymaha badan. Maanta iyo maqaalkeena wuxuu ku saabsan yahay sheeko aniga iyo dad badan oo akhriyey ka oohisay. Waxaan quud-daraynaya inaad idinkana cibro ku qaadankartaan oo ah hadafka dhan ee sheekooyinka.
Sheekadu waxay ku socotaa gabadh magaceeda layirah Cassie iyo sida ay diinta Islaamka ku soo gashay oo runtii ka duwan sida ay dad badani kusoo islaamaan. Aniga qof ahaan waxaan kashaqeeyaa Islamic center ay dad badani ku soo musliman. Markasta oo aan dhagaysto qisada ay ku soo muslimeena ayaan diinteyda dib u eegaa oo Allah ku mahadiya!
Qisada waxaa loogu magacdaray markeedii hore ‘ How An 80 Yr. Old Man’s Salat Brought Cassie to Allah’
Qisadan oo si qurux badan loogu qoray afka Englishka waxaan ka cadurdaaranaya haddii aan usoo gudbin waayo sidii ay uqortay gabadha sheekada soo diyaarisay.
Waana tanaa sheekadii oo kubilaabatey:
Magacayga waxaa layirahda Cassie, waxaan ahey 23 jir sanadkan kasoo qalinjabiyey iskuulka kalkaalinta caafimaadka. Shhaqadii iigu horeysay waxaan kaheley meesha lagu xanaaneeyo dadka waayeelka (Home nurse).
Qofkii iigu horeeyey ee la’igu qorey wuxuu ahaa odey 80 jir English ah oo qaba cudurka ‘Alzheimer’s‘. Maalintii iigu horeysay ee aan shaqada soo galay ayaa la ii dhiibey fileka bukaanka. Haddii aan isha la raacay waxaa ku qoran inuu diinta islaamka galay oo uu yahay’convert’.
Horey ayaan u ogaa in hab-dhaqameedka meesha(home nurse) qaarkiis uu kahor imaandoona diintiisa sidaas darteed aan ubaahanahey inaan fahmo waxyaabaha uu ubaahanyahay si aan ugu khidmeeyo sida ugu wanaagsan.
Waxaan usoo iibin jirey hilib xalaal ah oo si gooni ah ugu kariyo. Waxaan ka fogeeyey dhamaan wixii leh hilibka doofaarka iyo khamriga. Waxaas oo dhan waxaan ku ogaaday kadib markii aan sameeyey baaritaan ku saabsan waxyaabaha ay muslimiinta diidanyihiin.
Dhibanahan wuxuu ahaa qof ay xaaladiisa caafimaad aad uliidato oo ay adag tahay in loo khidmeeyo. Xitaa saaxibadey ayaa ilayaabi jirey sida aan ugu dadaalayo qof ay xaaladiisu sidaan tahay oo hadana sita diin qariib ah. Anigase waxaan u arkaayey ‘qof diintiisa’ daacad u ah oo ubaahan in la ixtiraamo”
Sikastaba ahaatee, isbuucyo yar haddii aan lajoogey waxay indhahayga kudhaceen isagoo samaynayo xarakaat isu eg.
Ugu horeyntii waxaan uqaatay arkay qofkale oo uu kudayanayo laakinse waxaa ii muuqatay inuu ku soo celcelinayo waqtiyo gooni ah sida subuxa, galabka iyo fiidka. Waa xarakaat gacmaha kor loo taagaayo, foorarsi, madaxa oo dhulka ladhigo iyo kuwa kale oo aan fahmi waayey waxa ay kadhiganyihiin. Wuxuu ahaa mid akhriyo jumlada aan fahmi waayey luuqada ay yihiin inkasta aanu sifiican uhadli Karin markiisa horaba xanuunka dartiis.
Wuxuu ahaa mid iga diido inaan gacanta bidix ku quudiyo inkasta oo aan ahaa qof guran, ‘Malaha waa arin diintiisa salka ku haysa oo aan weli fahmin sababta’
Goor aan isla wareersanahay ayaa qof aanu saaxibo aheyn ii sheegey inuu jiro paltal lagaga dooda arimaha diinta oo laga yaabo inay iga jaahil bixiyaan waxyaabaha uu samaynayo iyo sida aan ula macaamulil lahaa. Waxaan is iri malaha waa fikrad wanaagsan inaad Musliminta waydisid.
Ficlan, waxaan galay qol layirahdo ‘True Message’
Halkii ayaan dadka ku weydiyey su’aalo kusaabsan wixii aan ku arkay bukaanka; waxaana la’iisheegey inay tahay sida loo tukado salaada. Marumaysan jawaabtii laga bixiyey ilaa uu qofkale soo galiyey youtubeka ‘islamic prayer’
Yaab iyo amakaak ayuu ilaahey ii keeney,qof ay kadhuntey xusuusta oo dhan xitaa caruurtiisa ‘magacyadooda’ oo cunitaanka iyo cabitaanka uu dhib ku yahay ayaa weli sii xasuusta salaada iyo sida loo tukado! Kaaga daranka, xitaa qur’aankii ayuu sii xasuusta oo kuqoran luuqad kale oo aanu udhalan.
Waxay igu noqotay waxaan qaadan waayey; waxaana ii cadaatay inuu daacad kayahay diintiisa, taas oo iga dhalisay inaan barto diintiisa si aan ugu khidmeeyo sida ugu wanaagsan.
Waxaan caado kadhigtay inaan maalinkasta soo galo Paltalga. Waxaa la’isiiyey linka- meel aan ka aqrinkaro Qur’aanka turjumadiisa iyo dhagaysi intaba.
Waxaan aad ugu heley Suuratu Annaxal ‘Shinida’ oo aan maalintii dhowr jeer dhageysan jirey.
Waxaan go’aansaday inaan Qur’aanka wax ka gaarsiiyo odayga- bukaanka. Qur’aanka ayaan ku soo duubey iPodgayga kadibna ugeeyey si uu udhagaysto.
Cajiib, Qur’anka marka uu dhagaysto, marna wuu ooya marna wuu dhoola cadeeya! Anigoo yaaban sida ay wax kayihiin ayaan fiiriyey tarjumada aayadaha markaas ayaan fahmay sababta. Wuxuu ahaa mid ooya marka uu maqlo aayadaha cadaabka kasheekeynaya, wuxuuna farxa marka laga sheekeynayo janada!
Waxaan isku dayey inaan kudhaqmo wixii aan kabartay paltalga haseyeeshe waxaan is arkay anigoo naftayda iswaydinayo su’aalo aan weligey jaanis uhelin inaan isweydiyo sida aabahay iyo meesha uu kudanbeeyey; hooyadey waxay dhimatay anigoo 3 jir ah. Aniga iyo walaalkey waxaa nasoo koriyey awoowgeen iyo ayeydeen oo iminka sii mootan 4sano. Waxaa hada ifka kunool aniga iyo walaalkey oo kali ah. Waxaas oo dhibaato oo isoo gaartey waxaan hadana uhaystaa inaan faraxsanahay!
Joogitaanka aan la joogey bukaankan ayaan dareemey inay wax iga maqanyihiin.Waxaan qalad ufahmay waxa uu yahay xasiloonida iyo daganaanta ‘peace and tranquillity’.
Gabar aan kabartay Paltalk ayaa isiisey magacyada masaajidyada ku yeela meesha aan daganahay; waxaana booqdey mid kamid ah. Waxaan daawadey sida salaada loo tukado, indhahaygana waxaa kusoo istaagi jirey Ilmo! Masjidka ayaa naftayda la jeclaysiiyey.
Imaanka iyo xaaskiisa ayaa aad ii soo dhaweeyeen oo isiiyey cajalado iyo buugaag aan ka faa’idaysto, ayagoo weliba iiga jawaabi jirey wixii su’aalo ah oo aan qabo.
Dadkii aan ka bartay Paltalkga,su’aal kasta oo aan weydiyo si sahlan oo cajiib ah ayey iigu jawaabaan oo ay qasab igu noqotay inaan aqbalo.
Horey wax diin ah oo aan aamisanaa majirin laakinse had iyo jeer waxaan rumaysnaa inuu jiro Ilaah walow aanan garaneyn sidii aan u caabudilahaa!
Su’aal aan jawaab uwaayey?
Galab galbaha kamid ah ayaan soo galay Paltalk, qolkii ‘the True religion’. Midkood ayaa microphoneka qabsadey isagoo iweydinaya inaan wax su’aal ah qabo. “Maya” ayaan ugu jawaabay. Waxaa kale oo uu iweydiyey inaan kuqanacsahay jawaabihii laga bixiyey su’aalihii aan dadka waydiyey. Waxaan usheegey inaan ku qancay!
“Maxaay tahay waxa kaa hortaagan inaad islaamka soo gashid?” Ayuu iweydiyey! Waxaan kujawaabo ayaan garanwaayey.
Waxaan dib ugu laabtay odaygii bukaanka ahaa. Indhihiisa ayaan eegey anigoo quudinaya, waxaan yaqiinsadey in la’ii soo direy oo ay meeshan arin ka socoto.
Runtii, jawaabta uu ninka iweydiyey waxa iga hortaagan waa cabsi… ma’ahan cabsi inay wax igu dhacayaan… ee waxaan kabaqaya runta !
Galabtaas ayaan go’aansadey inaan kudhawaaqo shahaadada. Imaamka masjidka ayaa ii qabtay shahaadada kadib markii uu ii sharaxay waxa la’iga baahanyahay.
Masharxi karo sida uu dareenkeyga ahaa markii aan ku dhawaaqay kalmadaas.Waxay ila aheyd sida ayadiyoo qof hurdada iga soo kiciyey oo indhaha si aan caadi aheyn wax ku eegayo.
Qofkii uhoreeyey ee aan usheegey wuxuu ahaa walaalkey. Ama bukaankii… markaan usoogalay anigoon afka kala qaadin ayuu isku daray dhoola cadeyn iyo ilmo; kadibna hortiisa ayaan kula dhacay farxad iyo oohin. ‘wuxuu igu leeyahay fadli aan lasoo koobi karin, Allahana ka abaalm mariyo’
Qolkii Paltalk ayaan ku soo noqday anigoo ku celcelinaya shahaadada si ay iila wadaagaan.Waxay aheyd maalin farxad badan oo noolasha isbadashay!
Inkasta oo aan midkoodna arag,waxaan dareemey inay iiga dhow yihiin walaalkey.Dhamaantood waxay igu leeyihiin abaal aan lasoo koobi Karin!
Ugu danbayntii walaalkey ayaan telephone udirey anigoo usharxay diinta aan galay. Inkasta oo aanu ku farxin hadana wuxuu ii balanqaaday inuu igarab istaagayo.
Gabo gabo iyo geeridii odayga!
Isbuuc kadib markii aan diinta islaamka soo galay waxaa dhintey odaygii, isagoo jiifa oo aan dul taaganahay ayay nafta kabaxday(Innaa Lillaah wa innaa Ilayhi Raajicuun)
Wuxuu udhintey si dhibyar oo ay ku jirta raxmad! Anigana waxaan ahaa qofkale ee la joogey goorta uu ifka ka tagay!
Wuxuu ii ahaa sida aabahaygii aan waligay arag, wuxuu ahaa wadadii aan islaamka ka soo galay!
laga soo bilaabo maalintii aan shahaadada ku dhawaaqay ilaa maanta iyo inta aan noolahay waan uducaynaya inuu Allah ka abaalmariyo camalkasta oo aan sameeyo.
Dadow, Islaamka waa diintii Ilaahay oo albaabkeeda ufuranyahay cidkasta oo doonayso. Allah waa Raxmad badan yahay, wuuna naxariistaa.
* Cassie oo ifka ka tagtay sheekadan kadib *
Walaasheen Cassie waxay dhimatay October 2010 kadib markii ay islaamka ugu yeertey walaalkeed oo uu soo islaamay.(innaa Lillaahi wa innaa Ilayhi raajicuun)

Waa Walaalkiin Aadam Cabdi Abuu zuhri

abuzuhri1@gmail.com

Sifeynta Islaamka

Sifeynta Islaamka

التصفية والتربية

Ka sifeynta diinta Islaamka wixii lagu soo daray, iyo Muslimiinta oo lagu barbaariyo diintooda siday kusoo dagtay.

Wuxuu yiri al-callaama Sheekh Albaani (Eebbe ha u naxariistee)  isagoo la hadlaya Muslimiinta ku xiran Diintooda, gaar ahaan kuwooda dhalinyarada ah ee la socda ugu horeyn dhibaatada heysata Muslimiinta, marka xigtana isku taxalujiya sidii ay u badbaadin lahaayeen Muslimiinta.

Waxaan leeyahay Muslimiintaas waxaa lagu badbaadin karaa Muslimiinta laba arimood oo kala ah:   التصفية

Waxaan kala jeedaa sifeynta: In loogu soo bandhigo dhalinyarada Muslimiinta Diintooda Islaamka iyadoo laga sifeeyay wixii lagu soo daray qarniyaalkii la soo dhaafay oo dhan; Haddii ay ahaan lahaayeen Caqiidooyin, Khuraafaad iyo Bidcooyin.   Waxyaabihii lagu soo darayna waxaa ka mid ah Axaaddiis aan sugnayn, ay dhici karto inay yihiin kutiri kuteen موضوعة, sidaas darteed waa lagama maarmaan in laga dhabeeyo Sifeyntaas, maxaa yeelay sidaas waxaa ku jirta badbaadada Muslimiinta.   Sifeyntan waxaa laga wadaa in la soo bandhigo daawada kaas oo ah Islaamka, kaasoo daaweeyay mid u eg dhibkan, markay Carabtu ahayd kuwaan awood lahayn oo ay caaabudi jireen sanamyada.   Annaga waxaan ku khilaafsannahay ururada Islaamka oo dhan arinkan, waxaanu u aragnaa waa in laga bilaabaa Sifeynta Diinta iyo in lagu barbaariyo Muslimiinta Diinta sidii ay ku soo degtay oo wada socda.   Ma inaan ku bilowno arimaha Siyaasadda miyaa, oo waxaa dhacda kuwa ku mashquulsan siyaasadda inaysan caqiidadooda toosnayn, oo waxaa dhacda hab dhaqankooda haddii laga eego xagga diinta inay ka fog tahay shareecada, iyo kuwa ka shaqeeya dadka iney iskugu keenaan urur, mana laha Manhaj cad oo la fahmi karo, sidaas darteed waxaad arkaysaa qaar badan oo iyaga ka mid ah noloshooda inuusan saamayn ku lahayn Islaamkaas ay had iyo jeer ku hadaaqaan, mana ku dhaqmaan Islaamka kuwaasi nafsad ahaantooda, waxayna isla markaasi kuwaasi kor ugu dhawaaqayaan waa in la isku xukumaa shareecada; waa oraah wanaagsan oo dhab ah, hase ahaatee فاقد الشيء لا يعطيه  qofka wax uusan haysan ma siiyo cidna.   Ciladda ugu horeyso ee weyn waxay tahay: Iyagoo Islaamka u fahamsanayn faham sax ah, oo maxay sidaas u ahayn, waxaa ka mid ah ducaadda maanta kuwa u arka Salafiyiinta inay yihiin kuwo ku dhuminaya waqtigooda oo dhan Towxiidka, Eebbaha xumaanta ka hufnaayow, Alla muxuu aqoon daran yahay qofka sidaas oranaya, maxaa yeelay qofkaas wuxuu xasuusnayn ama uusan garanayn inay dacwaddii Anbiyada iyo Rususha ee sharafta lahaa ahayd ( أن أعبدوا الله واجتنبوا الطاغوت ) War dadow caabuda Eebbe kana dheeraada wixii Eebbe ka soo haray, oo Nebi Nuux amaan iyo nabadgelyo korkiisa ha ahaatee 950-kii sano ee uu waday dacwada ma uusan ugu yeeri jirin dadka wax Islaax ah, Shareeco ah iyo Siyaasad toonaba ee wuxuu dhihi jirey:   يا قوم اعبدوا الله واجتنبوا الطاغوت War tolow caabuda Eebbe kana dheeraada wixii Eebbe ka soo haray.   Sidaas darteed Nebi Nuux a.n.k. Islaax miyuu dadka ugu yeeri jirey? Mise in lagu dhaqmo shareecada? Siyaasad miyuu ka shaqayn jirey? Maya sidaas ma ahayn, ee wuxuu dhihi jirey kaalaya dadkeygow Eebbe caabuda wixii Eebbe ka soo harayna ka dheeraada. Nebi Nuuxna wuxuu ahaa Rasuulkii ugu horeeyay ee loo soo dira dhulka  -sida ku soo aroortay Xaddiis Sugan- . Wuxuuna waday dacwadiisa 950 sano mana ugu yeeri jirin dadka waxaan ka ahayn Towxiidka waana howsha ay Salafiyiinta waqtiga ku dhumiyaan sidee ayey ugu inkiri karaan qaar badan oo ka mid ah ducaadda Islaamiyiinta, waxayna gaaraan heer ay ku diidaan Salafiyiinta arinkaas.

Xannaanada Dhallaanka

Aasaaska Aqoonta Caafimaadka,

Xannaanada dhallaanku waa hawl looga dan leeyahay in lagu daryeelo danaha carruurta yaryar, si ay ugu koraan nolol wanaagsan. Haddaba waxaa isweydiin leh sidee baa xannaano fiican loo taaran karaa ilmaha. Waxa ugu horreeya oo la fakari karaa waa in cunno la siiyaa; laakiin arrintu ma aha cunnoy cunno ma tahay ee waa inay ahaata cunnada dhallaanka la siinayaa mid habboon xagga tirada iyo xagga noocaba, waafiqi kartana dheef shiidkooda. Hooyooyinka Soomaalida waxaa caado u ah inay ilmahooda ilaa ay 2 – 3 sano ka gaaraan ku quudiyaan caano keli ah ama ha ahaadeen kuwa naaskooda ama kuwo xoolaaha. Waxaa iyana dhacda inay subagga ugu roonaadaan. Hase yeeshee, caanaha iyo subaggu wax kastoo ayan sidooda u xumayn, haddana keligood ma noqon karaan cunno habboon, iyadoo ay weliba dhici karto haddii laga badiyo qiyaastii la rabey inay ilmaha caafimaadkooda wax yeelaan.

Ilaalinta caafimaadka iyo nadaafadda dhallaanku waxay iyaduna tiir weyn ka tahay xannaanadooda. Lama huraan bay dhallaanka koriddiisa u tahay nadaafaddu, ama ha ahaato midda oogada ama midda dharka ama gurigee. Isla sidaasoo kale cudurrada ka hortegiddooda iyo haddii ay ilmaha ku dhacaan in dhaqso looga daaweeyaa waa wax qaayo weyn u leh koridda wanaagsan. Haddaan xag kale ka eegno waxaa iyadana sahal loo garan karayaa faa’iidada ay dhallaanka koriddiisa u leeyihiin qorraxda, neecawda wanaagsan iyo cayaaruhu. Xagga koridda garaadka ilmaha waxaa qiimo weyn u leh sheekooyinka iyo maaweelada carruurta.

LAYLIS :
1. Maxay yihiin waxyaalaha lagama maarmaanka u ah koridda wanaagsan ee dhallaanka?

Faa’iidada Cayaaraha

Aasaaska Aqoonta Caafimaadka,

Markaan halkaan cayaaro ku leennahay uma wadno kuwa iyadoo la fadhiyo lagu madadaasho, sida turubka, jaraha, shaxda iwm., ee waxaan u dan leennahay cayaaraha jimicsiga, sida: kubbadda, orodka, bootinta, teeniska, dabaasha iwm.
Waxaa isweydiin leh sidee bay cayaaruhu qofka wax ugu taraan. Cayaaruhu qofka caafimaadkiisa jirka ah iyo waxgarashadiisaba wax bay u taraan. Waxaa la wada ogsoon yahay sida qofka cayaaraa uu uga nashaad badan yahay kan aan cayaarin, haddii la eego jirkiisana laga garanayo inuu yahay jir tayow. Waxaa intaas raaca in qofku cayaaraha ku barto bulshaynimada. Marka, haddaan dib ugu noqonno sida oogada qofku cayaaraha uga faa’iidaysato waxaa xusid u baahan in inta cayaartu socoto oo dhan wadnaha shaqadiisu siyaado lahay oo sidaas daraaddeed dhiigga wareeggiisu ka badan yahay intii hore. Taas micneheedu waxaa weeye in qofka jirkiisu ka helayo dheef iyo oksijiinba qiyaas ka badan intuu heli lahaa haddii uusan cayaarin. Isla mar ahaantaas waxaa kordhaya dhiigga iskasaariddiisa wixii doorsoon ahaa oo ku soo dirriyey intuu oogada ku wareegayey.
Maskaxdu waa xubinta koowaad oo dhiigga ugu baahi weyn, taasoo na garansiinaysa sida ay uga faa’idaysanayso dhiigga wareeggiisa kordhaya markii la cayaaro iyo sida arrintaasi u kaalmaynayso qofka waxgarashadiisa, dhugtiisa, iyo bulshaynimadiisaba. Awal baa horay loo yiri: Jir fayow baa maskax fayow leh.

LAYLIS:
1. Maxaa iska beddela qofka cayaaryahanka ah jirkiisa intuu cayaarta ku dhex jiro?
2. Jirka ma ahee maxaa kaloo ka faa’iidaysta cayaarta?
3. Waa kuwee cayaaraha jimicsiga oo qofka wax u tari karaa?

Hurdada

Aasaaska Aqoonta Caafimaadka,

Hurdadu waa xaalad fisolooji ah oo qofka ama xayawaanku ay ku jiraan baraarug la’aan, loogana dan leeyahay in lagu nasto.
Qofku ma aha sida aaladaha oo kale oo ay dhici karto inay muddo dheer shaqeeyaan iyagoo aan wax dhib ihi gaarin, shaqadooduna is dhimin. Qofku haddii uu qabto hawl aad u culus ama uu shaqeeyo saacado ka badan awooddiisa waa uu daalaa oo wuxuu u dhibaatoodaa inuu nasto. Qofku wuxuu ku nasan karaa inuu meel iska fariisto oo uusan waxba qabanin ama uu seexdo. Haddaba, nasniinta runta ah waxaa lagu gaari karaa hurdada, taasoo qofka siinaysa nasniin jirka iyo maskaxdaba ah. Hurdada la rabaa ma aha uun indhaha isku qabo oo is leged ee waa inay ahaataa mid xeel dheer oo qofka illawsiisa waxa agtiisa ka dhacaya, xubnihiisana dabcisa. Intaas waxaa raaca in qofku markuu tooso uu iska gartaa raaxo kaamil ah. Taas dambe waxaa laga fahmi karaa in hurdada qaarkeed aysan ahayn tii la rabey, sida tan sudeexa ah oo kale.
Hurdada wanaagsan shardi uma aha in qofku seexdo meel raaxa badan, sida guri gudihi iyo sariir korkeed, ee waxaa dhici kara in dadka qaarkii si fiican u seexan karaan iyagoo baabuur ku jooga ama ku jiifa meel dhinaca u daran.
Waxaa cilmiga takhtarnimadu sheegaa inay jiraan meelo maskaxda ka mid ah oo ku shaqo leh hurdada.

LAYLIS:
1. Waa tee hurdada habbooni?

Saxarada

Aasaaska Aqoonta Caafimaadka,

Saxaradu waa waxa ka soo hara cunnada iyo cabbitaanka qofka, markay oogadiisu dheefsato kaddib, waxaasoo dhibaato mooyee aan faa’ido isaga u lahayn oo sidaas daraaddeed loo baahan yahay in oogadu iska saarto.

Saxaradu waxay ka koobantaa kaadida iyo xaarka oo midina ibta soo marto midka kalena digootada. Waxaa xusuusin u baahan inay jiraan waxyaalo oogadu nacday oo raaca neefta iyo mantagga.

Mar haddii la yiri saxaradu waa wax oogada dhibaya waxaa sahal loo garan karayaa in loo baahan yahay inay oogadu iska fogayso, waxaase su’aal u baahan inta kaadi iyo xaar ah oo la doonayo in qofka weyni dhigo habeenkii iyo maalintii. Taasi run ahaan ma sahlana maxaa yeelay waxay ku xiran tahay waxyaalo badan, sida: tirada iyo nooca cunnada iyo cabbitaanka qofka, kulka iyo qabowga xilliga la joogo, qofka dhaqdhaqaaqiisa iyo caadadiisa. Hase ahaatee qiyaasta dhexe oo lagu sheego inay caadi tahay waxaa weeye inay kaadidu ahaato hal litir iyo bar habeenkii iyo maalintii, xaarkuna tummun cunnada la cunayo, taasoo ah ku dhowdhowaad 120-200 oo garaam, haddii qofku cunno kaafi ah cuno.

Qiyaastaas aan kor ku sheegnay waa midda la rabo, hase yeeshee waxaa dhici kara inay qofka ku dhacaan cudurro ka durkin kara qiyaastaas iyada ah. Cudurrada badiya kaadida waxaa ka mid sokorowga, kuwa xaarka badiyana daacuunka.
Cudurrada kaadida yareeya waxaa ka mid ah kaadixiranka, kuwa saxarada yareeyana yabuusada.

LAYLIS:
1. Qofku hadduusan saxaroon maxaa gaari kara?
2. Waa kuwee cudurrada saxarada yareeya iyo kuwa badiyaa?

Cunnada Habboon

Aasaaska Aqoonta Caafimaadka,

Cunnadu waa waxa qofku cuno si uu noloshiisa ku baaqi yeelo. Waa wax la wada ogyahay inaan la noolaan karin cunno la’aan, hase yeeshee cunnoy cunno ma tahay arrintu ma aha. Qofku jaad keli ah ama jaadad yar oo cunno ah waa isaga noolaan karaa, laakiinse taasi ma aha midda habboon.
Dalkeenna meelo ka mid ah waxaa dadku ku nool yahay caano iyo hilib iyo subag keli ah, wax caysh la yiraahdana ma arko, ama waa naadir. Waxaa jira meelo kale oo dadkoodu ku nool yahay badar iyo wax yar oo caano ama hilib ah.
Taasi iyana ma habboona. Waxaa iyana jira meelo adduunka ka mid ah oo dadkoodu ku nool yahay cagaar keli ah, sida xoolaha oo kale, wax hilib la yiraahdana aan laga aqoon, taasoo ay ku wacan tahay in dadkaasi diimaha uu rumaysan yahay daraaddood uu ku noqday cagaaryahan. Waa iska caddaan inaan habkaas saddexaad oo cunnada ahi isaguna habboonayn. Haddaba waxaa isweydiin leh: waa maxay cunnada habbooni?

Saddexdii hab oo cunnada ahaa oo aan soo aragnay mid sidiisa u xumi ma jiro, illowse mid waliba waa qabyo.
Haddii saddexdooda laysku dari lahaa waxaa ka soo bixi lahaa cunnada habboon oo la doonayo in qofku helo, si uu ugu noolaado nolol wanaagsan iyo caafimaad. Marka waa inay cunnada la cunayo ku wada jiraan caysh (badar, bariid, baasto, rooti, digir, iwm.), dhaayin (hilib, caano, kalluun, iwm.), dufan (subag, saliid, baruur iwm).

Innagoo aan haatan u sii daadegin qayaasta go’an oo saddexda jaad oo waaweyn la doonayo in laga helo maalin walba waxaan oran karraa inay kafaayo tahay haddii qofku cuno saxan fiican oo badar ama bariid ama baasta ah, qadada iyo cashada, cad hilib ama kalluun ah labada goorood, macalgad subag ama saliid qadada iyo cashada, midkiiba. Qofka shaqada gacanta ah oo culus qabtaa waa in loo badiyo cayshka, kan maskaxda aad uga shaqeeyana dhaayinka. Intaas waxaa raaca in loo baahan yahay inay cunnada ka mid ahaadaan khudaar, cusbo iyo biyo.

Carruurta koraysaa waxay u baahan tahay fiiro gooni ah oo u oggolaata inay helaan cusboodka iyo fitamiinnada kobciddooda lagama maarmaanka u ah.

LAYLIS:
1 . Maxaa la doonayaa inay ku wada jiraan cunnada habboon?
2. Carruurta kobciddeeda maxaa lagama maarmaan u ah cunnada mooyee?
3. Cunnada reer miyigeenna iyo tan beeraleydeennu cunaan ma yihiin kuwo habboon?

Qorraxda

Aasaaska Aqoonta Caafimaadka,

Qorraxdu waa jurmi dabiico oo faa’iidooyin badan u leh dadka iyo nafleyda kaleba. Qorraxdu siyaalaha ay wax u tartaa waa labo: kulayl iyo iftiin. Xagga caafimaadka haddaan ka eegno labaduba waa lagama maarmaan. Faa’idooyinka kulaylka qorraxdu dadka u leeyahay waxaa ka mid ah: jeermi iyo uuman badan oo kale oo cudurro keena oo ku le’da; oogada oo ku diirsata iyo fitamiin D-ga oo intifaaciisu ku wanaagsanaado; dareenka oogada oo ku wanaagsanaada; dulalka dhididka oo shaqadoodu ku fiicnaato. Iftiinku isaguna faa’idooyin buu u leeyahay caafimaadka dadka. Waxyaalaha uu taro waxaa ka mid ah inuu indhaha araggooda kaalmeeyo iyo maskaxda shaqadeeda. Arrimahaas aan soo sheegnay haddii loo fiirsado waxaa la ogaan karayaa faa’idooyinka qorraxdu dadka caafimaadkiisa u leedahay. Horay baa waxaa loo yiri, “gurigii qorrixi gasho takhtar ma galo”, taasoo micneheedu yahay in qorraxda fallaareheedu qabtaan shaqo badan oo takhtarka laga rabey oo ay sidaas daraaddeed meeshay gasho baahida takhtarka loo qabaa yaraanayso. Mar hadday arrintu halkaas joogto waa wax la garan karayo inay lagama maarmaan tahay in qofku uu helo qorrax oogadiisa ku dhacda, meesha uu seexanayo iyo tan uu ka shaqaynayana ay qorraxdu soo gasho. Taas dambe waxay u baahan tahay in guryaha iyo xafiisyada loo yeelo dariishado iyo albaabbo u oggolaan kara in qorraxdu soo gasho maalin walba.

LAYLIS:
1. Maxay tahay qorraxdu?
2. Faa’iidooyinka qorraxdu caafimaadka u leedahay saddex ka mid ah sheeg?
3. Sidee baa loogu oggolaan karaa in qorraxdu guryana iyo xafiisyada soo gasho?